نشریه یافته های نوین کشاورزی
سال ششم شماره 1 (پیاپی 21، پاییز 1390)

این آزمایش در سال1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان به صورت اسپیلت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل کود نیتروژن در چهار سطح صفر،50، 100 و150 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل اصلی و محلول پاشی منیزیم و منگنز در دو سطح صفر و نیم کیلوگرم در هکتار به صورت فاکتوریل به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد.اثرات ساده عوامل آزمایش نشان داد کاربرد150کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص با 32/0% و 98/41 در هکتار، محلول پاشی نیم کیلوگرم در هکتار منیزیم خالص به ترتیب با میانگین 39/0% و 67/52 کیلوگرم در هکتار و استفاده از نیم کیلوگرم در هکتار منگنز خالص با 36/0% و 06/47 کیلوگرم در هکتار بیشترین درصد اسانس و عملکرد اسانس را به خود اختصاص داد. بیشترین درصد اسانس و عملکرد اسانس تحت تاثیر اثر متقابل دوگانه مصرف 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و محلول پاشی منیزیم به میزان نیم کیلوگرم در هکتار به ترتیب با میانگین 51/0% و 06/72 کیلوگرم در هکتار حاصل گردید. اثر متقال سه گانه عوامل آزمایشی بر صفات مورد آزمایش نشان داد، تیمار نیتروژن 150 کیلو گرم در هکتار، منیزیم نیم کیلوگرم در هکتار و منگنز نیم کیلوگرم در هکتار به ترتیب با میانگین 55/0% و70/79 کیلوگرم در هکتار بیشترین درصد اسانس و عملکرد اسانس را تولید نمود.

این مطالعه به منظور بررسی خصوصیات زراعی و عملکرد سیب زمینی تحت تاثیر تراکم، آرایش های کاشت و سطوح مختلف فسفر در مزرعه تحقیقاتی کشاورزی واقع در فریدن اصفهان به صورت کرت های نواری و درقالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی88-1387 انجام شد. عامل افقی شامل چهار آرایش کاشت تک ردیفه، دوردیفه، دوردیفه زیگزاگ و سه ردیفه به ترتیب با تراکم کاشت 3/5، 6/6، 6/6 و 8 بوته در متر مربع و عامل عمودی شامل چهار سطح مختلف فسفر صفر، 10%، 20% و30% مصرف فسفر بیش از مقدار توصیه شده بود. با کاهش فاصله ردیف و افزایش تراکم درآرایش کاشت سه ردیفه به همراه10% افزایش فسفر ارتفاع ساقه، وزن کل اندام هوایی، شاخص سطح برگ، تعداد غده و عملکرد غده به طور معنی داری در واحد سطح افزایش یافت. تیمار آرایش کاشت سه ردیفه و 10% افزایش فسفر با تولید 53 تن غده در هکتار بالاترین عملکرد غده را ایجاد کرد. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده آرایش کاشت تک ردیفه به همراه 10% افزایش فسفر با تولید 38 تن غده در هکتار و اندازه بزرگتر برای تولید غده هایی با مصرف خانگی(بزرگتراز6 سانتی متر) و آرایش کاشت سه ردیفه، به همراه 10% افزایش فسفر با تولید53 تن غده در هکتار و اندازه کوچک ترجهت تولید غده هایی با مصارف بذری (قطر کوچکتر از 6 سانتی متر) در شرایط مشابه با مطالعه حاضر ممکن است مناسب باشد.

کم آبی یکی از عوامل محدود کننده عملکرد گندم محسوب می شود. به منظور بررسی اثر کم آبیاری و عوامل سلنیوم، اسید سالیسیلیک و کود میکرو بر برخی صفات زراعی لاین امید بخش گندم 7814 C آزمایشی به صورت کرت خرد شده نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 89- 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک اجرا شد. آبیاری در دو سطح شاهد و قطع آبیاری در مرحله ظهور خوشه و مصرف عوامل سلنیوم، اسید سالیسیلیک و کود میکرو در شش سطح شامل شاهد، اسید سالیسیلیک، سلنیوم، کود میکرو، سلنیوم با اسید سالیسیلیک و سلنیوم با اسید سالیسیلیک با کود میکرو بودند. نتایج حاصله نشان داد کم آبی موجب کاهش ارزش عددی صفات زراعی و عملکرد شد. ارتفاع گیاه با مصرف عوامل سلنیوم، اسید سالیسیلیک و کود میکرو کاهش یافت اما صفات وزن خوشه، تعداد سنبله در واحد سطح، زیست توده، شاخص برداشت و عملکرد افزایش یافتند. در شرایط آبیاری کامل با مصرف عوامل سلنیوم، اسید سالیسیلیک و کود میکرو، عملکرد دانه 8 % و در شرایط قطع آبیاری عملکرد دانه 5 % نسبت به شاهد افزایش نشان داد.

