مجله پژوهش های دانش زمین
پیاپی 19 (پاییز 1393)

توصیف پارامترهای مخزنی از اهداف اصلی جهت توسعه مخازن می باشد. از میان این پارامترها ارزیابی تخلخل و تراوایی از اهمیت خاصی برخوردار است. به علت بالا بودن هزینه های عملیات، در بیشتر موارد مغزه گیری از برنامه کاری حذف می گردد. بنابراین بایستی اطلاعات نمودارهای چاه پیمایی را بهینه سازی کرد، تا نتایج مشابه با نتایج مغزه فراهم گردد. یکی از ابزارهای نمودارگیری جدیدی که اخیرا مورد توجه واقع شده است، ابزار NMR است که توانایی فراهم کردن میدان وسیع تری از اطلاعات را نسبت به قبل دارا می باشد. در این مطالعه از نتایج ابزار CMR به عنوان یکی از ابزارهای بکار برنده روش تشدید مغناطیسی هسته ای استفاده شده است. ابتدا مقادیر تخلخل و تراوایی بدست آمده از نمودار CMR یکی از چاه های میدان گازی پارس جنوبی با مقادیر تخلخل و تراوایی مغزه همان چاه برای واحدهای مخزنی کنگان و دالان مقایسه گردیدند. تخلخل مغزه و تخلخل سیال آزاد CMR از روند مشابهی تبعیت کرده و ضریب همبستگی قابل قبولی بدست آمد. از مقایسه تراوایی CMR با تراوایی مغزه انطباق خوبی حاصل نشد. در ادامه اشباع آب تعیین شده توسط نمودارهای مقاومت به صورت منحنی ترسیم گردید و با نمودارهای تخلخل متفاوت حاصل از ابزار CMR مقایسه شد. با توجه به نتایج بدست آمده، بخش اعظم آب موجود در واحدهای مخزنی مورد نظر غیر متحرک و فاقد قابلیت تولید شناسایی گردید. سپس با تلفیق مقاطع نازک تهیه شده از واحدهای مخزنی با منحنی های پراکندگی T2، چگونگی توزیع حفرات و گسترش تخلخل در سنگ مخزن مورد مطالعه قرار گرفت. نهایتا این نتیجه حاصل شد که در صورت فقدان مقاطع نازک در مخازن هیدروکربنی می توان با بررسی منحنی های پراکندگی T2 به شناخت کلی در مورد نحوه توزیع تخلخل ها در مخزن دست یافت.

پترولوژی، ژئوشیمی اکسیدهای اصلی و عناصر کمیاب سنگ های آتشفشانی ائوسن محدوده رزه در این مقاله بررسی شد. محدوده مورد مطالعه در خاور روستای رزه،130 کیلومتری جنوب شاهرود واقع است. اصلی ترین سنگ های آذرین در این محدوده، دربردارنده ی گدازه های ائوسن، توده های نیمه عمیق و دایک با روندهای کالک الکالن تا کالک الکالن پتاسیم بالا است. بر اساس مطالعات سنگ نگاری، گدازه های ائوسن ترکیب بازالتیک تراکی آندزیت، بازالتیک تراکی آندزیت- تفریت، تراکیت و توده های نیمه عمیق دارای ترکیب تراکی بازالت- تفریت، بازالتیک تراکی آندزیت، تراکی آندزیت در حاشیه و ترکیب مونزودیوریت در هسته هستند. دایک های تاخیری ائوسن نیز ترکیب مونزودیوریتی دارند. نمودارهای عنکبوتی از گدازه های ائوسن، تهی شدگی از HFSEs و غنی شدگی از LILEs دارند که ماگماتیسم فرورانش را نمایان می سازد. در نمودارهای تمایز تکتونوماگمایی این سنگ ها در قلمروی پشت کمان جای می گیرند. غنی شدگی از LILEs، نسبت بالای Th/Nb و Th بالا همراه با نسبت بالای (La/Sm) nمعرف ذوب بخشی سنگ های رسوبی صفحه فرورونده و تاثیر آن بر روی گوه گوشته ای را دارد.

