فهرست مطالب

نشریه تاکسونومی و بیوسیستماتیک
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 22، بهار 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/06/24
  • تعداد عناوین: 7
|
  • بررسی مقایسه ای ریخت شناختی سه گونه از جنس Paracobitis با استفاده از روش ریخت سنجی هندسی: با مروری بر وضعیت تاکسونومیک این جنس در ایران
    امید جعفری، سهیل ایگدری، مریم نصرالله پورمقدم، هاشم نوفرستی، حامد موسوی ثابت صفحات 1-12
    پژوهش حاضر با هدف امکان کاربرد روش ریخت سنجی هندسی در تفکیک گونه ای جمعیت های سه گونه از جنس Paracobitis در ایران و تشخص ویژگی های ریختی تمایز دهنده آنها اجرا شد، چرا که مطالعات پیشین بر اساس روش ریخت سنجی سنتی نتوانسته است گونه های این جنس را از لحاظ ریختی از یکدیگر تمایز دهد. به این منظور، تعداد 150 قطعه ماهی از رودخانه های کردان، زرین گل، مادرسو، قمرود و چاه نیمه زابل نمونه برداری شد. از سطح جانبی سمت چپ بدن ماهی ها عکس برداری شد و روی تصاویر دو بعدی با استفاده از نرم افزار TpsDig2 تعداد 15 عدد لندمارک گذاری تعیین شده رقومی گردید. داده های لندمارک پس از تحلیل پروکراست با روش های آماری چند متغیره PCA، CVA و تحلیل خوشه ایتحلیل شد. سپس، الگوهای تغییر شکل هر جمعیت نسبت به شکل میانگین کل جمعیت ها در شبکه تغییر شکل مصورسازی شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی دار در ویژگی های ریختی نه تنها سه گونه مورد بررسی بلکه بین جمعیت های مختلف آنها نیز وجود دارد (0001/0P<). این تفاوت ها مربوط به طول و عرض سر، پهنای بدن، طول ساقه دمی، جایگاه چشم و موقعیت باله پشتی بودند. نتایج همچنین نشان داد که جمعیت رودخانه کردان احتمالا گونه P. iranica نباشد. علاوه بر این، مطالعه پژوهش آشکار کرد که روش ریخت سنجی هندسی می تواند برای بسیاری از گونه ها با اندازه کوچک نظیر اعضای خانواده Nemachelinae به عنوان ابزاری مناسب برای مطالعات ریخت شناختی و آرایه شناسی باشد.
    کلیدواژگان: ریختی سنجی هندسی، Paracobitis iranica، P، malapterura، P، rhadinaeus
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • فون خزندگان منطقه حفاظت شده جنگل خواجه و بررسی میزان تشابه آن با مناطق فیزیوجئوگرافیک سوسماران ایران
    مسعود یوسفی، صیاد شیخی ئیلانلو، علی خانی، انوشه کفاش، اسکندر رستگار پویانی صفحات 13-22
    زیستگاه های خزندگان در بسیاری از مناطق ایران در حال تخریب و نابودی است؛ بنابراین مناطق حفاظت شده به عنوان آخرین پناهگاه های این موجودات محسوب می شوند. بنابراین ضروری است فون خزندگان مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست مطالعه و معرفی شوند و تدابیری برای حفاظت از آنها اتخاذ گردد. منطقه حفاظت شده جنگل خواجه با وسعتی معادل 37552 هکتار در 70 کیلومتری شهر سرخس قرار گرفته است، منطقه جنگل خواجه یکی از مناطق مهم حفاظت شده استان خراسان رضوی است. در مطالعه ای که طی سال های 1388 تا 1392 با روش پیمایشی در مورد خزندگان این منطقه انجام شد، خزندگان آن جمع آوری و شناسایی شد. نتایج نشان داد که: 19 گونه خزنده شامل 11 گونه سوسمار از 5 خانواده (Ablepharus pannonicus، Cyrtopodion scabrum، Eremias persica، Eremias velox، Mesalina watsonana، Paralaudakia erythrogastra، Pseudopus apodus، Teuniodactylus caspius، Trachylepis aurata، Trapelus agilis و Varanus griseus) 7 گونه مار از 4 خانواده (Hemorrhois ravergieri، Macrovipera lebetina، Malpolon insignitus، Naja oxiana، Platyceps rhodorachis، Psammophis schokari و Typhlops vermicularis) و یک گونه لاک پشت (Testudo horsfieldii) در منطقه زیست می نمایند. مقایسه فون سوسماران جنگل خواجه با سایر مناطق پراکنش آنها در ایران با استفاده از ضریب تشابه جاکارد نشان داد که منطقه جنگل خواجه بیشترین میزان تشابه گونه ای را با کپه داغ و پس از آن با منطقه سیستان دارد.
