نشریه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار
پیاپی 12 (پاییز 1391)

مسئله انتخاب سبدسرمایه گذاری یکی از مهمترین حوزه های تصمیم گیری مالی است. به طور کلی در مسئله انتخاب سبد سرمایه گذاری تصمیم گیرنده به چندین هدف از قبیل بازده سالیانه، سود تقسیم شده سهام سالیانه و ریسک توجه می کند. تکنیک های برنامه ریزی چند هدفه ازقبیل ε – محدودیت، توابع مطلوبیت و برنامه ریزی آرمانی برای انتخاب رضایت بخش ترین سبد سرمایه گذاری به کارگرفته می شوند. دراین مقاله، فرض براین است که برخی پارامترهای ورودی مسئله ازقبیل بازده سهام تصادفی هستند و توزیع نرمال دارند سپس متدهای احتمالی مانند برنامه ریزی تصادفی مقید را به موازات روش برنامه ریزی آرمانی مینیماکس به کار گرفته و مدل برنامه ریزی آرمانی تصادفی مقید به عنوان یک تبدیل قطعی مدل انتخاب سبد سرمایه گذاری چندهدفه تصادفی ارائه می گردد. درپایان برنامه مطرح شده با نمونه ای از 20 سهم شاخص صنعتی داو جونز ارائه می گردد. نتایج پژوهش نشان می دهد که مدل برنامه ریزی آرمانی چندهدفه محدود شده تصادفی جهت انتخاب سبد سرمایه گذاری در شرایط تصادفی، سودمند است.

مالی کلاسیک حکم می کند که سرمایه گذار چگونه باید رفتار کند، لیکن مالی رفتاری سعی دارد پدیده های روانشناختی انسان در سطح بازار و در سطح فردی را شناسایی کرده، توصیف کند و از آن ها بیاموزد. مالی رفتاری در تلاش است تا کاربرد فرآیندهای تصمیم گیری روان شناختی را در شناخت و پیش بینی بازارهای مالی نشان دهد. کانمن و تورسکی (1979 و 1992) در تبیین تئوری دورنمای تجمعی[i] چهار مفهوم زیان گریزی، حسابداری ذهنی[ii]، ریسک پذیری نامتقارن[iii]، تابع وزن دهی احتمالات[iv] را تبیین نمودند.
در مقاله حاضر ضمن بررسی مفاهیم مالی رفتاری، به تبیین الگوی انتخاب پرتفوی در چارچوب تئوری های مالی رفتاری پرداخته شده و چهار مفهوم فوق الذکر در قالب الگوی ریاضی ارائه گردیده است. سپس با استفاده از داده های ده ساله بازدهی شاخص قیمت و بازدهی نقدی به آزمون مدل بر اساس داده های بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است. بدین منظور ضمن تفکیک داده ها به دو بخش داده های آزمون و ارزیابی، بر اساس بازدهی های دوره های سه ماهه هفت سال اول، پرتفوی های پیشنهادی مبتنی بر الگوی مالی استاندارد و الگوی مالی رفتاری تشکیل و محاسبه بازدهی برای 84 پرتفوی پیشنهادی برای دوره سه ساله، مورد بررسی قرار گرفته است. آزمون مقایسه میانگین ها در سطح خطای 5 درصد حاکی از عدم تایید فرضیه، یعنی برابری بازدهی حاصل از الگوی رفتاری در مقایسه با الگوی استاندارد در بازار مالی ایران بوده است.

هدف اصلی پژوهش حاضر، تعیین ساختار بهینه سرمایه برای شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران، به تفکیک 10 صنعت، با استفاده از شاخص های سنجش عملکرد مبتنی بر ارزش و با بکارگیری تکنیک تحلیل پوششی داده ها می باشد. دراین پژوهش به منظور تعیین متغیرهای خروجی در مدل تحلیل پوششی داده ها ابتدا به بررسی روابط بین اهرم مالی به عنوان ساختار سرمایه،و متغیرهای ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده بازار به عنوان متغیرهای سنجش عملکرد مبتنی بر ارزش، پرداخته ایم. نتایج بر این موضوع دلالت دارد که بین شاخصهای یاد شده در 198 شرکت و در 10 صنعت رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. بر پایه وجود این رابطه معنادار ، اهرم مالی یا همان ساختار سرمایه و هر دو شاخص ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده بازار، به ترتیب به عنوان متغیرهای ورودی و خروجی در مدل تحلیل پوششی داده ها انتخاب شدند. در مرحله بعد، با بکارگیری مدل BCC ورودی محور تکنیک تحلیل پوششی داده ها، که یکی از دو مدل کلی تکنیک تحلیل پوششی داده ها می باشد، ساختار بهینه سرمایه برای 198 شرکت تعیین گردیده است.

