شان و کارکرد عقل در تفسیر قرآن از دیدگاه نص گرایان

این مقاله به امکان و شرایط نقش آفرینی عقل در تفسیر قرآن از دیدگاه نص گرایان می پردازد و هدف آن، واکاوی مدعا و اعتبار سنجی ادله آنان درباره شان عقل در تفسیر قرآن است. مقاله با روش توصیفی تحلیلی به مسئله می پردازد و در مقام بررسی رویکردی عقلی انتقادی دارد.
مفسران نص گرا بر محور بودن ظاهر نصوص دینی، در فهم مراد خدا از آیات تاکید دارند و برای عقل حداکثر نقشی ابزاری قائل اند. اهل حدیث با تاکید بر نص گرایی افراطی، جایگاهی برای مدرکات عقلی در فهم آیات قائل نیستند. اشاعره عملا نصوص دینی را مقدم می دارند و اخباری ها در نفی اعتبار و کارایی عقل دیدگاهی مشابه اهل حدیث دارند. اصحاب مکتب تفکیک نیز تنها عقل فطری را، طبق اصطلاح خاص خود، در تفسیر معتبر می دانند و عقل برهانی را معتبر نمی شمارند. نص گرایان چهار دسته دلیل برای اثبات مدعای خود اقامه کرده اند که هیچیک از آنها نافی اعتبار عقل در تفسیر قرآن نیست. و ادعای آنان را ثابت نمی کند.