فهرست مطالب

مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی - سال چهارم شماره 1 (پیاپی 13، تابستان 1394)

نشریه مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی
سال چهارم شماره 1 (پیاپی 13، تابستان 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/06/18
  • تعداد عناوین: 8
|
  • اکبر علیوردی نیا، مریم سهرابی صفحات 9-39
    قلدری در مدارس موضوعی روان شناختی- اجتماعی است که از دهه ی 1980 توجه محققین و محافل علمی را برانگیخته است. این پژوهش به هدف بررسی تبیین پذیری این آسیب توسط نظریات خودکنترلی (نظریه ی عمومی جرم) ، هم نشینی افتراقی و فشار عمومی نگاشته شده است. روش تحقیق پژوهش حاضر، پیمایشی و مقطعی می باشد. جمع آوری اطلاعات از طریق پرسش نامه صورت گرفت. جامعه آماری این تحقیق، همه دانش-آموزان دبیرستانی پایه ی اول تا سوم در منطقه ی شهری ساری هستند. در مجموع تعداد 410 نفر افراد مورد مطالعه با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم انتخاب گردیدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که 6/7 درصد از پاسخ گویان اصلا قلدری ندارند. همچنین قلدری 4/65 درصد از افراد در حد کم، 2/22 درصد در حد متوسط و 9/4 درصد از افراد در حد زیاد می باشد. علاوه بر این قلدری دانش آموزان پسر، به طرز معناداری بیشتر از دانش آموزان دختر می باشد. نتایج مدل رگرسیونی نشان می دهد که خودکنترلی پایین ، پیوند افتراقی و فشار عمومی به ترتیب قوی ترین پیش بینی کننده های قلدری می باشند.
    کلیدواژگان: قلدری، خودکنترلی پایین، فشار عمومی، پیوند افتراقی، دانش آموزان دبیرستانی
  • سید علی حسینی، علی احمدی صفحات 41-68
    در سال های اخیر مطالعات فراوانی در زمینه ی توسعه انجام شده که همه ی آن ها بر محور توسعه ی اقتصادی نیست، بلکه ایده ی نقش فرهنگ در توسعه- یا به عنوان یکی از مباحث توسعه- مطرح گردیده است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات تحلیلی- کاربردی است که در آن بر اساس مدل های تاکسونومی عددی و تاپسیس به تحلیل یافته های مورد نظر اقدام شده است. اطلاعات مورد نیاز به شیوه ی میدانی و کتابخانه ای جمع آوری گردیده و بر اساس 48 شاخص مختلف که در این تحقیق برای سنجش توسعه یافتگی فرهنگی استان هرمزگان در نظر گرفته شده، تحلیل شده اند. نتایج یافته ها نشان دهنده ی آن است که بر اساس روش تاپسیس، شهرستان ابوموسی با ضریب توسعه یافتگی 54/0 و کسب رتبه ی اول به عنوان توسعه یافته ترین شهرستان و خمیر با ضریب توسعه یافتگی 03/0 و کسب رتبه ی یازدهم به عنوان محروم ترین شهرستان در مقایسه با دیگر شهرستان های استان شناخته شده اند. هم چنین طبق رتبه بندی با استفاده از مدل تاکسونومی عددی، بندرعباس با ضریب توسعه یافتگی 66/0 برخوردارترین شهرستان و خمیر با ضریب توسعه یافتگی 07/1 محروم ترین شهرستان معرفی شده است. آن چه کاملا مشهود است وجود نابرابری فاحش میان شهرستان های استان از نظر درجه ی توسعه یافتگی فرهنگی است.
    کلیدواژگان: نماگرهای فرهنگی، توسعه فرهنگی، تفاوت های ناحیه ای، هرمزگان
  • حمید رحیمی، آسیه محمدیان صفحات 69-95
    هدف تحقیق حاضر، تحلیل روابط ساده و چندگانه میان هوش اخلاقی و سرمایه ی اجتماعی با میزان مسوولیت پذیری دانشجویان دانشگاه است. نوع پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا، توصیفی هم بستگی است. جامعه ی آماری پژوهش شامل همه ی دانشجویان دانشگاه کاشان در سال تحصیلی 94-1393 مشتمل بر 7132 نفر است که با استفاده از فرمول حجم نمونه، 258 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به دست آمده است. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق، سه پرسش نامه ی هوش اخلاقی در قالب 40 گویه در سه مولفه (راستگویی، بخشش و دل سوزی) ، پرسش نامه ی سرمایه ی اجتماعی در قالب 24 سوال در چهار مولفه (مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، تعلق اجتماعی و اعتماد اجتماعی) و پرسش نامه ی مسوولیت پذیری در قالب 42 سوال در پنج مولفه (خودمدیریتی، امانت داری، وظیفه شناسی، سازمان یافتگی و پیشرفت گرایی) برحسب طیف پنج درجه ای لیکرت بوده است. روایی محتوایی هر سه پرسش نامه مورد تایید کارشناسان قرار گرفته و پایایی پرسش نامه ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای هوش اخلاقی 83/0، سرمایه ی اجتماعی 87/0 و مسوولیت پذیری 91/0 برآورد شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز در سطح استنباطی (ضریب هم بستگی پیرسون، رگرسیون و آزمون t) با استفاده از نرم افزار آماری spss انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهد که میانگین هر یک از مولفه های هوش اخلاقی، سرمایه ی اجتماعی و مسوولیت پذیری از میانگین فرضی (3) بیش تر است و بین هر یک از مولفه های هوش اخلاقی و سرمایه ی اجتماعی با مسوولیت پذیری رابطه ی مثبت و معنادار وجود دارد.
