تغییرات مکانی برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی در شکل های اراضی مختلف دشت تبریز

بررسی تغییرات مکانی و توزیع فراوانی ویژ گی های فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی در داخل و بین شکل های اراضی مختلف دشت تبریز در مقیاس ناحیه ای مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. سیزده ویژ گی برای 98 نقطه خاک سطحی اندازه گیری گردید. نمونه برداری به صورت شبکه ای منظم و به فاصله 1000 متر با توجه به میزان تغییرات خاک انجام شد. شکل های اراضی در ناحیه مورد مطالعه تپه، دشت دامنه ای، دشت آبرفتی رودخانه ای، دشت و اراضی پست بود. مقدار رس، سیلت، درصد آهک، جرم مخصوص ظاهری، واکنش خاک و ظرفیت تبادل کاتیونی دارای توزیع نرمال بوده و میانگین وزنی قطر خاکدانه، هدایت الکتریکی، نیتروژن کل، شن، کربن آلی، فسفر قابل جذب و نسبت جذب سدیم دارای توزیع نرمال لگاریتمی بودند. تفکیک نمونه ها در واحدهای شکل اراضی باعث بهبود توزیع نرمال داده ها گردید به طوریکه در شکل اراضی تپه، دشت آبرفتی رودخانه ای و اراضی پست تمام ویژ گی ها نرمال بودند. در بین ویژ گی های اندازه گیری شده آهک وابستگی مکانی نداشت. میانگین وزنی قطر خاکدانه، جرم مخصوص ظاهری، ازت کل، کربن آلی، فسفر قابل جذب، سیلت و شن وابستگی مکانی متوسط داشتند. ظرفیت تبادل کاتیونی، pH خاک، نسبت جذب سدیم، هدایت الکتریکی و رس از وابستگی مکانی قوی برخوردار بودند. نتایج نشان می دهد که وابستگی مکانی ویژ گی های خاک بیشتر تحت تاثیر ویژ گی های ذاتی مثل مواد مادری، پستی و بلندی و نوع خاک می باشد. هم چنین تغییرپذیری در ویژ گی های خاک نتیجه تغییر در محیط های رسوب گذاری و یا اختلاف در مراحل خاکسازی یا هیدرولوژیکی برای موقعیت های مختلف شکل های اراضی می باشد و می تواند تحت تاثیر آبیاری، کود، بالا آمدن سطح ایستابی و یا مدیریت کشاورزی قرار گیرد. بنابراین، این عوامل ممکن است باعث انحراف داده ها از حالت نرمال گردیده و سبب چولگی داده ها در یک واحد نقشه شوند.