اثر شیب و تغییر کاربری اراضی بر ذخایر مواد آلی خاک در اجزاء اندازه ای ذرات و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در اراضی تپه ماهوری لردگان

این مطالعه به منظور بررسی تاثیر درجه شیب و تغییر کاربری اراضی بر ذخیره کربن آلی در اجزا فیزیکی مختلف و همچنین برخی ویژگی های خاک در منطقه تپه ماهوری لردگان استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفت. سه کاربری رایج در منطقه شامل جنگل طبیعی (NF)، جنگل تخریب شده (DF) و اراضی کشت شده (CL) و سه درجه شیب شامل شیب کم تر از 10 درصد (1S)، شیب بین 30-10 درصد (2S) و شیب 50-30 درصد (3S) به عنوان تیمارهای مطالعه انتخاب و در مجموع 108 نمونه از عمق 10-0 سانتی متر سطح خاک برداشت شدند. برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک و همچنین مواد آلی ذره ای (POM) و کربن آلی و ازت کل در ذرات هم اندازه سیلت و رس اندازه گیری شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که مواد آلی ذره ای در اراضی جنگلی در همه شیب ها به طور معنی داری بیش تر از سایر کاربری ها بود. مواد آلی ذره ای در این منطقه به طور عمده در اندازه شن بودند. مقدار ازت کل در مواد آلی ذره ای در کاربری جنگل در شیب کم، بیش تر از مقادیر آن در سایر کاربری ها به ویژه در شیب های زیاد بود. نسبت C/N در بخش مواد آلی ذره ای 18-17 در اراضی جنگلی، و حدود 23 در اراضی کشاورزی بوده است. فاکتور غنی شدن (Ec) برای جز POM حداکثر بود. برای ذرات اولیه فاکتور غنی شدن برای هر دو جزء سیلت و رس روند زیر را برای کاربری ها و شیب های مورد مطالعه نشان داد: CL>DF>NF و 1S > 2S > 3S. درجه شیب در زمین نما به طور معنی داری بر مقدار کربن الی و ازت کل همراه ذرات سیلت و رس معنی دار بود، به طوری که بیش ترین کربن آلی و ازت کل در بخش های پایین شیب و کم ترین مقادیر در شیب های تند مشاهده گردید. نتایج کلی این پژوهش نشان داد که حفظ جنگل های طبیعی منجر به حفظ ذخیره کربن آلی خاک و کاهش هدررفت آن، کاهش فرسایش خاک به ویژه در اراضی کوهستانی با بارندگی زیاد در غرب ایران می گردد.