    کلیدواژگان: هوش اخلاقی، سرمایه ی اجتماعی، مسوولیت پذیری، دانشگاه، دانشجو
  • محمد تقی عباسی شوازی، فرشاد کرمی صفحات 97-121
    امامروزه مفهوم سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از مفاهیم با غنای نظری مناسب و ذخیره پژوهشی گسترده در جامعه شناسی تبدیل شده است که به دلیل ارتباط آن با شاخص های متعدد توسعه در جامعه مورد توجه بسیاری از سیاستگذاران اجتماعی و سیاسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر با درک این مسئله و با هدف مطالعه رابطه مشارکت در اجتماعات دینی و سرمایه اجتماعی در بین شهروندان شهر با استفاده از روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری تحقیق تمامی افراد بین 15-59 ساله شهر شیراز بوده اند که نمونه ای 410 نفره با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و بطور تصادفی انتخاب شده اند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که بین شرکت در اجتماعات دینی و ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی از قبیل انسجام اجتماعی، اعتماد درون گروهی و اعتماد نهادی، همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد که در این میان بیشترین همبستگی با اعتماد نهادی بوده است. این بدین معناست که با افزایش مشارکت افراد در اجتماعات دینی، سرمایه اجتماعی آنان نیز افزایش می یابد، البته در این تحقیق رابطه معناداری بین مشارکت در اجتماعات دینی با مشارکت اجتماعی مشاهده نشده است. لذا پیشنهاد می شود محققان در تحقیقات آتی، به تحلیل محتوای پیام هایی که در اجتماعات دینی ارائه می شود و می تواند ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی را متاثر کند نیز توجه کنند.
    کلیدواژگان: سرمایه اجتماعی، دین، اجتماعات دینی، انسجام اجتماعی، اعتماد درون گروهی، اعتماد نهادی
  • مهدی حسین آبادی، علی اصغر سعیدی، منصور حقیقتیان صفحات 123-149
    هدف این پژوهش، مطالعه جامعه شناختی رابطه کارگران، کارفرمایان و دولت در تنظیم روابط کار صنعتی است. گفتگوی اجتماعی سه جانبه در روابط کار صنعتی ایران تحقق نیافته و همواره این رابطه درگیر تنش های مختلفی بوده است. بررسی این رابطه تنش آمیز (اجتماعی – فرهنگی) در بنگاه های اقتصادی زمینه مطالعات میان رشته ای را فراهم می کند. نظریه های جامعه شناسی به تبیین علل بروز این تنش ها از ظهور انقلاب صنعتی تا رشد صنایع در قرن بیستم پرداخته اند. . مثلا مارکس به تبیین این رابطه از نظر تحلیل طبقاتی پرداخت؛ نظریه پدر سالاری، روابط سازمانی، نظریه حدوث و گفتمان فوکو نیز این رابطه را از زوایای دیگری بررسی نموده اند، که راهنما و لنز نظری محقق در توصیف و درک تاریخ معاصر روابط کارگری و کارفرمایی ایران بوده اند. این تحقیق به دنبال پاسخ گویی به این سوال اصلی است که وضعیت گفتگوی اجتماعی در روابط کار صنعتی کنونی ما چگونه است؟ یافته های این تحقیق بر اساس روش تحقیق کیفی چندگانه و از طریق مصاحبه عمیق فردی، گروهی متمرکز جمع آوری شده است. که بیان گر این امرند که در حال حاضر از یک سو وجود تشکل های مختلف کارگری و کارفرمایی، ضعف هماهنگی در بین آن ها، عدم تمرکز در بین تشکل های کارگری و کارفرمایی و نرسیدن به یک دستور مشترک عامل مهمی در عدم برقراری گفتگوی اجتماعی در محیط کار است. از سوی دیگر با استفاده از نظریه گفتمان می توان بیان کرد که تولید و درک مختلف معنایی از گفتگوی اجتماعی توسط کنش گران مختلف در روابط کار صنعتی نیز سبب کنش های متفاوت و متعارضی شده که گفتگوی اجتماعی را با چالش مواجه کرده است. نگرش پدرسالارانه کارفرمایان به کارگران وجود گفتگوی اجتماعی را به ضرر منافع جمعی دانسته، تشکلات مختلف کارگری نیز قادر نبودند حول مساله مشترک خود به اجماع برسند و همین امر موجب طرد گفتگوی اجتماعی شده است، همچنین منفعت طلبی کارفرمایان سبب شده تا هیچ تفویض اقتداری از سوی آن ها به کارگران در محیط کار صورت نگیرد، به نظر می رسد که کنش های دو طرف بر اساس اصل کنش عقلانی و منافع جمعی انعکاس یافته، اصل گفتگوی اجتماعی را نقض و به جای اینکه هر دو طرف بخشی از منافع خود را معطوف به طرف دیگر نماید تا منافع مشترک به حداکثر برسد، در صدد به حداکثر رساندن منافع خود هستند، پدیده ای که به آن تنش و تضاد در روابط سازمانی و صنعتی گفته می شود.