امروزه پرورش گل نرگس به یک صنعت اشتغال زا و ارزآور تبدیل شده است و تلاش های فراوانی جهت بالابردن کمیت وکیفیت این گل در حال انجام است. یکی از موارد مهم در این زمینه تاثیر عناصر معدنی بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی و عمرپس از برداشت گل نرگس است. بدین منظور پژوهشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار30 مشاهده ای انجام شد. برای بررسی اثر ازت و فسفر این آزمایش با 3 سطح ازت شامل 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار و 3 سطح فسفر شامل30، 60 و90 کیلوگرم در هکتار انجام و پتاسیم به صورت سولفات پتاسیم به میزان160 کیلوگرم در هکتار برای تمامی تیمارها مورد استفاده قرار گرفت بررسی میزان فسفر با روش رنگ سنجی و با استفاده از رنگ زرد وانادات مولیبدات و قرائت شدت جذب در طول موج470 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر انجام شد. نتایج در خصوص میزان ازت برگ نشان داد تیمار N3+P2+K بیشترین تاثیر را در خصوص جذب ازت (07/5%) دارد. و همچنین با افزایش فسفر میزان غلظت این عنصر در برگ افزایش یافت. نتایج این پژوهش نشان داد میزان ازت تاثیر چشمگیری در غلظت فسفر برگ داشته است به طوری که با افزایش کاربرد کود ازت میزان فسفر برگ کاهش یافته است. نتایج اثر کودهای بکار رفته حاکی از آن است که استفاده از تیمارهای کودی باعث افزایش عمر گلجایی گل نرگس نسبت به تیمار شاهد گردید.

به منظور بررسی تاثیر اندازه بذر و زوال آن بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم در شرایط شور گرگان مطالعه ای بر روی 3 سطح اندازه بذر درشت (با وزن هزار دانه 46 گرم)، متوسط (با وزن هزار دانه 36 گرم) و ریز (با وزن هزار دانه 29 گرم) رقم گندم کوهدشت و فرسودگی بذر با روش تسریع پیری در دمای40 درجه سانتی گراد و رطوبت اشباع، در آزمایشگاه شامل 5 سطح (شاهد)، 2، 4، 6 و 8 روز انجام شد. سپس آزمایشی بصورت فاکتوریل (5×3) با استفاده از تیمارهای مذکور، در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در 4 تکرار در ایستگاه شوری مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان واقع در انبارالوم 35 کیلومتری شمال شهر گرگان در فصل زراعی 86-87 اجراء گردید. نتایج نشان داد که زوال بذر باعث کاهش کلیه پارامترهای زراعی اندازه گیری شده شامل ارتفاع بوته، طول ساقه و سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، میانگین تعداد دانه در سنبلچه، عملکرد کل، وزن هزار دانه، وزن کاه و کلش، عملکرد بیولوژیک، اقتصادی و شاخص برداشت محصول گردید. همچنین با افزایش دوره زوال این کاهش بیشتر شد بطوریکه تراکم بوته در واحد سطح، بیوماس تولیدی و مقاومت گیاهان زوال یافته نسبت به تنش های محیطی مانند شوری و خشکی کاهش می یابد. همچنین بذور درشت و متوسط در اغلب خصوصیات بر بذور ریز برتری داشتند.

