بررسی تاثیر خشک سالی هیدرولوژیکی بر منابع آب زیرزمینی و توسعه کشاورزی در حوضه بهشت آباد با استفاده از مدل ویپ

خشک سالی در بین بلایای طبیعی ازنظر شدت، مدت و خسارت در رتبه اول قرار دارد. بخش کشاورزی در سال های خشک سالی بسیار آسیب پذیر می باشد. گاهی اوقات مصرف کننده ها برای جبران این نقصان به سمت آب های زیرزمینی هجوم می آورند و در صورت تداوم این وضع، منابع زیرزمینی به شدت کاهش پیدا می کند، بنابراین به منظور ارزیابی اثرات خشک سالی در حوضه بهشت آباد (یکی از زیر حوضه های، حوضه کارون شمالی)، واحدهای هیدرولوژیک فارسان- جونقان و شلمزار انتخاب گردید. در این پژوهش برای ارزیابی و بررسی خشک سالی، از مدل ویپ استفاده شد. مدل برای یک دوره 10 ساله (داده های آب و هوایی سال های 1995 تا 2004) واسنجی، سپس برای یک دوره 30 ساله (2005 تا 2034) اجرا گردید. پس از اجرای مدل سناریوهایی به منظور تحلیل شرایط طرح شد، به این شرح که طی یک سناریو وضعیت کشاورزی (راندمان 40 درصد) و نوسانات سطح ایستابی در شرایطی که هیچ گونه محدودیتی در برداشت از آبخوان وجود نداشته باشد، بررسی گردید. نتایج نشان داد، بیشترین تاثیر خشک سالی بر روی سطح ایستابی آبخوان می باشد، به گونه ای که در برخی از سال هایی خشک، حجم آبخوان حدود 30 درصد کاهش پیدا می کند. در سناریوی دیگر نوسانات سطح آب زیر زمینی، با در نظر گرفتن حداکثر 20 درصد کاهش، کنترل گردید. در این حالت تفاوت درصد تامین تقاضا در سال های تر وخشک چشم گیر (حدود 17 درصد) بود. با در نظر گرفتن درصد تامین تقاضای مطلوب (میانگین 85 درصد) یعنی فرض راندمان 60 درصد برای آبیاری سطحی و راندمان 80 درصد برای آبیاری تحت فشار، برای کل سال های تر و خشک، سطوح کشت مطلوب و متناسب با نوع آب و هوا مدل سازی شد. در نهایت با استفاده از نتایج مدل می توان به میزان تغییر سطح زیر کشت به ازای هر درجه خشک سالی (درصد نرمال) دست یافت.