مقایسه زادآوری و تنوع زیستی درختان در ترانشه خاک برداری و خاک ریزی جاده جنگلی با افزایش فاصله از آن (مطالعه موردی: جنگل های چمستان و لاویج، نور)

برآورد اثرات حاشیه جاده های جنگلی برای درک تغییرات ناشی از شبکه جاده های جنگلی بر روی اکوسیستم از اهمیت بالایی برخوردار است. به این منظور در این پژوهش تاثیر ساخت یک جاده درجه دو جنگلی بر روی زادآوری و تنوع زیستی درختان استقرار یافته تا فاصله 35 متری از لبه جاده بررسی شده است. بخشی از جاده درجه دو جنگلی که به مدت تقریبا 10 سال قبل ساخته شده بود، در جنگل های چمستان و لاویج با داشتن شرایط فیزیوگرافی، حجم در هکتار و ترکیب گونه ای یکسان در کل طول جاده انتخاب شد. تعداد 3 خط نمونه در ترانشه خاک ریزی و 3 خط نمونه در ترانشه خاک برداری طراحی گردید. زادآوری درختان حاشیه جاده در قطعات نمونه دایره ای شکل در فواصل (5/2، 5/7، 15، 25 و 35 متر) از لبه جاده بر روی هر یک از خط نمونه ها بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که، اختلاف میانگین زادآوری در دامنه های خاک برداری و خاک ریزی تا عمق 35 متری داخل جنگل معنی دار نمی باشد (05/0P<). هر چند میانگین تعداد زادآوری در دامنه خاک ریزی در همه فواصل بیش تر از دامنه خاک برداری بوده است. در هر دو ترانشه خاک برداری و خاک ریزی بیش ترین و کم ترین تراکم زادآوری درختی در فاصله 5/7 و 5/2 متر به ترتیب از لبه جاده مشاهده شد. نتایج نشان داد که دو گونه افرا (Acer spp) و ممرز (Carpinus betulus) در دامنه خاک ریزی و گونه کلهو (Diospyrus lutus) در دامنه خاک برداری، بالاترین میانگین زادآوری را به خود اختصاص داده اند. مقایسه شاخص های تنوع و غنای زیستی نیز نشان داد به طورکلی شاخص های تنوع گونه ای (شانون- وینر و سیمپسون) در فاصله 5/7 متر و شاخص های غنای گونه ای (منهینگ و مارگالف) در فاصله 5/2 و 15 متر از لبه جاده، دارای بیش ترین مقدار بوده اند. اما این شاخص ها در دو ترانشه خاک برداری و خاک ریزی تا فاصله 35 متری از لبه جاده، فاقد اختلاف معنی دار با یکدیگر بوده اند (05/0P>).