    کلیدواژگان: خزندگان، منطقه حفاظت شده جنگل خواجه، فون، تشابه
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی تغییرات مورفومتریک کمرکولی بزرگ (Sitta tephronota dresseri) در امتداد رشته کوه زاگرس
    مسعود یوسفی، محمد کابلی، سهیل ایگدری، علیرضا محمدی، علی رضایی صفحات 23-34
    کمرکولی بزرگ (Sitta tephronata) دارای سه زیرگونه S. t. dresseri، S. t. obscura و S. t. tephronota در ایران است که زیرگونه S. t. dresseri در امتداد رشته کوه زاگرس حضور دارد. بر اساس مطالعات پیشین، این زیرگونه دارای تغییرات تدریجی در رنگ آمیزی پر و بال از شمال غرب به سوی مناطق جنوب کشور است. این در حالی است که تغییرات جغرافیایی ویژگی های ریخت شناختی آن به خوبی مطالعه نشده است. در مطالعه حاضر، تغییرات جغرافیایی ویژگی های ریخت شناختی این زیرگونه در امتداد رشته کوه زاگرس با بررسی چهار جمعیت از استان های اصفهان، کرمانشاه، فارس و مرکزی بررسی شد. تعداد 14 ویژگی ریختی برای مقایسه تغییرات اندازه در 49 نمونه به دست آمده از مناطق مختلف اندازه گیری شد. برای انجام بررسی های دقیق تر تعداد 10 نسبت با استفاده از ویژگی های اولیه ساخته شد. از آزمون تجزیه واریانس برای بررسی وجود یا عدم وجود تفاوت معنی دار در اندازه و شکل صفات بین جمعیت ها استفاده شد. نتایج نشان داد که بین این چهار جمعیت در 9 مورد از 24 ویژگی بررسی شده تفاوت معنی دار وجود دارد. برای مقایسه ویژگی های ریختی جمعیت های مطالعه شده در نسبت های محاسبه شده از آزمون تجزیه به مولفه های اصلی (PCA)، آنالیز کانونی (CVA) و تجزیه واریانس چند سویه (MANOVA) استفاده شد. یافته ها نشان داد که جمعیت های فارس و مرکزی با یکدیگرتفاوت معنی دار دارند.
