نشریه مدیریت استاندارد و کیفیت
سال ششم شماره 1 (پیاپی 18، بهار 1395)

این مقاله به توصیف روش شناسی آینده نگاری استانداردسازی می پردازد که برای نهاد استانداردسازی آلمان توسعه داده شده تا به صورت نظام مند کار شناسایی موضوعات نوآورانه ی استانداردسازی را با مشارکت جامعه ی علمی و پژوهشی انجام دهد. تاکنون، نهادهای رسمی استانداردسازی تلاش های نظام مندی را برای اجرای این گونه مطالعات آینده نگاری انجام نداده اند. این رویکرد با ترکیب کردن تحلیل کمی رایانه ای شاخص های علم و فناوری (مانند کاربردهای ثبت اختراع، نشریات علمی و غیره) و پیمایش های مبتنی بر روش دلفی، به شناسایی جنبه های آینده ی استانداردسازی در زمینه های نوآورانه ی پویا می پردازد. برای نشان دادن رویکرد کلی روش شناسانه، این مقاله، توصیف مفصلی از نتایج رویکرد مبتنی بر شاخص و پیمایش دلفی را در حوزه ی فناوری نانو ارائه می دهد.

قرن بیست و یکم، قرنی است که در آن، تحولات عظیم علمی و فناورانه، باعث شده است تا کشورها و بنگاه های اقتصادی برای باقی ماندن در عرصه جهانی، به رقابتی تنگاتنگ با یکدیگر بپردازند. درواقع، در جهانی که اقتصاد تحت تاثیر مسائل سیاسی و فناوریکی قرار دارد، چالش فراروی مدیران و سیاستگذاران کشورهای در حال توسعه (از جمله ایران) با توجه به محدودیت منابع، فشارها و تحریم های علمی، فناورانه و اقتصادی وعقب افتادگی فناوریکی، برخورد هوشمندانه و آگاهانه تر با موضوع کسب توانمندی های فناوریکی است. در این خصوص توجه و اهمیت به موضوع همکاری های فناورانه روز به روز رو به افزایش بوده و اهمیت بیشتری پیدا کرده است. هدف از این پژوهش شناسایی عوامل کلیدی موفقیت در همکاری های فناورانه در صنایع کلیدی کشور که با تحریم های شدید ذکر شده مواجه می باشند، است. در این پژوهش در دو مرحله نسبت به شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر موفقیت همکاری های پرداخته شده است. در مرحله اول با استفاده از روش دلفی نسبت به تعیین عوامل موثر در صنایع مذکور اقدام شده و سپس در مرحله دوم، بر اساس روش تحلیل عاملی تاییدی میزان تاثیر هر یک از این عوامل بر هریک از معیارهای موفقیت همکاری های فناورانه ارزیابی شده است. در نهایت عواملی مانند فهم مشترک، وجود فرآیند منسجم و یکپارچه طراحی، بازنگری، تصدیق، صحه گذاری و کنترل تغییرات، اشتراک دانش، اعتماد و حمایت و پذیرش خطاها، نظام پایش و کنترل سیستماتیک و .. به عنوان عوامل کلیدی موثر بر موفقیت همکاری های فناورانه در صنایع مورد بررسی در این پژوهش (صنایع تحریمی خاص) شناسایی شدند.

امروزه افزایش هزینه و پیچیدگی های موجود در پروژه ها از یک سو و افزایش عدم قطعیت و ریسک های موجود درمحیط های تجاری از سوی دیگر باعث شده است که مدیران پروژه به منظور کاهش خطرپذیری و انحراف پروژه از اهداف تعیین شده، استفاده از مدیریت ریسک را در برنامه ریزی و کنترل پروژه سرلوحه فعالیت های خود قرار دهند. مدیران ارشد سازمان ها همواره به دنبال راهکارهایی می باشند که پروژه ها را در قالب زمان، کیفیت و بودجه ی تعیین شده به اتمام برساند، بدیهیست دلیل اصلی عدم موفقیت پروژه ها در قالب زمان، کیفیت و بودجه ی تعیین شده، مدیریت نامناسب ریسک ها در پروژه می باشد. با ایجاد نگرش علمی به مدیریت ریسک، معرفی علمی و جامع فرآیند و تکنیک های مدیریت ریسک می توان زمینه ساز تدوین وکاربرد نظام مند مدیریت ریسک پروژه در کشور و نیز استقرار آن در شرکت ها گردید. مطالعه ی حاضر پس از معرفی اجمالی مدیریت ریسک پروژه، با بهره گیری از استاندارد پیکره ی دانش مدیریت پروژه و استاندارد عملی مدیریت ریسک پروژه ، به معرفی یک شبکه ی تصمیم گیری مناسب پرداخته است. سپس با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره(تکنیک ANP) سعی در رتبه بندی مناسب ترین تکنیک ها و ابزار مدیریت ریسک در مدیریت پروژه در صنایع نفتی نموده است. از این طریق می توان فرآیند مدیریت ریسک معرفی شده در استاندارد PMBOK را، که فرآیندی زمان بر و نیازمند هزینه ی زیادی می باشد، به صورت آگاهانه تلخیص و تسطیح نمود. نتایج این امکان را فراهم می کند که هر سازمان با توجه به آستانه پذیرش ریسک خود در سطوح مدل پیشنهادی ورود نماید و این موضوع ضمن شفاف نمودن نقشه ی راه مدیریت ریسک پروژه در چرخه ی عمر پروژه، هزینه و زمان مورد نیاز برای برنامه ریزی مدیریت ریسک در پروژه ها را کاهش خواهد داد.