کیفیت« بعنوان یکی از مفاهیم محوری دانش و حرفه طراحی مبلمان شهری از جنبه نظری و عملی از اهمیت بسیار فراوانی برخوردار می باشد. گذشته از اهمیت نظری، به واسطه کمبود کیفیت که در حال حاضر بیشتر محیط های شهری کشور ما با آن روبرو است. از نظر عملی موضوع کیفیت به یکی از پرسش های اساسی تبدیل شده است. بطوریکه بسیاری از شهروندان نگرانی خود را از کمبود کیفیت در عناصر مبلمان شهری ابراز نموده اند. استاندارد سازی یا کیفیت مبلمان شهری در مطلوبیت فضا، پایداری بیشتر مبلمان شهری، افزایش کارآیی این عناصر، ارتقای سطح رضایتمندی و ایجاد محیط آرام و جذاب برای شهروندان، نقش مهمی خواهد داشت. محدوده مطالعاتی این پژوهش شامل، خیابان های اصلی منتهی به میدان تجریش واقع در نواحی 3 و 7 از منطقه یک شهر تهران می باشد. روش تحقیق یکار گرفته شده، تلفیقی از مطالعات اسنادی و روش پیمایشی (میدانی) و توزیع پرسشنامه در میان کاربران مبلمان ها است. که پس از جمع آوری اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه (380 مورد) و طبقه بندی آن اقدام به تحلیل آماری (توصیفی و استنباطی) در محیط نرم افزار (spss) نموده و به بررسی میزان کیفیت موجود عناصر مبلمان شهری محدوده مطالعاتی در منطقه یک پرداخته شده است. بر اساس مطالعات انجام شده، در برنامه ریزی این عناصر شهری در سطح منطقه نقاط قوت چندانی به چشم نمی خورد بطور مثال فقدان یا عدم وجود کیفیت در آبخوری، سرویس بهداشتی، نیمکت، سرپناه ایستگاه اتوبوس و غیره از جمله موارد ذکر شده توسط شهروندان منطقه می باشند. از بخش های دیگر این پژوهش بررسی میزان تاثیرگذاری فرهنگ، عرف جامعه و مذهب بر شهروندان منطقه (بویژه بانوان) جهت عدم استفاده آنان از نیمی از مبلمان های شهری در فضاها ی رو باز شهری است. نتایج به دست آمده از مطالعات میدانی در قالب توزیع پرسشنامه نشان می دهد، رضایتمندی شهروندان منطقه از کیفیت مجموعه عناصر مبلمان شهری در محدوده مورد نظر در سطح پایینی قرار داشته و شهروندان از کیفیت مبلمان موجود ناراضی می باشند. و نیز همچنین جامعه آماری اذعان داشتند فرهنگ، عرف جامعه و مذهب در حد زیادی از عوامل مهم و موثر در استفاده یا عدم استفاده شهروندان (بویژه بانوان) از انواع عناصر مبلمان شهری تفریحی در فضاهای باز شهری و مکان های عمومی می باشند. لذا به هنگام طراحی مبلمان شهری باید عوامل مذکور مورد توجه قرار گیرند.