    کلیدواژگان: کمرکولی بزرگ (Sitta tephronota dresseri)، تغییرات جغرافیایی، سازش، ریخت شناسی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی سیتوتاکسونومی جنس Vicia از تیره Fabaceae در ایران
    نسترن جلیلیان، محمدرضا رحیمی نژاد صفحات 35-48
    برای بررسی سیتوتاکسونومی جنس Vicia در ایران، از 40 تاکسون مختلف از 13 بخش جهت مطالعه کروموزوم ها در مرحله متافاز میتوز استفاده شد. کمترین عدد دیپلوئید مشاهده شده برابر با 10 و بیشترین برابر با 28 بود. در میان اعداد دیپلوئید شمارش شده 3 عدد پایه کروموزومی در تاکسون های جنس Vicia در ایران (x=5، 6، 7) مشاهده شد. بر این پایه، این جنس دارای دو سطح دیپلوئیدی و تتراپلوئیدی در ایران است. در تاکسون های دیپلوئید (در مجموع 37 تاکسون) سه عدد کروموزومی متفاوت (2n=10، 12، 14) دیده شد در حالی که در سه تاکسون متعلق به بخش Cracca از زیرجنس Cracca، عدد دیپلوئید شمارش شده 2n=28 بود. در تاکسون های V. cracca (2x، 3x، 4x) و V. villosa subsp. dasycarpa (2x، 4x) با توجه به گزارش سطح پلی پلوئیدی مختلف در جهان، تنها سیتوتیپ های دیپلوئید این تاکسون ها در ایران مشاهده گردید. اغلب کاریوتیپ ها در تاکسون های مطالعه شده، کروموزوم های ساب متاسانتریک (38/54 درصد)، ساب تلوسانتریک (31/26 درصد)، متاسانتریک (38/14 درصد) و تلوسانتریک (15/3 درصد) دارند. در اغلب کاریوتیپ ها، بلندترین کروموزوم ها ساب متا سانتریک (sm) و کوتاه ترین کروموزوم ها ساب تلوسانتریک (st) هستند. تاکسون های بررسی شده در کلاس های 2A، 3A، 4A، 3B و 4B از جدول دو طرفه استبینز قرار گرفتند که بیانگر وضعیت تکاملی ابتدایی در آنها است. V. narbonensis با داشتن بیشترین میزان درصد شکل کلی (TF%) برابر با 57/37 و کمترین مقدار شاخص عدم تقارن درون کروموزومی رومرو زارکو (A1) برابر با 39/0 به عنوان متقارن ترین کاریوتیپ و V. michauxii با داشتن A1 برابر با 82/0 و مقدار TF% (برابر با 15/13) به عنوان نامتقارن ترین و در عین حال متکامل ترین کاریوتیپ از لحاظ درون کروموزومی شناخته شدند.
    کلیدواژگان: کاریوتیپ، سیتوتاکسونومی، Vicia
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • جنس Fritillaria از تیره Liliaceae در ایران: پراکنش و نامگذاری گونه ها
    مجید شریفی تهرانی، محفوظ ادوای، لیلا شبانی صفحات 49-70
    جنس Fritillaria (لاله واژگون) دارای 18 گونه، شامل دو گونه انحصاری در ایران است. با وجود معرفی گونه ها و گزارش های جدید برای ایران، اطلاعات مربوط به محل رویش، پراکنش جمعیت های طبیعی و وضعیت تاکسونومیک این گونه ها از زمان انتشار فلورا ایرانیکا، به روزرسانی و مرور نشده است. مطالعه حاضر به بررسی و مرور وضعیت تاکسونومیک این جنس در ایران (نامگذاری و طبقه بندی) پرداخته است و برای ارایه نقشه های چگال تری از پراکنش گونه های لاله واژگون در ایران، از گزارش های فلوریستیک 24 سال اخیر در ایران به همراه محل های ذکر شده در فلورا ایرانیکا، تحقیقات پژوهشگران قبلی و جمع آوری های اخیر مولفان مقاله حاضر استفاده شده است. در پژوهش حاضر، زیرگونه F. crassifolia subsp. poluninii (جمع آوری شده از استان کردستان) و گونه F. pinardii (جمع آوری شده از استان آذربایجان غربی) به عنوان گزارش های جدید برای ایران معرفی می گردند. همچنین، حفاظت از ذخایر ژنتیکی تعدادی از گونه های جنس لاله واژگون بر اساس انتشار جمعیت های آنها پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: ایران، پراکنش جغرافیایی، تاکسونومی گیاهی، لاله واژگون (Fritillaria L، )، گزارش جدید
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • گزارش جدید Pyrola minor از تیره Pyrolaceae برای رستنی های ایران، همراه با ارایه اطلاعات زیستگاهی آن
    علیرضا نقی نژاد، علی اسماعیل پور، ناصر جعفری صفحات 71-80
