فهرست مطالب

سفینه - پیاپی 50 (بهار 1395)

نشریه سفینه
پیاپی 50 (بهار 1395)

  • وی ژه عدل الهی
  • تاریخ انتشار: 1395/03/14
  • تعداد عناوین: 11
|
  • صفحه 5
  • مقالات
  • محمدرضا نوروزی صفحه 10
    نگارنده پس از اشاره مختصر به تاریخ مباحث عدل الهی در اندیشه دانشمندان مسلمان، به معنای عدل از نظر اهل لغت، متکلمان و فیلسوفان می پردازد. آنگاه کلیات دیدگاه های شانزده تن از دانشمندان مسلمان، از سده چهارم تاکنون، در مورد عدل الهی را به اختصار بیان می کند، همچون: شیخ مفید، سید مرتضی، میرزا حسن لاهیجی.
    کلیدواژگان: بحث عدل الهی - تاریخچه، معنای عدل الهی، عدل الهی - دیدگاه های دانشمندان، شیخ مفید، سید مرتضی، لاهیجی، حسن
  • محمد پارچه باف دولتی، سعید رحیمیان صفحه 28
    نظام علیت فلسفی، در حد «نیاز پدیده به پدیدآورنده» متوقف نشده، و بر لزوم ضرورت علی- معلولی و نیز تعلق هر معلول خاص به علت معین تاکید و اصرار دارد، لذا نظامی ثابت و غیر قابل تغییر و تبدیل، برای کل عالم هستی رقم زده است. این نظام، از علت العلل شروع شده و تا پایین ترین مراتب هستی، ادامه می یابد. در این دیدگاه، گمان می شود که تغییر در عالم، بنابر دلیل عقلی محال است، بدین روی این امر را حتی از ناحیه خدای متعال نیز ممتنع دانسته اند. در عین حال تصور می شود که به قادریت خداوند نیز خللی وارد نمی شود، چون قدرت، بر امور محال تعلق نمی گیرد.
    به همین ترتیب، دیدگاه خاصی در خصوص معنی صحیح عدالت خداوند متعال طرح شده است که کاملا با مبانی فوق الذکر ارتباط دارد. مقاله حاضر، می کوشد این نظریه را تبیین کرده و نسبت آن با آیات و روایات، را بسنجد.
    کلیدواژگان: علیت فلسفی، لایتغیر، نظام قطعی، عدل الهی، افاضه کمال، ظرفیت ذاتی موجودات
  • مهدی قندی، مهدیه رجایی صفحه 44
    «نفی جبر» روی دیگر «اصل اعتقادی عدل»، از اصول مذهب شیعه است و تاکید ویژه امامان شیعه بر نفی جبرگرایی را نشان می دهد..
    در جامعه اسلامی، بسترهای متعددی برای رواج جبرگرایی وجود داشته است. توجیه مظالم طبقه حاکمه در نسبت دادن آنها به خدای تعالی، ظاهری گری و استناد به آیات قضا و قدر و مشیت، ثنوی گریزی و شوق افراطی به توحید افعالی، خودپیرایی و توجیه رفتارهای شخصی از این شمارند.
    در برابر جریان جبرگرایی، امامان شیعه دو راهبرد تربیتی و علمی را پیش گرفته بودند. راهبرد نخست، تربیت و تشویق شیعیان و دیگر آحاد جامعه بر مسوولیت پذیری درباره اعمال خود بود که از طریق تذکار مردم به قدرت و حریت تملیک شده به آنها، ترغیب مردم به توبه، نهی از ستم به مردم و انتقاد از حاکمان ستمگر تعقیب می شد. راهبرد دوم، بیان تناقض عقیده به جبر با دیگر ارکان اعتقاد دینی بود. اهل بیت، این تناقضات در سه شکل تناقض عقیده به جبر با آیات قرآن، تناقض عقیده به جبر با اساس تشریع و ارسال رسل و تناقض عقیده به جبر با علو خداوند از ارتکاب قبائح و ظلم به بندگان تبیین فرموده اند.
