جیمز جویس و مولانا

مولوی، بنا به فضاهای فکری و هنری گسترده ای که از خود به یادگار گذاشته است، در تحقیقات مربوط به ادبیات تطبیقی، اغلب از اقطاب محسوب می شود. تاثیرپذیری مکاتب ادبی غرب از عرفان ایرانی – اسلامی و به ویژه مولوی، مشخصا از جریان باروک، سمبولیسم و سوررآلیسم قابل پیگیری است. دوره «دگردیسی رمان» در اروپا پس از تجارب متعدد مکتب ها، و با پشتوانه ای غنی از اساطیر تا اگزیستانسیالسم، اگر در چند خصیصه بارز خلاصه شود، مسلما مهم ترین خصیصه اش «جریان سیال ذهن» و زبان مرتبط با آن – زبانی پر رمز و راز و نمادین و دشوار، و گاه ظاهرا بی معنی - است. جیمز جویس، بزرگترین و تاثیرگذارترین رمان نویس سبک جدید، از نظر درگیری آثارش با سیلانات ذهنی و تبعات هنری حاصل از آن، در مقام مقایسه با مولوی می تواند نکات جالب توجهی را در حیطه تشابهات اندیشه، فرم، زبان، تاریخ و فرهنگ آشکار کند.