فهرست مطالب

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی - پیاپی 19 (بهار 1394)

نشریه پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
پیاپی 19 (بهار 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/03/30
  • تعداد عناوین: 8
|
  • حسین چراغی وش، افتخار لطفی صفحات 11-30
    یکی از راه های موثر نشر معرفت، فرهنگ و اخلاق والای انسانی در میان مردم، دعا و متون دعایی است. دعا و مناجات، نوعی توسل عاشقانه به معشوق و پیوستن موجودی کوچک و ناتوان به وجودی بی نهایت بزرگ و تواناست. از دهان پاک برگزیدگان حق، ادعیه و مناجات هایی با حقایق و معارف ناب برآمده که با سوز، شور و آهنگی دلنشین همراه است؛ یکی از این مناجات ها، «مناجات الخائفین» منقول از امام سجاد(ع) است که تجلی گاه صفات خداترسان به شمار می آید. مقاله حاضر بر آن است که به روشی توصیفی- تحلیلی، مناجات الخائفین را در سایه سبک شناسی ساختارگرا، بر اساس تقسیم بندی کتاب «بلاغه الخطاب و علم النص»، تالیف صلاح فضل، در سه سطح آوایی، نحوی و دلالی مورد تحلیل قرار دهد و میزان انسجام این سطوح را با همدیگر بسنجد. بررسی سبک شناختی مناجات، حاکی از این است که کلیه ساختارهای سه گانه متن، سیطره وصل از دوگانگی قطع و وصل موجود در متن را بر خود پذیرفته اند و در پی این پذیرش، در پیوندی عجیب در کنار هم شکل یافته و با تشکیل ساختاری واحد و هماهنگ، در راستای محور مرکزی دعا (ارتباط با خدا) در حرکتند.
    کلیدواژگان: مناجات الخائفین، سبک شناسی، سطح آوایی، سطح نحوی، سطح دلالی، انسجام
  • شبنم حاتم پور، ولی الله ظفری، رضا کارگر کوتیانی صفحات 31-50
    با توجه به قدمت صدساله صنعت نفت در ایران و گسترش این صنعت در نواحی جنوب و جنوب غربی ایران از جمله در استان های بوشهر، فارس و خوزستان، خواه ناخواه با صنعتی اثرگذار در جامعه روبه رو هستیم. تقابل دو فرهنگ غرب و شرق در این مناطق، جلوه های خود را در فرهنگ، زبان و باورها نشان داده است. حضور اولیه کاشفان نفت در مناطق جنوبی، نوعی تلفیق فرهنگی و زبانی و اثرپذیری از آن در مردمان بومی این مناطق به وجود آورد. نویسندگانی که در حیطه ادبیات داستانی قلم زده اند و به نوعی ادبیات اقلیمی را رواج داده اند؛ یا از مردم بومی بوده اند و یا به دلیل اشتغال در شرکت نفت تحت تاثیر این فرهنگ التقاطی قرار گرفته اند و در داستان های کوتاه خود به شکل ناخودآگاه یا خودآگاهانه از چنین توانایی هایی بهره برده اند. در این مقاله بعضی ساختارهای داستان کوتاه دهه های بیست تا پنجاه که از صنعت نفت اثر پذیرفته اند، با دقت نقد و بررسی شده است. ساختار های مورد مطالعه در این پژوهش زمینه، فضاسازی و درون مایه بوده اند و نتایج پژوهش نشان می دهد اثرات صنعت نفت به صورت زمینه های سیاسی و فرهنگی، ایجاد فضای خشم و نفرت، فضای پوچ گرایی و فضای امید و آرزو و مضامینی چون بی هدفی، شادی، مهاجرت، فقر و نداشتن امنیت شغلی در داستان های کوتاه منعکس شده است.
