اثر روش های مختلف خاک ورزی بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک در تناوب آیش- گندم در شرایط دیم نیمه گرمسیری

اعمال روش های غیراصولی آماده سازی زمین و به کار نگرفتن ادوات مناسب خاک ورزی موجب تخریب فیزیکی خاک و کاهش بازدهی آن می شود. به منظور تعیین اثرات روش های مختلف خاک ورزی بر روی خصوصیات فیزیکی خاک در تناوب آیش- گندم، پژوهشی در یک قطعه زمین دیم نیمه گرمسیری در گچساران به صورت آزمایش فاکتوریل و طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 5 تیمار در 4 تکرار به مدت 3 سال اجرا گردید. تیمارهای خاک ورزی عبارت بودند از: A (گاوآهن قلمی + هرس بشقابی+ خطی کار)، B (گاوآهن بدون صفحه برگردان + هرس بشقابی+ خطی کار)، C (هرس دوار+ خطی کار)، D (پنجه غازی + هرس بشقابی+ خطی کار) و E (تیمار شاهد؛ گاوآهن برگردان دار + دست پاشی کود و بذر + پنجه غازی). نتایج به دست آمده نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح 1 درصد از نظر جرم مخصوص ظاهری خاک، نوع تیمارها و عمق خاک ورزی و اثر متقابل آن ها، وجود دارد. همچنین از نظر درصد رطوبت خاک در مراحل گل دهی و پر شدن دانه، اثر عمق در هر دو مرحله و اثر تیمارها و اثر متقابل عمق × تیمار در مرحله گل دهی در سطح 5 درصد معنی دار بود. در مقایسه میانگین مقادیر جرم مخصوص ظاهری خاک، اگرچه تیمارهای D و E (با میانگین 49/1 گرم بر سانتی مترمکعب) کم ترین مقدار را داشتند، اما با گاوآهن قلمی در عمق 1-0 سانتی متر کم ترین میزان فشردگی خاک (37/1 گرم بر سانتی مترمکعب) مشاهده شد. بررسی اثر تیمار بر درصد رطوبت خاک نشان داد که در مرحله گل دهی گندم، بیش ترین مقدار مربوط به تیمار شاهد و کم ترین مقدار مربوط به تیمار پنجه غازی است. اما در ادامه فصل زراعی، در مرحله پر شدن دانه، بیش ترین مقدار رطوبت (8/8 درصد) مربوط به تیمار A (گاوآهن قلمی + هرس بشقابی + خطی کار) و کم ترین مقدار (2/8 درصد) مربوط به تیمار شاهد (گاوآهن برگردان دار+ دست پاشی کود و بذر + پنجه غازی) است. با توجه به نتایج به دست آمده می توان اذعان کرد که تیمار گاوآهن قلمی موجب ذخیره شدن رطوبت بیش تری در خاک می شود. براساس نتایج این پژوهش، اعمال تیمار خاک ورزی با گاوآهن قلمی + هرس بشقابی موجب افزایش نسبی رطوبت خاک در عمق های مختلف نمونه برداری به میزان 3/7 درصد نسبت به تیمار شاهد گردید. بنابراین، برای اقلیم نیمه گرمسیری کشور و مناطق مشابه قابل توصیه می باشد.