نشریه یافته های نوین کشاورزی
سال هفتم شماره 4 (پیاپی 28، تابستان 1392)

این تحقیق با هدف بررسی 16 ژنوتیپ ذرت (15 هیبرید ذرت به همراه رقم شاهد (KSC 704)) در شرایط آب و هوائی مناطق مختلف ایران به منظور انتخاب ژنوتیپ های پایدار با عملکرد مناسب اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده، بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار بود و در سال های زراعی 90-89 و 91-90 در 12 ایستگاه (کرج، شیراز، قراخیل قائمشهر، مغان، خرم آباد، میاندوآب، مشهد، گرگان، دزفول، اصفهان، جیرفت و ایلام) مورد کشت قرار گرفت. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد، اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در سطح احتمال 01/0 معنی دار شد و برای بررسی دقیق تر اثر متقابل و تعیین ارقام پایدار تجزیه پایداری با روش های مختلف انجام پذیرفت. نتیجه مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها، مشخص نمود که ژنوتیپ های 2 (KLM 77002/10-5-1×K19/1)، 1 (KLM 76002/3×MO17) و 8 (K48/3×K18) به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 003/10، 002/10 و 933/9 تن در هکتار دارای بیشترین میانگین عملکرد دانه بوده و ژنوتیپ 16(KSC 704) (شاهد) عملکرد کم تری را نسبت به ژنوتیپ های فوق نشان داد. بررسی پایداری ژنوتیپ ها توسط روش های پارامتری تک متغیره نشان داد که ژنوتیپ های پرمحصولی که توسط هر دو مفهوم استاتیک و دینامیک به عنوان پایدار معرفی شدند به ترتیب عبارت بودند از 8 (K47/2×MO17)، 1 (KLM 76002/3×MO17) و 2 (KLM 77002/10-5-1×K19/1). ژنوتیپ16 که به عنوان شاهد در آزمایش استفاده شده بود، پایداری کمی را نسبت به ژنوتیپ های فوق نشان داد. ناپایدارترین ژنوتیپ ها که عملکرد نسبتا پائینی نیز داشتند، ژنوتیپ های 14 (KLM78018/6×MO17) و 5 (K3651/2×K19) بودند.

به منظور بررسی اثرات مدیریت تلفیقی علف هرز پنجه مرغی آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل شاهد (بدون کنترل)، دو مرحله وجین، علف کش های ریم سولفورون به مقدار40 گرم در هکتار، نیکوسولفورون به مقدار 2 لیتر در هکتار، نیکوسولفورون+ ریم سولفورون به مقدار 175 گرم در هکتار، یک مرحله وجین+ ریم سولفورون، یک مرحله وجین+ نیکوسولفورون و یک مرحله وجین+ (نیکوسولفورون+ریم سولفورون) بودند. نتایج نشان داد که کاربرد علفکش (نیکوسولفورون+ریم سولفورون)+ وجین دستی وزن خشک اندام‫های هوایی پنجه مرغی را نسبت به تیمار شاهد 70/65% کاهش داد. بیشترین ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و عملکرد دانه مربوط به تیمار سم‫پاشی (نیکوسولفورون+ریم سولفورون) + یک مرحله وجین بود به طوری که موجب افزایش 273% عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد گردید.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

شناسایی علف های هرز مزارع گندم آبی به عنوان اساسی ترین اقدام در مدیریت علف های هرز این محصول محسوب می شود. بر اساس سطح زیر کشت گندم در شهرستان های استان مرکزی طی 5 سال زراعی (1379 الی 1384) تعداد 51 مزرعه گندم آبی انتخاب شد و با شمارش علف های هرز به تفکیک جنس و گونه در هر مزرعه در نقاط نمونه برداری، شاخص های جمعیتی آنها محاسبه شد. در هر مزرعه طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا توسط دستگاه GPS ثبت شد. با استفاده از این اطلاعات نقشه پراکنش گونه های مختلف علف های هرز مزارع گندم آبی استان مرکزی در محیط GIS تولید گردید. نتایج نشان داد که در مزارع گندم آبی استان مرکزی 74 گونه علف هرز غالب وجود دارد.
پهن برگ های مزارع گندم آبی استان مرکزی بترتیب غالبیت شامل خاکشیر(Descurania sophia)، هفت بند(Polygonum aviculare)، بی تی راخ(Galium tricornatum) و جغجغک(Vaccaria grandiflora) و باریک برگ های غالب آن به ترتیب شامل گونه های چاودار خودرو(Secale cereale)، جودره(Hordeum spontaneum) و یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana) بود.