    کلیدواژگان: صنعت نفت، ساختار داستان کوتاه، داستان نویسان جنوب
  • محمد حکیم آذر صفحات 51-80
    «لمعه السراج لحضره التاج» روایتی است از قصه معروف بختیارنامه که ظاهرا در اواخر قرن ششم یا اوایل قرن هفتم هجری به دست نویسنده ای ناشناس نگارش یافته است. بختیارنامه که به ادبیات داستانی پیش از اسلام تعلق دارد، قصه ای معروف بوده و از حکایت های تودرتو تشکیل شده است. قصه لمعه السراج حکایت گرفتاری های یک شاهزاده است که به دام حسادت ده تن از وزیران پدر افتاده و پادشاه قصد اعدام او را کرده است. او در ده شب با بیان ده قصه جذاب، شاه را سرگرم کرده و مرگ خود را به تاخیر می اندازد. در پایان قصه، شاهزاده با کمک یکی از عیاران از مرگ رهایی می یابد. در لمعه السراج ویژگی های قصه پردازی قدیم فارسی با نثری مصنوع و متکلف دیده می شود. عناصر داستانی در لمعه السراج به شکلی ابتدایی و به قصد تبیین دیدگاه های اخلاقی گرفتار پیچش های لفظی و معنوی شده اند. ضعف بیان در روایت، زبان عقیم، نثر آمیخته به عربی مفرط و آشفتگی در شیوه ها و تکنیک های روایت داستان، این متن متکلف را از مسیر اعتدال دور کرده است. در این تحقیق به بررسی موارد مختلف سبکی و ساختاری لمعه السراج توجه شده و هدف آن رسیدن به الگوی تدوین این کتاب بوده است
    کلیدواژگان: لمعه السراج، بختیارنامه، قصه، سبک، ساختار
  • دره دادجو، الهام شیروانی شاعنایتی صفحات 81-106
    «ویلیام فاکنر»، یکی از داستان نویسان مدرن است که تاثیر هنر داستان نویسی او در داستان های ایرانی از جمله «سمفونی مردگان» اثر «عباس معروفی»مشاهده می شود. در این مقاله به بررسی سرعت روایت در رمان «خشم و هیاهو»، با تکیه بر نظریه روایت شناسی «ژرار ژنت» و عوامل موثر بر آن پرداخته شده است. سرعت و ضرب آهنگ روایت، یکی از مولفه های بسیار مهم در روایت و از مهم ترین عناصر، در شکل طرح است. بررسی سرعت روایت برای آن است که نشان داده شود در یک اثر ادبی، کنش ها و رویدادها در طول چه مدت زمانی رخ داده اند و در سنجش با این برهه زمانی، چه حجمی از کتاب به آن ها اختصاص یافته است. در بخش های رمان «خشم و هیاهو»، شتاب منفی و سرعت روایت، کند است؛ اما مجموع سرعت روایت در کل رمان، متوسط است؛ زیرا مولفه های افزایش دهنده و کاهش دهنده سرعت روایت، در این رمان به شکل متوازن به کار رفته اند و همین ویژگی باعث تعدیل سرعت در مجموع رمان شده است. البته نویسنده برای جبران کندی روایت در بخش های گوناگون رمان، از شگردهایی برای افزایش تحرک بهره برده است؛ از همین رو، این رمان با وجود سرعت کند روایت، پر از جنبش و هیجان، پویایی و تحرک، دلهره و التهاب، کشمکش درونی و بیرونی است. از این روست که در این مقاله، افزون بر سرعت روایت و عوامل موثر بر آن، شگردهای نویسنده برای افزایش تحرک و پویایی روایت نیز، به صورت تحلیلی نیز بررسی شده است.
