فرهنگنامه نویسی توصیفی در عربی و فارسی

از جمله مفاخر ایرانیان در تهیه و تدوین فرهنگ لغت برای زبان قرآن یعنی زبان عربی است! و اساس این کار علمی یعنی «معجمه» یا فرهنگ نویسی از ابتدا بر روش توصیفی بنا نهاده شده بود، یعنی معنی و مفهوم لغات از نوع کاربرد آنها در زبان استخراج می شد و به همین علت ام‍هات قوامیس یا معجمهای عربی همواره براساس شاهدهای گوناگون – مخصوصا آنچه مربوط به عصر احتجاج است – نهاده شده، است. در نتیجه در صحت و استحکام این نظریات کمتر شک و تردید راه می یابد. و حال اینکه در مورد زبان فارسی تا قبل از چند دهه اخیر کار مهمی از این قبیل صورت نگرفته بود. از آنجا که میراث مکتوب زبان فارسی در طول بیش از ده قرن شامل انبوهی از آثار منظوم و منثور است که بسیاری از آنها «دست نخورده» باقی مانده است و برای دست یافتن به یک فرهنگنامه یا معجم توصیفی باید در مورد تمامی این متون بررسی و تحقیق شود. عظمت این اقدام و مشکلات عدیده آن را می توان حدس زد. در این مقال بدین امر پرداخته شده که به چه طریق می توان با استفاده از تجربیات در زبان عربی بر این مشکلات فائق آمد!