    به دنبال تجمع ابرها و مه گرفتگی طولانی مدت در بسیاری از مناطق مرتفع و صعب العبور جنگل های هیرکانی، هنوز زیستگاه ها و گیاهان ناشناخته ای در این مناطق قابل مطالعه هستند. در پژوهش حاضر، ضمن ارایه گزارشی جدید از جنس Pyrola از تیره Pyrolaceae به نام P. minor برای نخستین بار از ایران، ویژگی های منحصر به فرد زیستگاهی آن در استان مازندران، ارتفاعات جنوب بابل بین دمیلرز و یخچال پشت مورد تشریح قرار می گیرد. جنس Pyrola تاکنون در رستنی های ایران با دو گونه P. secunda و P. rotundifolia شناخته شده است. از جمله ویژگی زیستگاهی این منطقه، رویش برخی از گونه های نادر و در معرض خطر ایران مانند سوسن چلچراغ (Lilium ledebourii) در راشستان های بسیار مرطوب و مرتفع (حدود 2650 متری از سطح دریا) و وجود صخره هایی با غنای گونه ای بالا است. پیشنهاد می شود این منطقه به عنوان بخشی از ذخایر جنگلی حفاظت شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست مورد توجه قرار گیرد.
    کلیدواژگان: ارتفاعات هیرکانی، بابل، سوسن چلچراغ، گزارش جدید Pyrola
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تاکسونومی عددی آویشن (Thymus) از تیره Lamiaceae در شمال شرق ایران
    الهه طبسی، محمود ذکایی، آذرنوش جعفری، جمیل واعظی صفحات 81-92
    در مطالعه حاضر، گونه های سرده آویشن (Thymus) در شمال شرق ایران برای یافتن صفات متمایز کننده بهتر از نظر ریخت شناسی (مورفومتریک) بررسی شدند. در این بررسی، 34 صفت کمی و کیفی ریخت شناسی (رویشی و زایشی) روی بیش از 480 نمونه هرباریومی و جمع آوری شده از جمعیت های مختلف اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی و تک متغیره ارزیابی شدند. صفاتی نظیر: تعداد جفت رگبرگ جانبی و وجود سیخک و مژه در دندانه لبه بالایی کاسه گل در جدایی گونه های این سرده موثر بودند. گونه های: Thymus carmanicus، T. eriocalyx، T. fedtschenkoi، T. kotschyanus var. eriophorus و T. linearis subsp. linearis و نیز واریته T. kotschyanus var. glabrescens برای نخستین بار برای استان های خراسان گزارش می شود. این واریته از خراسان منطبق بر فلور ترکیه گزارش می شود. در فلورا ایرانیکا این واریته مترادف با T. eriocalyx گزارش شده است.
    کلیدواژگان: آویشن (Thymus L، )، تاکسونومی عددی، تیره نعناییان (Lamiaceae)، ریخت شناسی، شمال شرق ایران
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Comparison of morphological variations among three species of the genus Paracobitis in Iran using geometric morphometrics method with a taxonomical review on the genus in Iran
    Omid Jafari, Soheil Eagderi, Maryam Nasrolah-Pourmoghadam, Hashem Noferesti, Hamed Mosavi-Sabet Pages 1-12
    This study was conducted to apply the landmark-based geometric morphometrics technique to differentiate three species of the genus Paracobitis (P. iranica، P. malapterura and P. rhadinaeus) in Iran based on their body shape، because previous works، using traditional morphometrics، could not distinct them. A total of 150 specimens were sampled from the Zaringol، Madarsoo، Ghomrood، Kordan Rivers and Chahnimeh reservoir. The left side of the specimens was photographed using a digital camera and then fifteen landmark-points were digitized on two-dimensional images using TpsDig2. Landmark data were analyzed after a generalised procrustes analysis using PCA، CVA and cluster analysis. The patterns of body shape differences among the populations were illustrated in the deformation grids in relation to consensus configuration. The results showed a significant differences among the studied species and their populations in terms of morphological traits (P<0. 0001). Some differences were found in the length and depth of head، depth of body، caudal peduncle length and position of eye and position of dorsal fin. The result also showed that P. iranica from Kordan River can be considered to be a distinct taxon compared to the Ghomrood taxon based on its morphological characteristics. In addition، our findings revealed that the geometric morphometrics approach can be a proper tool for morphological and taxonomic studies in species with small sizes including Nemachelinae.