    کلیدواژگان: عدل، نفی جبر، امامان شیعه
  • محمد بیابانی اسکویی صفحه 78
    نگارنده، عدل الهی را بر اساس لغت و حدیث معنا می کند، راه شناخت جایگاه اشیاء را بر اساس روایات نشان می دهد، آنگاه امتحان و تکلیف و استدراج را به عنوان سه عامل مهم اختلاف اشیاء بر می شمارد، بر امتحان و تکلیف پیشین و عرضه ولایت به عنوان عامل اختلاف در دنیا تاکید می ورزد؛ آنگاه «ماء» را به عنوان جوهر اصل همه مخلوقات می شناساند و مهمترین عامل تعیین کننده تفاوتها را مشیت و تقدیر الهی می داند.
    کلیدواژگان: اختلاف اشیاء، امتحان، تکلیف، استدراج، عرضه ولایت، ماء، مشیت الهی، تقدیر الهی
  • عبدالکریم همایونی صفحه 101
  • عباس شاه منصوری صفحه 115
    نگارنده پس از اشاره ای مختصر به دیدگاه جبریه و مفوضه و برخی از فلاسفه که به جبر و تفویض گرویده اند، به دیدگاه آیت الله میرزا مهدی اصفهانی در مورد جبر و تفویض می پردازد. ابتدا دیدگاه کلی او در مورد این مطلب و راه حل آن یعنی امر بین الامرین را بر اساس آثار اصفهانی تبیین می کند. سپس چهار شبهه را بررسی می کند که سبب گرایش اندیشمندان بشری به جبر یا تفویض شده است و آن شبهات را بر اساس آثار میرزای اصفهانی پاسخ می دهد. این شبهات حول چهار محور است: علم الهی، وجود دانستن خدای تعالی، ذاتی دانستن علم و قدرت و عقل برای افراد، ترجیح بلا مرجح.
    کلیدواژگان: جبر، تفویض، اصفهانی، میرزا مهدی، امر بین الامرین، علم الهی، وجود، علم و قدرت انسان، ترجیح بلا مرجح
  • عبدالحسین طالعی صفحه 143
    تعلیقات علی بن محمد عاملی (سده یازدهم) بر یازده حدیث از توحید صدوق، کافی و کتابهای دیگر در این گفتار ارائه شده است. این تعلیقات، که از کتاب «الدر المنثور فی الماثور و غیر الماثور» عاملی برگزیده شده، در موضوع هایی است مانند: بداء، استطاعت، قدریه، نفی جبر و تفویض، امر بین الامرین، حدیث تردد، مشیت الهی، رساله امام هادی7 در نفی جبر و تفویض. شرح حال مختصری از عاملی در آغاز مقاله امده است.
    کلیدواژگان: عاملی، علی بن محمد، الدر المنثور فی الماثور و غیر الماثور (کتاب)، بداء، حدیث تردد، تفویض، امر بین الامرین، قدریه، مشیت، امام هادی7، رساله در نفی جبر و تفویض
  • اسناد و متون
  • آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی صفحه 179
    این رساله در شرح دو جمله از دعای کمیل است که در نگاه سطحی، توهم جبر در افعال انسان را پدید می آورد. نگارنده، آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی، با تاکید بر تواتر عقلی و نقلی نفی جبر، و به کمک آیات و روایات دیگر، معنای جبر را از دو جمله یاد شده نفی کرده و معنای قضای الهی در افعال انسان را روشن می کند که با اختیار انسان منافات ندارد.