از آنجا که پدیده های واقعی همواره فازی، نادقیق و مبهم هستند. آنچه در ارزیابی این پدیده ها مهم به نظر می رسد امتیازدهی صحیح شاخص ها به منظور دستیابی به نتایج قابل استناد می باشد. فرسایش بادی نیز به عنوان یک پدیده واقعی واجد شاخص هایی هست که ساختار کیفی یا ساختار نامشخصی دارند که نمی توانند به دقت اندازه گیری شوند. در چنین مواردی به منظور دستیابی به ماتریس ارزشیابی می توان از اعداد فازی استفاده کرد، لذا در این پژوهش با کمک تئوری فازی و تلفیق آن با روش های تصمیم گیری چند شاخصه اقدام به پهنه بندی ریسک فرسایش بادی شد. در ابتدا واحدهای کاری از روش ژئومرفولوژی تفکیک شد. سپس با توجه به وضعیت منطقه مطالعاتی، به بررسی نقش شش عامل موثر تغییرات ارتفاع، ژئومرفولوژی، حساسیت سنگ به فرسایش بادی، تیپ های خاک، پوشش گیاهی و کاربری اراضی پرداخته شد. این شاخص ها به وسیله گروه خبرگان ارزیابی و اهمیت هر شاخص در هر واحد کاری تعیین گردید. در نهایت، با تلفیق مفهوم فازی و روش تحلیلی سلسله مراتبی در قالب مجموعه مثلثی فازی، شاخص ها رتبه بندی و پهنه بندی شاخص های فرسایش بادی برای مدیریت ریسک در محیط Arc View ارائه شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که واحدهای اراضی کشاورزی (PAG) ، اراضی رسی لخت (BCG) ، دشت سرآپانداژ لخت (BEP) و تپه های ماسه ای لخت (BSD) به ترتیب با کمترین ارزش کمی0428/0- ، 0396/0- ، 0322/0- و 03/0- در معرض فرسایش بادی خیلی شدید قرار دارند. به طور کلی، بر اساس لایه نهایی نزدیک به 84/21 درصد از مساحت حوضه خضرآباد در معرض خطر فرسایش بادی قرار دارد.

یکی از مواهب الهی برای مناطق مرکزی ایران - در این تحقیق شامل استان های سمنان، اصفهان، یزد و کرمان - بارش های جوی فراگیر است. نتایج این پژوهش، طی دو مرحله تحلیل آماری و تحلیل همدید بدست آمد. در مرحله نخست، با استفاده از معیارهای جمع مقادیر روزانه بارش، دوام موج بارش و گستره آن در شهرهای برگزیده، موج بارش شاخص طی مرطوب ترین زمستان بین سال های 1997 تا 2007 تعیین شد. در مرحله دوم، داده های نقشه های روزانه هوا شامل فشار، ارتفاع، سرعت، سمت باد و شار افقی نم ویژه طی روزهای مربوط به موج شاخص در ترازهای مختلف جو تهیه گردید. هدف از این دو مرحله، تعیین مهم ترین پهنه آبی (اعم از دریا یا خلیج) پیرامون ایران، به عنوان تامین کننده رطوبت برای این بارندگی بود. برای دستیابی به این هدف، نزدیک ترین هسته جذب نم، طی روز اوج روی نقشه های شار افقی در تراز 700 هکتوپاسکال شناسایی گردید. آنگاه خاستگاه سامانه موثر تا یک روز پیش از آغاز بارش رهگیری شد. به این ترتیب مسیر جابجایی آن پس از روز اوج تکمیل گردید. الگوهای شار افقی نم ویژه در تراز 700 هکتوپاسکال نشان دادند هسته های تغذیه کننده از نم، پس از دور شدن از جنوب خاوری دریای مدیترانه و جنوب میانی دریای سرخ، بتدریج با نزدیک شدن به خلیج فارس، همگرا شدند و از سمت جنوب غرب، ایران مرکزی را پوشش دادند. پژوهش کنونی نشان داد که دست کم سه عامل در فراگیر شدن موج بارش شاخص در ایران مرکزی نقش داشته اند. همگرایی شرق سوی هسته های تغذیه کننده نم که به مضاعف شدن مقادیر نم مطلق سامانه انجامید، به عنوان عامل نخست و ورود هسته نهایی تغذیه کننده رطوبت به بامه (فلات) بلند ایران و ریزش هوای سرد از پس ناوه تراز 500 هکتوپاسکال، به عنوان عوامل دوم و سوم به افزایش نم نسبی سامانه بارش زا کمک کردند.