    Keywords: Landmark, based geometric morphometrics, Paracobitis iranica, P. malapterura, P. rhadinaeus
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Reptile fauna of the Khajeh protected area, with assessingits similarities with physiogeographical area of the Iranian Lizards
    Masoud Yousefi, Sayyad Shaykhi Ilanloo, Ali Khani, Anooshe Kafash, Eskandar Rastegar Pouyani Pages 13-22
    Natural habitats of the Iranian reptiles in many areas of the country are destroying due to several reasons. In such conditions the protected areas can act as the shelter sites for many organisms. Therefore it seems quite necessary that، under management of the department of environment، the reptiles'' fauna of these areas، comprehensively be studied and reported. The protected area of Khajeh with 37552 Hectares is located in 70 km west of Sarakhs city. This is one of the most important protected areas of Khorasan Razavi province. In a long term study of the reptiles in this area which lasted 5 years، 11 species of lizards، Paralaudakia erythrogastra، Trapelus agilis، Pseudopus apodus، Tenuidactylus caspius، Cyrtopodion scabrum، Eremias velox، Eremias persica، Mesalina watsonana، Ablepharus pannonicus، Trachylepis aurata، Varanus greseus belonging to 5 families، 7 species of snakes، Typhlops vermicularis، Platyceps rhodorachis، Psammophis schokari، Hemorrhois ravergieri، Malpolon insignitus، Macrovipera lebetina and Naja oxiana belonging to 4 families and one species of turtles، Testudo horsfieldii، were collected، recognized and reported from the area. We used Jaccard index for studying the similarity of lizard fauna between Khajeh Protected Area and 13 physiogeographical areas of Iran. Our results show that Khajeh Protected Area has the highest similarity index with Kopet Dagh and The Sistan Basin، respectively.
    Keywords: Reptiles, Khaje Protected Area, Fauna, Similarity
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Morphometric variation in Sitta tephronota dresseri populations along Zagros Mountains
    Masoud Yousefi, Mohammad Kaboli, Soheil Eagderi, Alireza Mohammadi, Ali Rezaei Pages 23-34
    Sitta tephronota has three subspecies in Iran: S. t. obscura، S. t. tephronota and S. t. dresseri، with the latter occurring with very gradual variation in plumage in Zagros Mountains. Despite our knowledge about plumage variation، morphometrical variation in this subspecies is little known. In this study، we investigated geographical variation of the subspecies with four populations from Zagros Mountain (Esfahan، Fars، Kermanshah and Markazi). We measured 14 primary variable and 10 calculated ratios for comparison in univariate and multivariate analyses using Minitab and Past programs. Univariate test revealed that nine characteristics were significantly different among the four populations (P<0. 05). Morphological matrices were analyzed by Principal Components Analysis (PCA)، CVA and MANOVA. Result indicated that Fars population is different from Markazi population.
    Keywords: Sitta tephronota, Geographical variation, Adaptation, Morphology
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Cytotaxonomy of the genus Vicia (Fabaceae) in Iran
    Nastaran Jalilian, Mohammad Reza Rahiminejad Pages 35-48
    This study concerns the relationships among 40 taxa belonging to 13 sections of the genus Vicia occurring in Iran using chromosomal (mitotic) studies. Based on the results of this study، there are 37 diploid (2n=10، 12 and 14) and 3 tetraploid (2n=28) taxa for the flora of Iran. Based on these observations three basic chromosome numbers (x=5، 6 and 7) were determined in the Iranian gene pool of Vicia. There are some ploidy reports for V. cracca and V. villosa subsp. dasycarpa in the world but in this study just has been seen diploid cytotypes in Iran. Most of karyotypes in the genus showed submetacentric (sm.) (54. 38%)، subtelocentric (st.) (26. 31%)، metacentric (14. 38%) and telocentric (3. 15%) chromosomes which mostly longest and shortest ones are submetacentric and subtelocentric، respectively. Stebbins’ karyotype classes were of 2A، 3A، 4A، 3B and 4B which in this system are considered as relatively primitive and therefore symmetrical karyotypes. Highest value of TF% (37. 57) and lowest value of A1 (0. 39) belonged to V. narbonensis as symmetrical karyotype and highest value of A1 (0. 82) and highest value of TF% (13. 15) belonged to V. michauxii as asymmetrical karyotype in Iran.
