بررسی و نقد سند و متن حدیث کنز مخفی

در متون اسلامی، بویژه متون عرفانی و فلسفی حدیثی قدسی با این عبارت یا شبیه آن به چشم می خورد: «کنت کنزا مخفیا فخلقت الخلق لکی اعرف» که به صورت گسترده و به مناسبت های گوناگون از جمله فلسفه آفرینش مورد استناد قرار می گیرد.
این حدیث می تواند با چند رویکرد مورد بررسی قرار گیرد: با رویکرد شبهات محتوایی حدیث که مباحث فلسفی و کلامی و عرفانی را تشکیل می دهد و توضیحات و شروح متعدد حدیث مزبور ناظر به این جنبه است، با رویکرد تاثیر آن بر عرفان نظری و همچنین سیر تاریخی آن، و بالاخره با رویکرد علم الحدیث که با این رویکرد به جز اظهار نظرهای متناقض و پراکنده در لابه لای کتاب های اسلامی تحقیق مستقلی صورت نگرفته است.
رویکرد اخیر، بر خلاف رویکردهای گذشته - که بیشتر با تایید و پذیرش حدیث همراه است - با دیدگاه نقادانه دانش حدیثی به سراغ آن رفته است و با استناد به قراینی همچون الفاظ حدیث، موضوع حدیث، سند حدیث و دیدگاه محدثین و نقد محتوایی اجمالی، ساختگی بودن آن را به عنوان حدیث نتیجه گیری نموده؛ گر چه از جنبه محتوایی با تاویلاتی می تواند قابل قبول باشد.