استفاده سنتی و بومی از گیاهان دارویی در شمال کشور (مطالعه موردی: سری 81 و 83 طرح جنگل داری اداره کل منابع طبیعی مازندران- ساری)

در سال های اخیر مردم ایران و هم چون سایر کشورهای جهان به دلیل عوارض جانبی داروهای شیمیایی توجه خاصی به استفاده از گیاهان دارویی نموده اند، این علاقه و توجه مردم نسبت به گیاهان و مشتقات حاصل از آن ها، سبب ایجاد تجارت پر رونق گیاهان دارویی گردیده است. در منطقه خزری در طرح های جنگلداری تعداد زیادی گونه گیاهی با کاربرد دارویی وجود دارد که بومیان منطقه از طریق تجارب سنتی به-دست آمده در قرون گذشته و بدون هیچ گونه عمل آوری به خصوصی از آن ها استفاده می نمایند. در همین راستا طرح های جنگل داری حوزه 83 (سری یک، دو و سه) با 25429 هکتار و حوزه 81 با مساحت 14528 هکتار واقع در 80 کیلومتری جنوب شهرستان بهشهر و 70 کیلومتری جنوب شهرستان نکا جهت مطالعه انتخاب گردید.
روش تحقیق: به منظور معرفی گونه های دارویی و معطر، گیاهان جمع آوری شده از منطقه پس از انتقال به هرباریوم با استفاده از فلورهای مختلف مورد شناسایی قرار گرفتند. سپس با استفاده از اطلاعات محلی حاصل از مصاحبه مستقیم و پرسش نامه و نیز کتب مرتبط، به ثبت مشخصات دارویی آن ها اقدام گردید و سپس پردازش و تجزیه روی داده های خام انجام شد.
نتایج و بحث: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که 210 گونه متعلق به 47 تیره در منطقه مورد مطالعه وجود دارد که از بین تیره های شناسایی شده 30 تیره دارای 76 گونه دارویی می باشند که 24 گونه مرتعی و 6 گونه درخت و درختچه ای مورد بهره برداری و استفاده سنتی اهالی قرار می گیرد. هم چنین این بررسی مشخص کرد که بومیان از این گیاهان بعد از تبدیل قسمت های مورد استفاده به شربت، مربا، ترشی و رب یا به صورت جوشانده استفاده می نمایند، ضمنا استفاده از قسمت های سبز گیاه به عنوان سبزی خوراکی یا معطر کننده غذا نیز دارای کاربرد فراوانی است.
توصیه کاربردی/صنعتی: تحقیقات گسترده روی شناخت و چگونگی استفاده از گیاهان دارویی مرتعی می تواند کمک شایانی به صنعت داروسازی نماید. بنابراین توصیه می شود اقدامات حمایتی جهت شناخت، حفظ و ازدیاد گونه های با ارزش دارویی در این منطقه به عمل آید.