یکی از روش ها برای تشخیص زمان ورود و خروج به بورس، روش تحلیل تکنیکی است.در این تحقیق سودمندی برخی شاخص های تحلیل تکنیکی پرکاربرد مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور بازدهی 13قاعده معاملاتی، شامل انواع میانگین های متحرک[i] به عنوان راهبرد فعال سرمایه گذاری و بازده روش خرید و نگهداری[ii] به عنوان راهبرد غیر فعال سرمایه گذاری در پنج کشور ایران، عمان، اردن، کویت، ترکیه مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای انجام آزمون های آماری ، از تکنیک«بوت استرپ »استفاده شده است. نتایج نشان داد قواعد تحلیل تکنیکی در اکثر موارد از راهبرد خرید و نگهداری سودمندتر بوده است و قواعد تحلیل تکنیکی کوتاه مدت تر سودمندی بیشتری داشته و از بین کشورهای مورد بررسی کویت با بیشترین تعداد سودمندی قواعد تحلیل تکنیکی، نشان داد که پتانسیل بیشتری در بکارگیری قواعد تحلیل تکنیکی دارد و به ترتیب کشور های اردن و عمان و ترکیه در مقام های بعدی قرار دارند.ایران با کمترین تعداد در رتبه آخر قرار دارد.

در سال های اخیر علاقه فزاینده ای به مطالعه ویژگی های غیرخطی در سری های زمانی مالی و اقتصادی در سطح کلان، شکل گرفته است که دلیل آن را می توان در امکان بروز نتایج و تحلیل های گمراه کننده با درنظر نگرفتن رفتار غیرخطی در محاسبات، و همچنین بررسی روندهای زمانی، تاثیرگذاری شوک های ساختاری و تغییر ویژگی های رفتاری این سری ها در طول زمان، جستجو کرد. استفاده از آزمون های رایج اقتصادسنجی بر این موضوع دلالت دارد که این سری های زمانی اغلب حاوی ریشه واحد بوده و به سبب آن نامانایی I(1) دارند.
در این مقاله با استفاده از معیارهای NSE، RNE و CD به بررسی الگوریتم MCMC پرداخته و با تحلیل حساسیت بر روی مقادیر پارامترهای پیشین، میزان حساسیت نتایج به تغییر مقادیر پارامترها بررسی شده است. همچنین با بررسی ویژگی های ساختاری توزیع ها و پارامترهای پسین، عدم وجود خودهمبستگی معنادار، متناسب با طول وقفه ها، و برازش داده های پسین حاصل با توزیع های مورد انتظار بررسی شده است. با اجرای 48 حالت مختلف از مدل GSTUR، مشاهده شد که افزایش تاثیر کمی در بهبود مدل دارد. همچنین در کلیه حالت ها، مدل های بدون روند و ثابت رگرسیونی نسبت به مدل RW، ارجعیتی نداشته و با مقایسه از طریق فاکتور بیز، از مدل RW حمایت می شود. اما در کلیه سه نوع دیگر از مدل های کلاس GSTUR، مدل های GSTUR نسبت به مدل RW ارجعیت دارند. همچنین نتایج این بررسی حاکی از وجود شواهدی مبنی بر غیرخطی بودن سری زمانی شاخص کل بوده و این سری زمانی با احتمال 99% دارای روند مانا است.