این آزمایش در سال زراعی 1389 در مرکز تحقیقات کشاورزی قراخیل قائم شهر به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد، تیمارها شامل دو هیبرید ذرت (S.C.704 وS.C.640) و 8 محلول پرایمینگ شامل پلی اتیلن گلیکول 6000 با غلظت های 5 و10%، نیترات پتاسیم با غلظت های 5/0 و 1%، کلرور پتاسیم با غلظت 1 و2%، آب خالص و شاهد (بدون پرایم) بودند. نتایج نشان داد اختلاف ارقام تنها بر تعداد بلال در بوته و طول بلال معنی دار بود. حداکثر درصد و سرعت سبز شدن و بیشترین تعداد بوته در متر مربع برای محلول پلی اتیلن گلیکول با غلظت های 5 و10% بدست آمد کمترین تعداد روز از کاشت تا مرحله شیری برای غلظت 5% پلی اتیلن گلیکول حاصل شد. حداکثر عملکرد علوفه تر به ترتیب برای محلول پرایمینگ پلی اتیلن گلیکول با غلظت های 5 و 10% بدست آمد که در مقایسه با شاهد به ترتیب 4/20 و 4/18% افزایش داشت. حداکثر نسبت وزن خشک بلال به کل برای محلول پرایمینگ پلی اتیلن گلیکول با غلظت های 5 و10% بدست آمد که در نسبت به شاهد به ترتیب 4/17 و 2/18% بیشتر بود. حداکثر درصد فیبر به ترتیب برای محلول پلی اتیلن گلیکول 10% (4/33)% و آب (2/33)% حاصل گردید. به طور کلی پرایمینگ بذر ذرت به ترتیب با پلی اتیلن گلیکول 5 و 10% در کشت تاخیر تابستانه به خاطر افزایش درصد و سرعت سبز شدن و کوتاه کردن تعداد روز تا مرحله شیری موجب افزایش عملکرد علوفه تر و خشک شد.

با آغاز انقلاب صنعتی از سال 1830 میلادی و نیاز بیش از حد بشر به انرژی و مصرف سوخت های فسیلی، افزایش گازهای گلخانه ای در جو زمین نیز حالت صعودی به خود گرفت. این افزایش در میزان گازهای گلخانه ای خود منجر به ایجاد پدیده ای تحت عنوان پدیده اثر گلخانه ای گردید. پدیده اثر گلخانه ای دمای زمین را بطور نامتعادلی بالا برد و باعث افزایش روند تغییرات اقلیمی گردید. به منظور ارزیابی شرایط تغییر اقلیم در شهر مشهد، خروجی های مدل گردش عمومی جو ECHO-G سناریوی A1 را بوسیله مدل آماری LARS-WG ریز مقیاس نمودیم. در این مطالعه سال های 2005-1976 میلادی به عنوان دوره گذشته (دوره آماری) و سال های 2039-2010 میلادی به عنوان دوره آینده (دوره تغییر اقلیم) انتخاب گردیدند. نتایج حاصل از اجرای مدل نشاندهنده این بود که در دوره آینده نسبت به دوره آماری، دمای شهر مشهد تغییری نمی یابد ولی بارش ها در این شهر به میزان 1/6% افزایش می یابد. سپس با استفاده از فرمول درجه روزهای رشد (GDD) و داده های خروجی مدل برای دوره ی آینده به تنظیم تقویم زراعی و تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت گیاه گندم در شهر مشهد پرداختیم. بر این اساس در سال های زراعی 1389 تا 1418 بهترین تاریخ کاشت گندم در مشهد اواسط آبان ماه تعیین گردید و تاریخ وقوع دیگر مراحل فنولوژیک گندم به این صورت بدست آمد که جوانه زنی اوایل آذر، پنجه زنی اوایل اسفند، گلدهی اواسط اردیبهشت و تاریخ رسیدگی و برداشت نیمه دوم خرداد ماه می باشد.