    کلیدواژگان: روابط کار، حل اختلافات کار، گفتگوی اجتماعی، سه جانبه گرایی
  • زهره غریبیان، عبدالواحد شمال اف، غلامرضا خوش فر صفحات 151-175
    هویت قومی که یکی از مهمترین انواع هویت به شمار می رود در هویت ملی یک گروه سرزمینی موجود می باشد که ریشه ی تاریخی در هر سرزمین و کشوری دارد، و با به خطر افتادن هویت قومی، هویت ملی را نیز در آن جامعه دچار تزلزل می کند یا رو به اضمحلال می برد. هدف اصلی این مقاله تبیین تفاوت گرایش نسبت به هویت ملی بر اساس تعلق به گروه قومی می باشد. روش تحقیق پیمایشی و ابزار سنجش پرسشنامه بوده است. جامه آماری پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه های دولتی و آزاد مستر در مرکز استان گلستان بوده اند که تعداد آنها بر اساس آخرین آمار 83110 نفر بوده است. برای تعیین حجم نمونه از فرمول منطقی کوکران استفاده شده و پس از حذف پرسشنامه های ناقص، داده های بدست آمده از 430 نفر مورد پردازش و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که از ابعاد سه گانه گرایش به هویت ملی، بعد رفتاری گرایش دانشجویان نسبت به هویت ملی بالاتر از دو بعد دیگر، و بعد عاطفی گرایش آنان بالاتر از بعد شناختی می باشد و اما شاخص میانگین حاکی از آن است که در مجموع گرایش دانشجویان نسبت به هویت ملی، در حد زیاد (118/4 از 5) است. مقایسه گروه های قومی بر حسب گرایش به هویت ملی نشان داد که با توجه به مقدار محاسبه شده آزمون مقایسه تفاوتها که برابر با 957/0 و سطح معنی داری آن که برابر با 293/0 بدست آمد، تفاوت معنی داری بین گروه های قومی مختلف بر اساس گرایش نسبت به هویت ملی وجود ندارد. تفاوتهای جزیی موجود حاکی از این است که دانشجویان کرد بالاترین گرایش را نسبت به هویت ملی دارند در حالی که دانشجویان لر در کمترین حد قرار گرفته اند. بعد از کردها، ترک ها و ترکمن ها قرار می گیرند. فارسها در رتبه ی پنجم قرار دارند و سیستانی ها به عنوان یک گروه زبانی نزدیک به فارسها قرار دارند. رتبه بندی گرایش دانشجویان نسبت به هویت ملی بر حسب رشته تحصیلی نشان می دهد که تفاوت معنی داری در این زمینه وجود دارد به طوری که دانشجویان رشته های فنی و مهندسی و سپس علوم پایه بالاترین گرایش اما دانشجویان رشته های علوم پزشکی و علوم کشاورزی در رتبه های آخر قرار گرفته اند.