تحلیل پوششی داده ای دامنه گسترده ای از مدل های بهینه سازی ریاضی است که برای سنجش کارایی نسبی مجموعه ای از واحد های متجانس با ورودی ها وخروجی های مشابه به کار می رود. این مدل مجموعه ای از اوزان را برای متغیرهای ورودی و خروجی هر واحد تصمیم گیری به دست آورده وبر اساس آن کارایی نسبی هر واحد را محاسبه می کند. هدف از پژوهش حاضر معرفی تکنیک پوششی داده ها (DEA) و مدل بی – سی - سی با ماهیت خروجی برای محاسبه ی امتیاز کارایی شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس شاخص های گزارشگری مالی و رتبه بندی آنها با استفاده از مدل اندرسون – پیترسون(A&P) می باشد. در این راستا صورت های مالی 100 شرکت تولیدی پذیرفته شده در بورس برای دوره زمانی 1389-1383 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. شاخص های کارایی که شامل 7 ورودی و 1 خروجی می باشد، محور تکنیک مذکور را تشکیل داده اند. نتایج حاصل از اجرای مدل مبین آن است که امتیاز کارایی شرکت های پذیرفته شده در بورس برای دوره مورد بررسی جداگانه محاسبه شده، بدین صورت شرکت هایی که در هر دوره مورد بررسی دارای امتیاز کارایی یک بوده به عنوان شرکت های کارا و مابقی شرکت های دارای امتیاز کمتراز یک، به عنوان شرکت های ناکارا می باشد. نتایج تحقیق حاکی از توانایی بالای مدل ریاضی DEA در تعیین شرکتهای کارا و رتبه بندی بر اساس اطلاعات گزارش شده صورت های مالی آنها است.

هدف از این مطالعه مقایسه ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری مشترک بر اساس نسبت های شارپ، پتانسیل مطلوب و بازده واقعی می باشد. برای این منظور با استفاده از داده های نمونه انتخابی از 20 صندوق مشترک از ابتدای دی ماه 1388 تا ابتدای دی ماه 1389، فرضیه ها از طریق آزمون همبستگی و با استفاده از آماره ناپارامتریک «ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن» مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در بازار سرمایه ایران، بین رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری مشترک بر اساس نسبت شارپ، نسبت بازدهی واقعی و نسبت پتانسیل مطلوب همبستگی معنی داری وجود دارد. بطوری که هر سه نسبت بطور متوسط رتبه بندی مشابه ای را از میان گزینه های سرمایه گذاری ارائه می دهند. بنابراین بر اساس یافته های این مطالعه می توان گفت بین رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری مشترک بر اساس هر سه نسبت شارپ، پتانسیل مطلوب و بازدهی واقعی تفاوت معناداری وجود ندارد. در این راستا نتایج حاصل از آزمون توزیع بازدهی ماهانه صندوق های سرمایه گذاری مشترک حاکی از این است که بازدهی ماهانه صندوق ها دارای توزیع نرمال می باشد.

هدف از نگارش پژوهش حاضر، بررسی، شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر کیفیت خدمات الکترونیکی در بازار سهام (بورس اوراق بهادار) می باشد. مدل مفهومی دربرگیرنده 8 معیار کارایی، قابلیت دسترسی، تحقق تعهدات، امنیت و اعتماد، پاسخگویی و راهنمایی، تماس، موارد قانونی و آموزش و 41 زیرمعیار بود. پرسشنامه طرح شده نیز دربرگیرنده 41 سوال بسته حاصل از 41 زیرمعیار و 1 سوال بار بود که پس از تائید روایی، میان 196 نفر از کاربران خدمات الکترونیکی بازار سهام توزیع شد. نتایج حاصل از بکارگیری تکنیک تاپسیس فازی جهت رتبه بندی زیرمعیارها، بیانگر آنست که در میان متغیرهای پژوهش، «قابلیت جستجوی خدمات مورد نیاز کاربر»، «سرعت تکمیل تراکنش» و «میزان امنیت در حفظ اطلاعات کاربران» به عنوان مهمترین و «برگزاری کلاس های آموزشی جهت کار با سامانه»، «ارائه دفترچه و سی دی های آموزشی به کاربران» و «امکان تماس با مسئولین در زمان بروز مشکل مطالعه و یادگیری آسان دفترچه های آموزشی » نیز به عنوان کم تاثیرترین متغیرها انتخاب شدند.