بررسی سیرتحول مالکیت، مدار آبیاری و هزینه های چاه در روستای چرخاب یزد

استان یزد به دلیل پیشینه تاریخی و فرهنگی خود همواره از گذشته به داشتن مردمی پرتلاش و سخت کوش معروف بوده است. تجلی مضاعف همت این مردم، در استحصال آب دیده می شود. در استان یزد پیشینه مباحثی چون سنجش و اندازه گیری آب، مالکیت و سهام آب کشاورزی به گذشته ای دور بر می گردد، که در طول زمان دستخوش تغییراتی در نوع و شکل آن شده است. هدف از این نوشتار، ضمن مروری کوتاه در گذشته تاریخی شیوه مدیریت و بهره برداری آب با محوریت میراب، بررسی سیر تحول مالکیت، تغییرات مدار آبیاری در گذر زمان و تغییرات قیمت آب میباشد. روش تحقیق از نوع تک نگاری (مونوگرافی) و مکان مورد تحقیق روستای چرخاب یزد می باشد. مدار آبیاری روستا در چهار مرحله تغییر یافته، تا شکل نهایی گردش آب از 16 روز به 21 روز و 20 ساعت در حال حاضر رسیده است. هم اکنون 53 نفر حقابه دار از چاه موجود بهره برداری می نمایند. در این تحقیق با توجه به طبقه بندی صورت گرفته، کسانی که حقابه آنان در یک دور آبیاری کمتر از یک ساعت بود (خرده مالکان) بیشترین فراوانی را معادل 6/33 درصد را تشکیل دادند. نتایج بدست آمده نشان می دهد، با وجود تحولات اجتماعی صورت گرفته در عرصه توزیع حقابه بین بهره برداران، کماکان مالکان سعی می کنند تا همواره سهم بیشتری به خود اختصاص دهند و با کسب قدرت اجتماعی، نقش مهمی در جامعه روستایی ایفا نمایند. بررسی تغییرات 50 ساله ی قیمت? جاری آب نشان می دهد، این قیمت از نرخ تورم عمومی جامعه، پیروی نکرده است. در این بررسی نرخ افزایش قیمت آب جاری (نرخ رشد)، 12/0 درصد بدست آمد.