راندگی پنهان چسکین و اثر احتمالی آن بر هزاره گمشده (دشت قزوین)

کاوش های باستان شناسی در سه محوطه باستانی زاغه، قبرستان و سگزآباد در دشت قزوین در شمال غرب ایران مرکزی نشان می دهد که تپه باستانی زاغه در هزاره های ششم و پنجم پیش از میلاد مورد سکونت قرار داشته است. اما به دلایل نامعلومی زندگی در این تپه متوقف شده و با آغاز هزاره چهارم پیش از میلاد، در تپه قبرستان از سر گرفته شده است. زندگی در «قبرستان» برای هزار سال ادامه داشته و با توجه به فراوانی کوره های سفالگری یافت شده در آن، گمان می رود که این تپه در زمان خود یک مرکز صنعتی پر رونق، با وسعتی در حدود ده هکتار بوده باشد. با این حال معلوم نیست که چرا در آغاز هزاره سوم پیش از میلاد، زندگی در این تپه نیز متوقف شده است و از آن پس نزدیک به هزار سال (هزاره گمشده) نشانی از سکونت در حوالی آن یافت نمی شود؛ تا اینکه در اواخر هزاره سوم پیش از میلاد، گروهی از مردمان، این بار در تپه سگزآباد ساکن شدند.
بررسی پیشینه لرزه خیزی و لرزه زمین ساخت گستره قزوین نشان می دهد که رخداد زمین لرزه به منزله یکی از دلایل ممکن در ترک سکونت در تپه باستانی قبرستان، کاملا محتمل است. یکی از گسل هایی که جنبش روی آن می توانسته باعث ویرانی «قبرستان» شود، راندگی پنهان چسکین است که نخستین بار در این تحقیق معرفی می شود. همچنین میزان فعالیت این گسل با استفاده از سن یابی به شیوه لومینسانس برانگیخته شده نوری (optically stimulated luminescence)، تعیین شده است.