دسترسی به تاسیسات زیربنایی، تسهیلات و امکانات و خدمات گوناگون زمینه ساز امکان فعالیت و استقرار پایدار در عرصه های روستایی است. در ارتباط با خدمات می توان سلسله مراتب مشخصی را قائل شد که گویای آستانه های جمعیتی متفاوتی برای هر یک از آن ها باشد. در این ارتباط هر چه از پایین ترین سطح خدمات به بالا حرکت کنیم، بر میزان آستانه جمعیتی و اندازه تخصصی آن نوع خدمت افزوده می شود تا اینکه نهایتا به خدمات تخصصی تر با آستانه های بالاتر در شبکه شهری خواهیم رسید. عدم دسترسی و توزیع نامناسب خدمات، تسهیلات و تاسیسات زیربنایی در سطح سکونتگاه های روستایی پیرامون شهر اشترینان شهرستان بروجرد به دلیل ویژگی های عملکردی و تحت تاثیر نیروهای درونی و بیرونی محیط نظام فضایی سکونتگاهی، فرآیند صحیح و مناسب خدمات رسانی و توسعه روستایی و همچنین برخورداری از یک شبکه ی منظم و سلسله مراتبی سکونتگاهی را در این ناحیه با مشکل مواجه ساخته است. در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی –تحلیلی و با بهره گیری از نرم افزارArcGIS تحلیل سطح بندی هر یک از روستاها صورت گرفته، تا بتوان در آینده با یک برنامه ریزی منسجم و یکپارچه و همچنین توزیع عادلانه خدمات با توجه به آستانه جمعیتی هر یک از روستاها در سطح ناحیه به یک شبکه ی منظم و سلسله مراتبی سکونتگاهی مناسب دست یافت.

چین جناغی یک نوع خاص از چین خوردگی هاست که در طبقه بندی هندسی چین ها قرار داده می شوند. نمونه ای از این نوع چین ها در ناودیس جناغی تنگ ماغر، واقع در یال جنوبی تاقدیس کوه بنگستان، در شمال بهبهان و در استان خوزستان دیده شده است. این ناودیس جناغی در کمربند ساده چین خورده زاگرس واقع شده است و رخنمون اصلی آن را سازند سروک تشکیل می دهد. برداشت-های صحرایی انجام شده و انتقال آنها به استریونت و تحلیل استریوگرافی آنها نشان می دهد که موقعیت فضایی سطح محوری چین عبارت است از N42°Wو 22°SWو اثر سطح محوری برابر با N45°W و سازوکار چین با استفاده از مدل تعریف شده رمزی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. پارامترهای مرتبط به چین های جناغی بر اساس روش رمزی برای ناودیس جناغی تنگ ماغر محاسبه شده است و بر این اساس مقادیر به دست آمده عبارتند از (1) لغزش کلی بین لایه های مقاوم و نامقاوم برابر است با Sr= 0. 133، (2) کرنش برشی میانگین موازی با لایه بندی برابر است با γ r= 0. 267، (3) لغزش در طول مرزهای هر لایه ی مقاوم برابر است با St1= 4. 8°، (4) کرنش برشی میانگین موازی با لایه بندی برابر است با γ t1= 15°، (5) لغزش در طول مرزهای لایه های نامقاوم در یال های چین برابر است با St2= 4. 667° و (6) کرنش برشی میانگین موازی با لایه بندی برابر است با γ t2= 58. 664. نوع این چین در رده بندی رمزی از نوع چین های رده 3 (چین با خطوط هم شیب واگرا در کمان داخلی و ضخامت کم تر در یال ها نسبت به لولا) و در رده بندی فلوتی با توجه به زاویه بین یالی آن (i=15°) ، از نوع چین های تنگ، و با توجه به میل خط لولا و شیب سطح محوری در رده چین هایی با میل خط لولا نسبتا مایل تعیین شده است. به نظر می رسد سازوکار تشکیل این ناودیس جناغی به صورت قرار گرفتن آن در ترادفی از لایه های مقاوم و نامقاوم می باشد که بعد از تشکیل ساختار لولای پیازی شکل، و در نهایت لغزش بین لایه ها با یک شکستگی در یال جنوب غربی و تغییر شکل شدید برخی لایه ها در این یال خاتمه یافته است.