بررسی رابطه بین فسفر عصاره گیری شده به وسیله چند عصاره گیر و شکل های فسفر معدنی در خاک های استان گلستان

در دهه های اخیر به منظور ارزیابی فسفر قابل استفاده گیاه در خاک روش های متعددی پیشنهاد شده اند، نتایج حاصل از این روش ها در خاک-هایی که در آنها pH، کربنات کلسیم، ماده آلی، اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن و آلومینیوم و سایر خواص متفاوت است قابل تعمیم نیست و این به خصوص در مورد خاک های ایران کاملا صدق می کند. علاوه بر این آگاهی از تغییرات شکلهای فسفر برای درک رفتار فسفر در خاکها ضروری است. هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین مقدار فسفر استخراج شده به وسیله عصاره گیرهای مختلف با یکدیکر و ویژگی های خاک و همچنین همبستگی فسفر عصاره گیری شده با هر یک از عصاره گیرها با اشکال مختلف فسفر معدنی بود. بنابراین 20 نمونه خاک از عمق 30-0 سانتی متری خاک های استان گلستان جمع آوری شدند. فسفر خاک توسط عصاره گیرهای بی کربنات سدیم 5/0 مولار، بی کربنات آمونیوم- دی تی پی آ، بی کربنات سدیم- دی تی پی آو کلرید کلسیم 01/0 مولار استخراج و اندازه گیری شد. همچنین اشکال مختلف فسفر معدنی در خاک های مورد مطالعه به روش عصاره گیری متوالی جیانگ و گو اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که توانایی عصاره گیرهای مختلف در استخراج فسفر به ترتیب زیر بود: بی کربنات سدیم < بی کربنات سدیم – دی تی پی آ< بی کربنات آمونیوم – دی تی پی آ< کلرید کلسیم. بین فسفر عصاره گیری شده به وسیله ی عصاره گیرها نیز همبستگی معنی داری وجود داشت و ضریب تبیین بین فسفر عصاره گیری شده با روش های بی کربنات سدیم و بی کربنات سدیم – دی تی پی آ، بی کربنات سدیم و بی کربنات آمونیوم – دی تی پی آو بی کربنات سدیم – دی تی پی آو بی کربنات آمونیوم – دی تی پی آبه ترتیب **91/0، **85/0 و **82/0 بود. مقدار فسفر عصاره گیری شده با بی کربنات سدیم، دی تی پی آ– بی کربنات آمونیوم و دی تی پی آ– بی کربنات سدیم با pH، EC، درصد رس و آهک همبستگی منفی و معنی دار ولی با درصد ماده آلی مثبت و معنی دار داشت. همچنین در بین اشکال فسفر تنها دی و اکتا کلسیم فسفات و فسفر پیوندی با اکسیدهای آلومینیوم با فسفر استخراج شده با عصاره گیرهای مورد مطالعه در این تحقیق همبستگی معنی داری داشتند. به طور کلی توزیع اشکال مختلف فسفر در این خاک ها به صورت فسفر پیوندی با آپاتایت > اکسیدهای آلومینیوم > اکتا کلسیم فسفات > اکسیدهای آهن > دی کلسیم فسفات > فسفر محبوس در اکسیدهای آهن بود. با توجه به همبستگی معنی دار فسفر استخراج شده توسط عصاره گیرهای مورد بررسی در این تحقیق با بعضی از اشکال فسفر، به نظر می رسد بعضی از شکل های فسفر می توانند به شکل قابل استفاده گیاه درآیند.