    Keywords: Karyotype, Cytotaxonomy, Vicia
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Fritillaria (Liliaceae) in Iran: distribution and Nnomenclature
    Majid Sharifi-Tehrani, Mahfouz Advay, Leila Shabani Pages 49-70
    Genus Fritilaria comprises 18 species including two recently described species in Iran. Despite of new reports published and new taxa described available information on vegetation locations، status of their natural populations and taxonomy are not updated since publication of Flora iranica. Taxonomic status of the genus in Iran is reviewed here، and the floristic inventories during 24 years and the localities reported by Flora iranica are used along with available literature as well as our recent collections، in order to update the distribution maps of Fritillaria species in Iran. Fritillaria crassifolia subsp. polunini (from Kurdistan) and F. pinardii (from W-Azerbayjan) are reported as new records for Iran. Suggestions are made for conservation of some Fritillaria species based on the status of their distribution in Iran.
    Keywords: Iran, Distribution, Plant Taxonomy, Fritillaria, New Report
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A new record of Pyrola minor (Pyrolaceae) for the flora of Iran as well as a description of its surrounding habitats
    Alireza Naqinezhad, Ali Esmailpoor, Naser Jafari Pages 71-80
    Due to long term of foggy situation and cloud accumulations in the upper mountain belt and inaccessible places of the Hyrcanian forests، there are still some particular and specific habitats and plants which should be studied carefully. In this paper، beside to introducing a new record of the genus Pyrola (P. minor) for the flora of Iran، its specific habitat in south of Babol (Mazandaran) is explained. The genus Pyrola holds included already two species in Iran، P. secunda and P. rotundifolia. Habitat of the study area is characterized by occurrence of some endangered and rare species (such as: Lilium ledebouri) within very humid and upper-mountain orient beach forests and species-rich rocks. We suggest that the area is considered by the Department of Environment of Iran as part of protected forest reserve in the upper altitudes of the Hyrcanian area.
    Keywords: Hyrcanian upper, altitudes, Babol, Lilium ledebourii (Sosan, e Chelcheragh), New report of Pyrola
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Numerical taxonomy of the Thymus (Lamiaceae) in Northeast of Iran
    Elaheh Tabasi, Mahmoud Zokaei, Azarnoosh Jafari, Jamil Vaezi Pages 81-92
    The genus Thymus is investigated to find the best morphologically differentiating characters in Northeast of Iran. In this study، we examined more than 480 herbarium and field-collected specimens from different populations and measured 34 quantitative and qualitative (vegetative and generative) characters. The results of the multivariate analysis (principal component analysis) and nonparametric Test (K independent samples) indicated that the morphological characters such as number of pair lateral vein and aristati and ciliate of upper lobe calyx differentiate the species under study. For the first time، the taxa Thymus fedtschenkoi، T. linearis subsp. linearis، T. kotschyanus var. eriophorus، T. carmanicus and T. kotschyanus var. glabrescens and T. eriocalyx، are reported for the flora of Khorassan provinces. In Flora of Turkey، T. kotschyanus var. glabrescens is a valid taxon، but in Flora iranica this variety is synonymed under T. eriocalyx.
    Keywords: Thymus, Numerical taxonomy, Lamiaceae, Morphology, Northeast of Iran
    Abstract View Paper Original: Persian