اثر پرتوهای گاما بر برخی مکانیسم های بیوشیمیایی دو ژنوتیپ گندم (Triticum aestivum L.) در شرایط گلخانه

به منظور مطالعه تاثیر دزهای مختلف پرتوهای گاما بر ویژگی های بیوشیمیایی دو ژنوتیپ گندم، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی، پزشکی و صنعتی کرج انجام پذیرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. بذرهای دو ژنوتیپ گندم به نام های روشن و موتانت T-65-58-8 با دزهای100، 200، 300 و 400 گری پرتودهی شده و بذر های پرتو ندیده از هر ژنوتیپ نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. بلافاصله پس از پرتوتابی، کشت بذرها در بلوک های خاکی موجود در گلخانه به صورت ردیفی انجام گردید و در مرحله گرده افشانی از برگ های پرچمی برای آنالیزهای بیوشیمیایی نمونه گیری شد. نتایج نشان داد که پرتوتابی با دز های 300 و 400 گری سبب سبز نشدن بذرهای ژنوتیپ روشن گردید. تاثیر دز های مختلف پرتوهای گاما بر میزان مالوندآلدئید لاینT-65-58-8 و ژنوتیپ روشن افزایشی بود. اما این افزایش در لاینT-65-58-8 در مقایسه با رقم روشن بسیار نامحسوس دیده شد. در هر دو ژنوتیپ مورد بررسی، میزان کلروفیل در دز 100 گری و میزان پرولین و قند های محلول در دز 200 گری افزایش یافت. لاین T-65-58-8 و ژنوتیپ روشن در دز 200 گری به ترتیب کمترین (Ug/g FW 91/28) و بیشترین (Ug/g FW 98/70) میزان پروتئین های محلول را داشتند. با افزایش دز های پرتودهی از 100 به 400 گری، میزان فعالیت آنزیم آنتی اکسیدان پراکسیداز افزایش یافت. بررسی پارامترهای اندازه گیری شده، از جمله میزان مالوندآلدئید و فعالیت آنزیم سوپراکسیداز، حاکی از آن است که ژنوتیپ روشن در مقایسه با لاین موتانت از حساسیت بیشتری نسبت به تنش پرتوتابی برخوردار است. هم چنین در بین تیمار های به کار رفته برای پرتودهی، دزهای 100 و 200 گری (با توجه به نوع ژنوتیپ) تغییرات مثبتی را در شاخص های بیوشیمیایی مورد مطالعه ایجاد کردند. به نظر می رسد اندازه گیری صفاتی همچون میزان کلروفیل، پروتئین های محلول و مالوندآلدئید در شناسایی و تشخیص دز مناسب پرتودهی ژنوتیپ های گندم برای دست یافتن به موتانتی با ویژگی های مطلوب مفید باشد.