به منظور ارزیابی تاثیر کشت مخلوط ذرت آجیلی با لوبیا چشم بلبلی بر عملکرد و بیوماس علف های هرز آزمایشی در طی سال 1392-1391 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در -دانشگاه آزاد اسلامی تبریز اجرا شد. عامل اول شامل تاریخ کاشت ذرت در سه سطح22 و 29 اردیبهشت ماه و 5 خرداد ماه و عامل دوم شامل درصدهای کاشت لوبیا چشم بلبلی برابر 5/12%، 25%، 5/37%، 50% و 100% تراکم توصیه شده به ترتیب معادل 5، 10، 15، 20 و 40 بوته در متر مربع به همراه یک تیمار کشت خالص ذرت آجیلی بود. بر اساس یافته ها، بلال در تیمار کشت ذرت همزمان با لوبیا نسبت به سطوح کشت 22 اردیبهشت و 5 خرداد ماه به ترتیب حدود 10 و 5/24 سانتی متر در ارتفاع پایین تر تشکیل گردید. دو تیمار کشت یک هفته دیرتر و یا یک هفته زودتر ذرت نسبت به لوبیا چشم بلبلی ذرت از شاخص سطح برگ مشابه و برابر 5/3 برخوردار بود. وزن 300 دانه ذرت از حداقل 6/33 گرم در کشت مخلوط آن با لوبیا چشم بلبلی در تراکم 50% تراکم توصیه شده تا حداکثر 5/39 و 7/39 گرم به ترتیب در کشت های مخلوط آن با لوبیا چشم بلبلی در تراکم های 5/12% و 25% تراکم توصیه شده آن تغییر کرد. وزن خشک علف های هرز در کشت مخلوط در نسبت های تراکمی 5/12 و 25% کاهش هایی حدود 5/4 گرم در هر متر مربع را نسبت به تیمار کشت خالص ذرت و 6 گرم در هر متر مربع را نسبت به میانگین تیمارهای کشت مخلوط با لوبیا چشم بلبلی در نسبت های تراکمی 5/37 و 50% تجربه کرد. افزایش در تراکم کاشت لوبیا چشم بلبلی در صورت حضور توام با ذرت منجر به کاهش در زمان تا وقوع گلدهی گردید. کشت مخلوط ذرت با لوبیا چشم بلبلی در نسبت های تراکمی 5/12% و 25% توصیه شده با دارا بودن بیشترین عملکرد به عنوان بهترین تیمارها شناخته شدند.

این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل در سال 1388 به مرحله اجرا درآمد. در این آزمایش عامل اول تاریخ کاشت، شامل چهار سطح (6، 15، 25 خرداد و 5 تیر) و عامل دوم شامل رقم ویلیامز و لاین L17 سویا بود. نتایج نشان داد که بین تاریخ های مختلف کاشت از نظر صفاتی چون ارتفاع اولین گره باردار از سطح زمین، شاخص برداشت، روز از کاشت تا اولین گلدهی، روز از کاشت تا 50% گلدهی، روز از کاشت تا اولین غلاف دهی، روز از کاشت تا 50% غلاف دهی، عملکرد دانه، عملکرد تک بوته، عملکرد روغن، درصد روغن و درصد پروتئین اختلاف معنی داری وجود داشت. اثر متقابل تاریخ کاشت با رقم برای صفات مورد ارزیابی معنی دار نبود. تاریخ های کاشت 6 و 15 خرداد از نظر صفات ارتفاع اولین گره باردار از سطح زمین، شاخص برداشت، روز از کاشت تا اولین گلدهی، روز از کاشت تا 50% گلدهی، روز از کاشت تا اولین غلاف دهی، درصد روغن و پروتئین در یک گروه قرار گرفتند. در ضمن، ارزش صفات مذکور در تاریخ های مختلف کاشت بیشترین مقادیر را نشان دادند. از نظر عملکرد تک بوته، عملکرد نهایی، روز از کاشت تا 50% غلاف دهی و نیز عملکرد روغن تاریخ کاشت 6 خرداد بالاترین مقدار را نشان داد. نتایج نشان دادکه در منطقه اردبیل با تاخیر در کاشت سویا به دلیل برخورد با شرایط نا مناسب، گیاه به پتانسیل بالقوه تولید خود نمی رسد و عملکرد محصول کاهش می یابد. از این رو تاریخ کاشت 6 خرداد برای کاشت سویا در اقلیم سردسیر اردبیل مناسب تر از سایرتاریخ های کاشت بود.

این آزمایش به منظور مقایسه هیبرید 704 با هیبرید پنج هیبرید جدید ذرت چینی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اصفهان اجرا گردید. هیبریدهایChina 1-5 و SC704 همه از گروه ذرت های دیررس محسوب می شوند. آزمایش درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و در شرایط آب و هوایی اصفهان به صورت مزرعه ای اجرا گردید. نتایج این بررسی یکساله حاصله نشان داد بین هیبرید های مورد آزمون از نظر خصوصیات مهم زراعی تفاوت های معنی داری وجود دارد. در این آزمایش هیبرید China5در اغلب خصوصیات مورد بررسی برتری بیشتری نسبت به سایر هیبریدها نشان داد. همچنین هیبرید SC704 در مقایسه با هیبرید های چینی از حساسیت بیشتری نسبت به بیماری ویروس کوتولگی از خود نشان داد. عملکرد دانه هیبرید China5 معادل 9300 کیلوگرم در هکتار بود. به طورکلی با توجه به اینکه در اواخر اردیبهشت ماه که تاریخ کاشت زود هنگام ذرت در شرایط آب و هوایی اصفهان محسوب می شود، احتمال آلودگی مزرعه به ویروس کوتولگی ذرت نیز به شدت افزایش می یابد. نتایج این بررسی نشان داد استفاده از هیبرید China5 می تواند قابلیت های اولیه را جهت رقابت با هیبرید SC704را برای کاشت در اصفهان دارا باشد.