    کلیدواژگان: کاشانی، سید ابوالقاسم، دعای کمیل، جبر - نفی آن، قضای الهی - رابطه با اعمال انسان، اختیار انسان - رابطه با قضای الهی
  • گزارش و معرفی
  • معرفی کتاب خدا، اختیار و شر
    سمیه خلیلی آشتیانی صفحه 190
  • موجز المقالات
    ترجمه: دکتر تحسین بدری صفحه 196
|
  • Muhammadriza Norouzi Page 10
    the author after pointing to issue of justice of God based on Muslim elites, deals with the meaning of justice according to philosophers, Motikalliman and bibliologists. Then he introduces the view points of 16 muslim elites from 10th century up to now, such as Shaykh Mofid, Sayid Mortaza, Mirza Hasan Lahiji.
  • Muhammad Parchebaf Dolati, Saeed Rahimiyan Page 28
    the cause and effect philosophical system, did not stop to the point of “ need of creatures to a creator”; it emphasizes on the necessity of the cause and effect relationship and also the relationship of each specific cause to a specific reason. Therefore, a fixed unchangeable system has been determined for all universe. This system has been started from a cause and continues until the lowest level of creation. In this view point, it is stipulated that any change in the world is impossible based on logic. Therefore, it is also impossible to happen by God. While, it seems that this impossibility can not bring the power of God under question as power regarding impossible issues is not defined. A specific point of view regarding the true meaning of God’s justice has been raised that is connected to the above mentioned principles. The present study aims at elaborating this theory and reviews its relationship with verses of Quran and traditions.
  • Mahdi Ghandi, Mahdiye Rajaee Page 44
    rejection of Jabr is another side of the principle of Justice of God, a Shia principle and shows the special attention of Shia imams in rejecting determinism. In Islamic society, there are various grounds to spread determinism. Justifying cruelties of rulers, revoking to the verses of Ghaza, Ghadar and destiny, the interest in Touhid Afali, … are some examples. Against determinism, Shia imams introduced two and training scientific approaches to us. The first one, training and encouraging Shia and others to be accountable regarding their actions through advices, encouraging people to repent, talking about oppressing people. The second approach is to declare the opposition with Jabr or other religious principles. Infallibles dealt with three kinds of discrepancies, i.e. belief in Jabr through Quranic verses, belief in Jabr,and the bases of Tashri and incompatibility between Jabr of highness of God in avoiding evil actions or oppressing servants of God.
  • Muhammad Biabani Oskouie Page 78
    the author interprets justice of God literally and traditionwise. He also tries to show the place of goods according to traditions. He regards tests, duties and istidraj as the three most important factors causing differences among goods. He claims tests of God,previous duties and vilayah be the factors of differences in the world; he recognizes “water” as the essence of all creatures and the most important factor in causing differences regarding taghdir and fates.
  • Abbas Shahmansori Page 115
    the author, after a brief summery on the ideas of Jabriyah and Moffavazah and some other philosophers who believed in Jabr and Tafviz, pointed to the ideas of Ayatullah Mirza Mahdi Isfahani on Jabr and Tafviz. First, his general idea regarding this issue and a solution to it which is Amr Bayn al-Amrayn based on the works of Isfahani have been offered. Then he worked on four misunderstanding which cause elites turn into Jabr or Tafviz. He answered these misunderstanding based on the works of Mirza Isfahani. These misunderstandings are around four topics: the knowledge of God, knowing God as a Being, recognizing knowledge, power and logic as something in essence of human beings, tarjih bila morajjeh.
  • Abdulhusayn Taleei Page 143
    the commnetries of Ali ibn Muhammad Amili (17th century) have been written on the 11 traditions from Touhid Sadouq, Kafi and other books like them. These commentaries which are selected from the book “ al-Dur al-Manthur fi al-Ma’thur va Ghayr al-Ma’thur” by Amili, are about some topics like Bida’, Istita’, Qadriya, .. . a brief biography of Amili has been offered at the beginning.
  • Sayid Abulghasim Kashani Page 179
    this article explains two sentences of Komayl Prayer which can lead minds to believe in Jabr if someone looks superficially to them. the author by emphasizing on the frequency of against-jabr logical and spoken traditions and by the help of other Quranic verses and traditions declined the meaning of Jabr. He clarified the meaning of Ghaza in actions of human beings which is not against the Will of human beings.