    کلیدواژگان: زمان، سرعت روایت، ضربآهنگ، تحرک داستان، ویلیام فاکنر، خشم و هیاهو
  • نیما رمضانی، احمد غنیپور ملکشاه، بهیجه سادات تیموری صفحات 107-122
    بسیاری از منظومه های بزرگ ادب فارسی از ساختار روایی بالایی برخوردار هستند و انتقال بخش های مهمی از اندیشه ها و مفاهیم موجود در این آثار از زبان شخصیت های مختلف، واقعی یا نمادین بیان شده اند. از جمله این آثار، منظومه چهار چمن، سروده شاه داعی شیرازی است. این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که هر یک از شخصیت های نمادین، نماینده و جانشین چه افکار و عقایدی هستند و این که شاه داعی، چگونه عناصر داستان را در پیشبرد اندیشه های ماورایی به کار گرفته است. این مقاله که فتح بابی در شناخت منظومه چهار چمن است، ساختار داستانی و روایی این اثر ناشناخته را از منظر شخصیت، زاویه دید و صحنه پردازی به بحث و واوکای گذاشته است و علت به کارگیری گیاهان و گل ها را با توجه به موضوع، مورد بررسی قرار داده است.
    کلیدواژگان: روایت، داستان، شخصیتپردازی، زاویه دید، چهار چمن، شاه داعی شیرازی
  • رضا صادقی شهپر، فاطمه طالبی صفحات 123-148
    فمینیست ها معتقدند که تمدن بشری، مردسالار و تحت کنترل مردان است و به گونه ای سازماندهی و اداره می شود که زنان را در همه جنبه های فرهنگی و اجتماعی به مردان وابسته می کند. هم چنین مدعی هستند که پیوسته تفکر مردسالار بر آثار ادبی حاکم بوده و این آثار غالبا به قهرمانان مذکر پرداخته اند و زنان در آن ها نقشی حاشیه ای داشته اند. از این رو، لزوم بازنگری در متون ادبی گذشته و به چالش کشیدن آن و نیز تولید آثاری با انگیزه نمایاندن عواطف و احساسات زنانه و مخالفت با قراردادهای مردسالار جامعه را پیشنهاد می کنند. علاوه بر نویسندگان زن، برخی نویسندگان مرد نیز چنین اندیشه هایی را در آثارشان بازتاب داده اند و به نمایاندن وضعیت نابسامان زنان و تفکر نادرست جامعه درباره آنان پرداخته اند. بهرام بیضایی از این دسته نویسندگان است و در نمایش نامه هایش به تبیین جایگاه زن و نشان دادن چهره ای متفاوت از او می پردازد و از این نظر با فمینیست ها هم سو و هم صدا می شود. نگاه سلطه جو، تحقیرآمیز و جنسی و ابزاری جامعه مردسالار به زن و البته منفعل نبودن و شوریدن زنان در برابر آن، از جمله مهم ترین مسائل فمینیستی در نمایش نامه های بیضایی است. مقاله حاضر، قرائتی فمینیستی از سه نمایش نامه پرده خانه، حقایق درباره لیلا دختر ادریس و ندبه است.
    کلیدواژگان: فمینیسم، بهرام بیضایی، نمایشنامه
  • کاظم کلانتری، ابراهیم استاجی صفحات 169-196
    زمان از مهم ترین عناصر روایت محسوب می شود که با تحلیل و بررسی آن در داستان می توان به نتایجی در راستای معنای اثر دست یافت. زمان متن و داستان و رابطه این دو با هم، از جمله مسائلی است که در بخش زمان روایی مورد بررسی قرار می گیرد. از جمله نظریه پردازان مطرح در زمینه بررسی زمان در روایت، ژرار ژنت فرانسوی است که زمان را در داستان به سه ساحت نظم، تداوم و بسامد تقسیم می کند. این پژوهش ضمن بررسی عنصر زمان و جایگاه آن در تحلیل محتوایی و معنایی «داستان سیاوش» نشان می دهد که فردوسی با استفاده از تکنیک های عمده زمانی در روایت از جمله پیش نگاه، گفت و گو و تکرار، مرگ و سرنوشت سیاوش را معنایی خاص بخشیده است. وجود پس نگاه ها، پیش نگاه ها و تکرارها در این داستان هر کدام تاکیدی بر مرگ قهرمان اصلی، یعنی سیاوش است.
