کانون های بحران در منطقه شامات: بلندی های جولان

نزدیک به نیم قرن است که اسراییل بلندی های جولان را اشغال کرده و شواهد جاری نشان می دهد که حل و فصل این مناقشه، رفته رفته دشوارتر می شود، برای اینکه تحول استراتژیک و ویژه ای که نیروی تغییر وضع موجود را داشته باشد به چشم نمی خورد. به نظر می رسد مجموعه ای از عوامل اقتصادی، نظامی و هویتی در تطویل این اختلاف دخیل هستند و از آنجا که این سه عامل [توسعه اقتصادی، مصونیت و بازدارندگی نظامی، سیاست هویت] با گذشت زمان اهمیت بیشتری یافته و می یابد، به نظر می رسد چشم اندازهای آتی در خصوص حل و فصل مناقشات بر سر جولان چندان امیدوار کننده نباشد. براین اساس مقاله حاضر برای یافتن پاسخ به «دلایل تطویل بحران جولان» و «سناریوهای پیش روی مناقشه بر سر جولان» به آزمون این فرضیه می پردازد که حل و فصل مناقشه های منطقه ای معمولا به اراده و مهارت نخبگان سیاسی از یک سو و اعتبار اقتصادی، نظامی و هویتی منطقه مورد اختلاف بستگی دارد، به واسطه نبود عزم و مهارت جدی و نیز وزن اقتصادی، نظامی و پرستیژی منطقه جولان، حل و فصل این مناقشه بیش از پیش پیچیده گشته است. طرح این مبحث از یک منظر دیگر اهمیت مضاعف دارد و آن تحولات سیاسی و تغییر رژیم های تونس و مصر و یمن و در آینده ای نه چندان دور لیبی در خاورمیانه است. بعضی ناآرامی های داخلی در سوریه، تداوم اشغال اراضی عربی از سوی اسراییل را تحت الشعاع قرار داده است.