کانسار اکسید آهن آپاتیت دار سرخه دیزج به عنوان نوع کایرونا: کانی شناسی، ساخت و بافت، دگرسانی و بررسی هایمقایسه ای

کانسار آهن سرخه دیزج در جنوب خاوری زنجان، زیرپهنه ی طارم از پهنه ی ساختاری البرز باختری- آذربایجان قرار دارد. کهن ترین واحدهای سنگی این گستره شامل تراکیت- تراکی آندزیت، الیوین بازالت و سنگ های آذرآواری توف برشی و لاپیلی توف وابسته به ائوسن است که توده ی نفوذی نیمه عمیق کوارتزمونزونیتی، مونزونیتی و گرانیتی با سن ائوسن پایانی- الیگوسن آغازین در سنگ های یاد شده نفوذ کرده است. این توده نفوذی، ویژگی های گرانیت نوع I را داشته و ماگماتیسم منطقه، ویژگی های نوع کوهزایی و وابسته به قوس های ماگمایی را نشان می دهد. کانه زایی در این منطقه به شکل رگه ای و بیشتر در درون سنگ میزبان توده ی نفوذی نیمه عمیق تشکیل شده است. علاوه بر آن، کانی زایی به مقدار بسیار کمتر درون سنگ های آتشفشانی منطقه نیز به شکل رگه ای مشاهده می شود. ماده ی معدنی به شکل رگه ای و بافت کانسنگ ها از نوع داربستی، توده ای، نواری، برشی و رگه- رگچه ای است. مگنتیت (با Ti پایین) و آپاتیت مهمترین کانی های موجود در این کانسار را تشکیل می دهند که به مقدار کم، کانی های سولفیدی از جمله کالکوپیریت، بورنیت و پیریت، آن ها را همراهی می کنند. در اثر فرآیندهای هوازدگی و برونزا، کانی هایی چون کالکوسیت، مالاکیت، آزوریت، کوولیت، هماتیت و گوتیت نیز در این کانسار تشکیل شده اند. مهمترین دگرسانی های رخ داده در این کانسار شامل دگرسانی های فلدسپات پتاسیم، اکتینولیتی، آرژیلیک، سریسیتی، سیلیسی، تورمالینی و کلریتی- اپیدوتی هستند که دگرسانی های سیلیسی و آرژیلیک نسبت به دگرسانی های دیگر، از گسترش بیشتری در منطقه برخوردارند. بررسی ویژگی های کانسار اکسید آهن آپاتیت دار سرخه دیزج همچون محیط زمین ساختی، سنگ میزبان، کانی شناسی، دگرسانی و ساخت و بافت، بیانگر تشکیل این کانسار از شاره های ماگمایی غنی از Fe، P و REE است. همچنین مقایسه کانسار سرخه دیزج با انواع مختلف کانه زایی آهن در دنیا نشان داده است که این کانسار، بیشترین شباهت را با کانسارهای اکسید آهن آپاتیت دار نوع کایرونا (Iron Oxide- Apatite (IOA)) دارد.