نگاهی کمی به مقالات علمی- پژوهشی منتشر شده فصلنامه مدیریت سلامت؛ سالهای 89-84

مقدمه مجلات به عنوان مجرای اصلی، ارتباط و تبادل افکار بین نویسندگان و متخصصان موضوعی هستند. یافته های جدید علمی از این طریق در دسترس متخصصان و سایر افراد جامعه قرار می گیرد. با ظهور فناوری های جدید ارتباطی انتقال یافته ها و تبادل افکار به سهولت انجام می گیرد از این رو مجلات به عنوان یکی از محورهای اساسی نهاد اجتماعی دو نقش اجتماعی تولید علمی و ارتباط علمی را فراهم می کند.[1] با افزایش تولیدات علمی و تنوع محمل های ارتباطی، کیفیت و محتوای این محمل ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.[2] در انجام پژوهش بر روی یک مجله علمی به طور معمول می توان آن را از جنبه های کمی و کیفی مورد ارزیابی و بررسی قرار داد که در اینجا جنبه های کمی مد نظر قرار گرفته است. به طور کلی جنبه های کیفی بررسی مقالات آن ها را از نظر تطابق با معیارهای کیفی مثل ذکر صحیح عنوان، رعایت اصول صحیح مقاله نویسی و غیره ارزیابی می کنند، در حالی که جنبه های کمی، مقالات را از نظر معیارهای کمی همچون تعداد مقالات در هر موضوع، نوع مطالعات، توزیع منابع و سایر موارد مورد بررسی قرار می دهند.[3] روش بررسی نوع پژوهش در این مطالعه از نوع توصیفی و به روش مقطعی انجام گرفته است جامعه مورد بررسی شامل کلیه مقالات (192n=) منتشر شده با امتیاز علمی پژوهشی می باشد که از اولین شماره سال 1384 تا پایان سال 1389 می باشد. نمونه گیری در این پژوهش به صورت سرشماری می باشد. ابزار گردآوری داده ها چک لیستی طراحی شده می باشد که روایی و پایایی آن توسط اساتید مربوطه مورد تایید قرار گرفته است. در این پژوهش به منظور بررسی کمی مقالات به شیوه ای نظام مند به بررسی شاخص های مختلفی پرداخته شد. گردآوری اطلاعات از طریق مراجعه به اصل مدرک مقالات صورت گرفت و برای سهولت در انجام کار، جدول مذکور در نرم افزار آماری مایکروسافت اکسل 2010 طراحی شده است. تحلیل نتایج شامل آمار توصیفی می باشد هر چند که بررسی های مقایسه ای هم برای به دست آوردن برخی از یافته ها انجام گرفت بحث از نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل متغیرهای مورد بررسی در پژوهش حاضر نسبت به سایر پژوهش های انجام گرفته شده در این زمینه نتایج بسیار مشابه و در برخی از جمله مشارکت گروهی نویسندگان و متعادل بودن درصد انتشار مقالات در حوزه های موضوعی ذکر شده با سیاست های مجله نتایج بهتری بدست آمده است. در این مجله همکاری گروهی میان پژوهشگران نسبت به انجام کار انفرادی از میزان بسیار خوبی برخوردار است ضریب مشارکت گروهی نویسندگان در این مجله 0.67 است که نسبت به مطالعه افشار و زارع از امتیاز بهتری برخوردار است که این ضریب به ترتیب در مطالعه افشار 0.45 و در مطالعه زارع 0.4 بوده است. [5،4] هر چه این ضریب از 0.5 به طرف یک میل کند نشان از مشارکت بالای نویسندگان دارد که براساس مقالات منتشر شده تا کنون ضریب همکاری نویسندگان در هیچ مقاله ای بالاتر یا نزدیک به 0.67 گزارش نشده است که این امتیازی برای این مجله محسوب می شود که توانسته در سال های اخیر همکاری و مشارکت گروهی نویسندگان را افزایش دهد. علاوه بر این، این ضریب نشان از آگاهی نویسندگان نسبت به مزایای همکاری گروهی و ارتباطات علمی قوی بین نویسندگان این مجله می باشد. روند این مشارکت نسبتا ثابت بوده و نوسانات زیادی ندارد ولی در شماره های آخر مقداری قابل توجهی افزایش یافته است. مشارکت بین دانشگاهی نسبتا ضعیف بوده است که نسبت به مطالعاتی که روی همکاری بین دانشگاهی انجام داده اند از امتیاز کمتری برخوردار است. بررسی موضوعات مندرج در مجله مذکور نشان از تعادل موضوعی نسبتا مناسب آن دارد. طبق سیاست مجله بایستی موضوعات مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، مدیریت اطلاعات بهداشتی، مدارک پزشکی و اقتصاد بهداشت به چاپ برسند و همان طور که از نتایج بر می آید از تمام حوزه ها در این مجله مقاله چاپ شده است. از آنجائیکه هدف اصلی این مجله با موضوعات حوزه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی مرتبط است در این حوزه بیشترین تعداد مقالات را منتشر کرده است. سایر حوزه ها هم با توجه به اهمیت معادلشان به طور نسبتا یکسان مقاله داشته اند. از نظر مشارکت گروهی مقالات این مجله در وضعیت بسیار مطلوبی برخوردار است هرچند که ارتباط بین دانشگاهی در آن ها ضعیف می باشد. تعداد و تنوع نمودارهای مورد استفاده و همچنین جداول بسیار اندک است و بایستی بر درج آن ها تاکید گردد. از آنجا که زنان نسبت به مردان به مراتب مشارکت کمتری در مقالات داشته اند باید شرایط را برای انجام پژوهش از طریق آنان نیز مساعد کرد. از نظر توزیع مقالات مطالعات تجربی با توجه به اهمیتی که در علوم مدیریتی دارند متاسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. همچنین در بخش منابع نیز بیشترین ارجاعات به منابع لاتین بوده است تا به منابع فارسی که از دلایل اصلی آن نبود پایگاه های الکترونیکی یکپارچه فارسی برای جستجوی منابع اطلاعاتی مورد نیاز پژوهشگران می باشد؛ علاوه بر این، آشنا نبودن محققان با این منابع و روش های جستجو در این پایگاه ها نیز می تواند از دیگر دلائل این امر می باشد.