این مقاله به بررسی عناصر اصلی نوآوری و فعالیت های کلیدی آن ها در محیط استانداردسازی می پردازد. در این راستا، موردکاوی یک شرکت فناوری محور چینی در صنعت مخابرات مطرح می شود که یک نمونه ی مثال زدنی از عرصه ای مملو از نوآوری شدید و تدوین فراگیر استانداردها به عنوان نمونه ای از یک موردکاوی عمیق می باشد. این موردکاوی، تلاشی برای درک و فهم فعالیت های کلیدی نوآوری در تدوین استانداردها و تعلیم شرکت های فناوری محور چین به هنگام تخصیص مناسب منابع به نوآوری و برداشتن گام های فعال در توسعه ی آتی استانداردسازی است. پس از آن، مدل مدیریت نوآوری استانداردمدار تشریح شده، و در آخر نتیجه گیری ارائه می شود.

امروزه مشکلات و مسایل زیست محیطی به علت توجه روز افزون مشتریان به مسائل زیست محیطی و تقاضای آن ها برای کالاهای دوستدار محیط زیست و همچنین مقررات زیست محیطی حاکم بر جوامع تبدیل به یکی از اصلی ترین و مهم ترین مسائل مورد توجه سازمان ها و صنایع گردیده است. سیستم های مدیریت زیست محیطی بر پایه استانداردهای ایزو 14001به منظور ارزیابی و بهبود عملکرد زیست محیطی سازمان ها به وسیله ایجاد چارچوبی به منظور ارزیابی و پایش فرآیندها برای تمامی جنبه های مرتبط زیست محیطی ایجاد شده و توسعه یافته اند. در مقاله حاضر به بررسی عوامل حیاتی موفقیت سیستم مدیریت زیست محیطی (EMS) بر پایه ایزو 14001 در صنایع و سازمان ها پرداخته خواهد شد. عوامل حیاتی موفقیت سیستم های مدیریت زیست محیطی به منظور دستیابی به نتایج عملکرد زیست محیطی مطلوب و مورد توجه ذینفعان، باید به صورت جدی مورد توجه این گونه سازمان ها قرار گیرد.

استاندارد EN13816، استانداردی از کیفیت سیستم حمل ونقل عمومی را ارایه می کند. با استقرار این استاندارد می توان کیفیت خدمات حمل و نقل عمومی را سنجید و با رویکرد حلقه کیفیت به بهبود مستمر سیستم حمل و نقل عمومی اقدام نمود. برای اندازه گیری کیفیت حمل و نقل عمومی و نظر به گستردگی معیارهای کیفی سیستم حمل و نقل عمومی و همچنین وسعت وتنوع کاربران و استفاده کنندگان این سیستم، از تفاوت کیفیت مورد انتظار و کیفیت ادراک شده استفاده شده است. این پژوهش برای اندازه گیری کیفیت حمل و نقل عمومی، رویکرد سروکوال اصلاح شده و ادغام آن با استاندارد EN13816، را پیشنهاد می کند. این استاندارد 8 معیار اصلی برای اندازه گیری کیفیت معرفی می کند. این معیارها عبارتند از قابلیت استفاده، میزان دسترسی، اطلاعات، زمان، مراقبت از مشتری، راحتی، امنیت و اثرات زیست محیطی.

امروزه بکارگیری درست مفاهیم و اصول مدیریتی در سازمانهای پروژه محور موضوعی است که اهمیت بسزایی پیدا نموده و راه حل بسیاری از مشکلات می باشد. یکی از این مباحث مدیریت زنجیره تامین پروژه می باشد که درک و بکارگیری درست آن در موفقیت یا شکست پروژه و موازنه زمان، هزینه و کیفیت در محیط پروژه تاثیر بسزایی دارد. هدف این مقاله در ابتدا بررسی مفهومی، شناسایی اصول و مبانی به همراه ویژگیهای مهم این موضوع با رویکرد چرخه حیات می باشد. سپس روش های بهینه سازی و یکپارچگی زنجیره تامین پروژه با رویکردچرخه حیات و طراحی زنجیره تامین پروژه با توجه به توسعه فناوری بررسی می شود.بکارگیری اصول ارایه شده در این مقاله به مدیران سازمانهای پروژه محور جهت پیاده سازی مدیریت زنجیره تامین در محیط پروژه و نهایتا موفقیت آن کمک شایانی می نماید.