ریشه یابی عوامل موثر بر قیام ابومسلم خراسانی در قیامهای علویان

انگیزه و اهداف یک قیام بیش از هر چیز، مبین و روشنگر آبشخور فکری، مذهبی و اجتماعی آن قیام می باشد که ریشه قیامهای قبلی را مورد بررسی قرار دهد و آنها را به نتیجه مورد نظر خود برساند. به عبارت روشن تر، اهداف و انگیزه قیام، صورت زبانی و آشکار عقاید پنهان و افکار مخفی در پشت قیام به حساب می آیند که شرایط را برای آن قیام محیا و آماده می سازند. ابومسلم خراسانی که در مورد اصل و نسب او در منابع به صورت ضد و نقیض بحث شده است، خدمتگزاری خاندان عیسی بن معقل عجلی را داشت که ارادت خاصی به تشیع داشتند و از همین طریق با قیامهای علویان آشنایی پیدا کرد و رهبری قیام را بر عهده گرفت و کار او از این به بعد بالا گرفت و خود را طرف دار قیامهای علویان نشان داد و حتی در بیشتر مناطق امپراطوری به منظور حمایت از علویان دست به کشتار مخالفان زد. او در چنین شرایطی با شم سیاسی بالای خود و با نشان دادن ماهیت عدالت طلبانه قیام، توانست از قیامهای علویان که سراسر امپراطوری امویان را متزلزل ساخته بودند، بهره-برداری نماید. قیامهای علویان و اشخاصی چون زید بن علی، یحیی بن زید و عبدالله بن معاویه بن جعفر طالبی به دلیل ناهماهنگ بودن و نبود زمان کامل برای قیام به نتیجه مورد نظر خویش نرسیدند و در پیشبرد اهداف خود ناموفق بودند. به همین دلیل، به شخصی نیاز پیدا شد که بتواند با ریشه یابی این قیامها، آنها را همسو با اهداف موردنظر خویش که نابودی خاندان اموی بود، به حرکت درآورد و این شخص ابومسلم خراسانی بود که توانست با حرکت در حاشیه و دوری جستن از صحنه های نظامی و جنگی و سازماندهی اولیه پنهانی حرکت خود، ثمره این قیامها را به نفع خود به نتیجه برساند.