    کلیدواژگان: شاهنامه، مرگ سیاوش، روایت، زمان روایی، ژرار ژنت
  • سجاد ممبینی، مسعود حاجی زاده میمندی، یاسین خرم پور صفحات 197-217
    پژوهش حاضر بر آن بوده است تا به روش توصیفی- استنباطی به تحلیل محتوای مفهوم صلح در مجموعه شعر «هوای تازه» اثر شاملو (الف. بامداد) بپردازد. در این راستا، ابتدا سازه صلح در سه بعد آزادی، برادری و آبادانی دسته بندی شده است که به منظور عینیت تجربی بیشتر، هر کدام از این ابعاد نیز به چند زیر شاخه فرعی تقسیم گردید. سپس کدهای استخراج شده از اشعار، در متغیرهای مناسب خود قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که در شعر شاملو، مفهوم صلح به میزان زیادی قابل مشاهده است؛ به گونه ای که از میان شصت و نه قطعه شعر هوای تازه، در شصت و یک شعر به طور مستقیم و غیرمستقیم، مفهوم صلح قابل استنباط است. هم چنین از بین کدهای استخراجی، بیش ترین کد معادل چهل و هفت و سه دهم درصد، در بعد برادری قرار دارند. به منظور دست یابی به سطح تبیین، یافته ها در یک زمینه تاریخی- اجتماعی مورد تحلیل جامعه شناختی نیز قرار گرفت. نتیجه آن که می توان شاملو را در مجموعه هوای تازه، شاعری صلح طلب نامید که در بستر تاریخی عصر خویش، شعرش منادی آزادی، برادری و صلح بوده است.
    کلیدواژگان: شاملو، هوای تازه، صلح، آزادی، برادری، تحلیل محتوای
|
  • Hossen Cheraghivash, Eftekhar Lotfi Pages 11-30
    One of most effective way of disseminating eminent knowledge, culture and ethics of humanity is through prayers and prayer texts. Prayer and holy communication are kind of lovely resorting to the beloved and connection of little and weak being to the existing infinitely big and strong. From pure reed of selected people of God, prayers come out containing knowledge and realities that are accompanied by sadness, excitement and sweet music. One of these prayers is “khaefin Almanghoul” by Imam Sajad which is reflection of fearful qualities of God. The present study tries to in a descriptive-analytical way, analyzes “khaefin” prayer under the framework of structural stylistics based on classification of the “Balaghat alkhetab” book and “Elmo Nasl by Salah Fazl”, in three levels of vocal, syntactic, expressive and degree of connection of these three levels with each other. A stylistic analysis of prayers illustrate all triple structures of the text with acceptance of connection supremacy from disconnection and connection binary in amazing joint are formed next to each other and with creating single and harmonious structure are moving across central axis of prayer (communication with God).
    Keywords: Alkhaefin prayer, Stylistics, Vocal level, Syntactic level, Expressive level, Connection
  • Shabnam Hatampur, Vali, Ola Zafari, Reza Kargar Kutyani Pages 31-50
    With regard to the history of oil industry in Iran and the expansion of industry in the areas of the south and southwest (in provinces of Bushehr, Fars and Khuzestan), Were faced, willingly or unwillingly, with industrial confrontation of east and west cultures in the areas of culture, language, beliefs etc. The presence of oil explorers in the southern regions, had a huge impact on cultural and linguistic features of the people in these areas. The authors of these areas were to promote environmental literature. These writers were the natives or workers in the oil company. In this paper some structures of short stories influenced by oil company, were reviewed between 1320-1350 (AH). Results showed anger, hate, nihilism atmosphere, hope, happyness, immigration, poverty and lack of job security were dominant features.