استرس محیطی خصوصا استرس خشکی و اسمزی از جمله مهمترین عوامل ایجاد اختلال در مراحل رشد و نمو گیاهان دارویی به ویژه جوانه زنی در مناطق خشک است. درصد زیادی از داروهای مورد استفاده انسان ها منشا گیاهی دارد. با نظر به گسترش اراضی خشک جهت زراعت شناسایی گیاهان دارویی مقاوم به خشکی خصوصا در مرحله جوانه زنی بعنوان بهترین مرحله رشدی گیاه روشی مطلوب است. به همین منظور جهت مطالعه اثر غلظت های مختلف خشکی حاصل از پلی اتیلن گلایکول بر ژنوتیپ های مختلف زیره سبز ماهان، جوپار و هینک از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده گردید. تنش اسمزی ایجاد شده شامل سطوح صفر یا شاهد، 5، 10 و 15 % معادل 0، 03/0-، 19/0- و 41/0- مگاپاسکال بود اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین دو عامل آزمایش اثر متقابل معنی دار در سطح احتمال 5% فقط برای صفت سرعت جوانه زنی معنی دار بود. بین سطوح مختلف اسمز برای سایر صفات در سطح 1% تفاوت وجود دارد، با توجه به مقایسات میانگین سطوح اسمز، بیشترین مقدار سرعت جوانه زنی در بین سطوح اسمزی مربوط به تیمار شاهد بود.

علف هرز انگل سس در سال های اخیر خسارت زیادی به اکوسیستم های زراعی و فضای سبز شهری مشهد وارد کرده است. جهت کنترل زیستی آن، پژوهشی در سالهای 88-1390 انجام گرفت. طی نمونه برداری از گیاهان سس دارای علائم بیماری از روی پرچین های ترون، چندین جدایه قارچ حاصل شد که جدایه ای از قارچ Alternaria spp. به عنوان بهترین جدایه انتخاب و بیماری زایی آن بعد از ایجاد ارتباط انگلی طی سه آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه مورد آزمون قرار گرفت. در این آزمایشات اثر غلظت های مختلف جدایه آلترناریا (104، 105، 106، 107 اسپور در میلی لیتر)، طول دوره ی شبنم (صفر، 6، 12، 18و24 ساعت) بر بیماری زایی این قارچ و نیز دامنه میزبانی آن بررسی شد. نتایج حاصل از آزمون دامنه میزبانی در گلخانه بر روی گیاهان ترون، اطلسی و فلفل نشان داد جدایه یافت شده، توانایی ایجاد هیچ نوع آلودگی و بیماری زایی را بر روی گیاهان یاد شده ندارد. بیماری زایی این جدایه با افزایش غلظت سوسپانسیون اسپور شدت یافت. بنابراین در غلظت 107 اسپور در میلی لیتر کاهش 9/39 درصدی در وزن خشک سس ایجاد کرد. با افزایش طول دوره شبنم نیز بیماری زایی قارچ افزایش یافت که بر اساس نتایج آزمایش، این جدایه برای بیماری زایی نیاز به نقطه شبنم بیش از 18 ساعت داشته تا کاهش حداکثر 75/31 % در وزن خشک سس ایجاد کند. با توجه به این یافته ها می توان استنباط کرد که این جدایه توانایی بالقوه جهت کنترل این انگل را دارد.

به منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب، مقادیر متفاوت نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه، تجمع ماده خشک و صفات وابسته به آن، آزمایشی در طی دو سال 1388-1386 در ارومیه به صورت کرت-های دو بارخرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. آبیاری در سه سطح آبیاری مطلوب (I1)، تنش ملایم (I2) و تنش شدید خشکی (I3) به عنوان عامل اصلی، سه سطح نیتروژن مصرفی (100، 160 و 220 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص از منبع اوره) به عنوان عامل فرعی و تراکم بوته با سه سطح 55500، 66000 و 83300 بوته در هکتار انتخاب شدند. نتایج نشان داد تنش خشکی شدید در مقایسه با تیمار آبیاری مطلوب عملکرد دانه را 60% کاهش داد. با افزایش مصرف نیتروژن و تراکم بوته عملکرد دانه افزایش یافت. در شرایط آبیاری مطلوب با افزایش میزان نیتروژن مصرفی میزان تمامی صفات مورد مطالعه افزایش معنی داری پیدا کرد، به علاوه در سطوح مختلف نیتروژن تحت شرایط آبیاری مطلوب با افزایش تراکم بوته میزان قطر طبق کاهش یافت. تنش خشکی باعث کاهش شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، اختلال در روند جذب و انتقال مواد غذایی شد و عرضه عناصر پرورده را کاهش داده و باعث کاهش عملکرد دانه شد. در شرایط تنش خشکی به دلیل کاهش وزن خشک اندام های رویشی، عملکرد دانه کاهش یافت.