    Keywords: oil industry, novel, fictional elements, decade 20, 50
  • Dr. Darreh Dadjou, Elham Shirvani Shaenayati Pages 81-106
    William Faulkner is a modernist writer who mainly influenced on Iranian authors including Symphony of Dead Persons, by Abbas Maroufi. In this essay, we analyze the speed of narration in “the Sound and the Fury” by relying on Gerard Genette’s narrative discourse theory and its effective factors. Speed and rhythm of narration is a very important element in narration and one of the most important parameters in plot. Narration speed is analyzed for the reason that it shows the period of time the actions and events happen in a literary work and the volume of book they have occupied in evaluation with this period. In many sections of novel “the Sound and the Fury”, acceleration is negative and speed of narration slow; but total narration speed to the whole of novel is middle; because parameters of increasing or decreasing speed of narration were used in a balanced form in this novel, which caused the balanced speed in the whole of novel. The author used some techniques for compensation of narration slowness in different parts of novel in order to increase the stimulation; as a result, this novel is full of excitement, dynamics, movement, fear and unrest, internal and external challenges in spite of the slow speed of narration. In other words, this rhythmic novel has a slow rhythm and fast tempo. Therefore, this essay analyzes the speed of narration and its effective factors, as well as the author’s techniques for increasing narration movement and dynamics in an analytical form.
    Keywords: Time, Narration Speed, Rhythm, story, William Faulkner, the Sound, the Fury
  • Nima Ramezani*, Ahmad Ghanipour Malekshah*, Bahije Sadat Teimuri* Pages 107-122
    Many of the great Persian poems have powerful narrative structure and they transfer ideas and concepts from the language of different real or symbolic characters. One poem that is categorized in this field is Chahar Chaman, a poem by Shahdaie Shirzi. This article aims at answering the question that what kind of belief and thought are each of the symbolic characters going to present? And how does Shahdaie exploit narrative elements for the progress of meta-thoughts? This article, which is the opening-way in recognizing Chahar Chaman poem, investigates the narrative structure of this unknown poem by analyzing its character, point of view, and scenery, and tries to survey the reason of utilizing plants and flowers in relation to its subject.
    Keywords: narrative, story, characterization, point of view, Chahar Chaman
  • Reza Sadeghishahpar, Fatemeh Talebi Pages 123-148
    The feminists concede that the human civilization was under the influence of men and has always been making women dependant on them. They also argue that there has been a constant male domination on literal works, leaving women nothing much, but second rate figures. Therefore they propose a dire need to reconsidering and challenging the past literal works, focusing on depicting female affections. In addition to female writers, some male ones have reflected such notions in their works criticizing the unjust behaviors upon women. BahramBeizaei, corresponding with feminists, is amongst those who have tried to restate the true position of women in the society by depicting a different face of them in his plays. The dominating, disparaging, sexual and instrumental stances adopted by a male dominated society towards women, alongside with women’s inactive response, are the main feministic issues featured in BahramBeizaei’s plays. The present essay is a feministic approach to three of Beizaei’s plays i.e. Pardeh Khaneh, the facts about Leila, the daughter of Edris, Nodbeh.
    Keywords: feminism, Bahram Beizaei, play
  • Sajad Mombeini, Masoud Hajizadehmeymandi, Yasin Khorampor Pages 197-217
    This study investigates the peace concept in Shamlou's poem, with emphasis on Fresh Breath book. To this end, Content Analysis has been used. First, based on definitions of peace, this concept is classified in 3 classes: freedom, fraternity and reclamation. Also, for more objectivity, based on Moean's dictionary, each of these items was classified in some classes and codes had divided between them. Results show that the peace concept exists in Shamlou's Poem, too much. In 61 poems of all poems, peace is identifiable. Majority of codes, i.e 47.3% of them, had situated in fraternity item. In conclusion, based on results of this research, we can know Shamlou as a peaceful poet that in his era, his poem is harbinger of freedom, friendship and fraternity.
    Keywords: Shamlou, Fresh Breath, Peace, freedom, Fraternity, Content Analysis