    کلیدواژگان: هویت ملی، گرایش، قومیت، دانشجو، استان گلستان
  • خدیجه کشاورز صفحات 177-202
    پس از انقلاب 1357 زنان در حوزه تحصیلات عمومی و عالی، به رشد قابل توجهی دست یافتند. اما از طرف دیگر در زمینه فعالیت اقتصادی، آمار اشتغال زنان هم چنان نسبت به دوران پیش از انقلاب تغییرات چندانی نکرده است. تلاش برای فهم این شکاف و جستجوی راه حل هایی برای کاهش آن به ویژه آن جا که رسالت آموزش عالی را مد نظر دارد، هدف این مقاله است. بررسی این شکاف به میانجی باز خوانی اسناد موجود و نیز خوانش و تفسیر روایت های به دست آمده از خلال مصاحبه با زنان تحصیل کرده و یا شاغل به تحصیل و متخصصان، روش این تحقیق است. بر اساس نتایج این تحقیق انتخاب رشته تحصیلی، عدم انتقال مهارت کافی برای ورود به بازار کار، ضعیف بودن هویت شغلی در نزد دختران، وجود تبعیضات ساختاری در جامعه و نیز قدرتمندی تقسیم کار مبتنی بر جنس از دلایل این شکاف است.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، زنان، اشتغال
|
  • Akbar Aliverdinia, Maryam Sohrabi Pages 9-39
    School Bullying is a complex, widespread issue involving students for years however this psychosocial phenomenon has gained attention among researchers from 1980s. Most of the researches on bullying are mainly done by psychological perspective, thus this study tries to highlight the social factors associated with bullying. Given the aim of the study, three of the most famous criminology theories: General theory of crime, Differential association theory and General strain theory (GST) were chosen as the theoretical framework and three types of bullying (verbal, physical & social) were considered. Based on the theories It has been hypothesized that there is a positive correlation between low self control and bullying, differential association and bullying and general strain and bullying. The population of the study consists of all the high school students from first to third grade in Sari's urban area. A total of 410 persons were selected by stratified random sampling proportional to size. The results showed that 7.6 percent of the respondents never involved in bullying. 65.4 percent of students have bullying in low level, 22.2 percent in moderate and 4.9 percent of those in high extents. Also boys bully more than girls. Multiple regression analysis results also show that the variables low Self-control, differential association, and general strain are the strongest predictors of bullying.
    Keywords: Bullying, Low self, control, General strain, Differential association, High school students
  • Seyed Ali Hoseini, Ali Ahmadi Pages 41-68
    Many studies have investigated the development issue but none focused on the economic development. The role of culture in development is proposed as one of the subjects connected to development as well.This studyis based on the Analytic-Applied research method and the numerical taxonomy usedTopsis models to analyze the results. The required data were collected using the filed study and reviewing the existing literature. Totally, 48 indices are considered to evaluate the cultural development coefficient in Hormozgan Province. The results indicate that Hormozgan is culturally underdeveloped.Based on the Topsis model, results show that the highest and lowest development coefficients are 0.54 (Abomosa) and 0.03(Khamir), respectively. Also, according to the cultural indices estimated by Numerical Taxonomy model, the highest and lowest development coefficient measured 0.66(Bandarabas) and 1.07(Khamir), respectively.Many studies have investigated the development issue but none focused on the economic development. The role of culture in development is proposed as one of the subjects connected to development as well.This studyis based on the Analytic-Applied research method and the numerical taxonomy usedTopsis models to analyze the results. The required data were collected using the filed study and reviewing the existing literature. Totally, 48 indices are considered to evaluate the cultural development coefficient in Hormozgan Province. The results indicate that Hormozgan is culturally underdeveloped.Based on the Topsis model, results show that the highest and lowest development coefficients are 0.54 (Abomosa) and 0.03(Khamir), respectively. Also, according to the cultural indices estimated by Numerical Taxonomy model, the highest and lowest development coefficient measured 0.66(Bandarabas) and 1.07(Khamir), respectively.
    Keywords: cultural indicators, cultural development, regional heterogeneity, Hormozgan
  • Hamid Rahimi, Asieh Mohammadian Pages 69-95
    The purpose of this research was to analyzesimple and multiple relationships between social capital and moral intelligence with the responsibility in students at University of Kashan. Research type was descriptive correlative. The statistical population consisted of 7132 students in Universities of Kashan in an academic year 2014-2015.Cocran Formula from the 2700 was used to choose 258 students through the stratified randomized sampling.The instrument used forgathering information were a moral intelligence questionnaire with 40 items in 3 component (honest, forgiveness & compassion), social capital questionnaire with 24 items in 4 components (social partnership, social integration, social belongings& social trust) and a responsibility questionnaire with 42 items in 5 components (self-management, trusteeship, dutiful, organizing & progressivism) based on 5 likert scales. The validity of Questionnaires was confirmed by experts. Through Cronbach alpha coefficient, reliability coefficients were obtained equal to 0.83 for moral intelligence, 0.87 for social capital and 0.91 for responsibility. Data analyses were used in level inferential statistics (correlation, t-test, regression) through SPSS and Amos software’s. Finding showed mean of moral intelligence, social capital and responsibility components are bigger than average (3). There are positive and significant relationship between all of components moral intelligence and social capital with responsibility.
    Keywords: Moral Intelligence, Social Capital, Responsibility, University, Students
  • Dr. Mohammad Taghi Abbasi Shavazi, Farshad Karami Pages 97-121
    In contemporary sociological debates, the concept of social capital is as a rich theoretical concept with e dense research findings and Because of its association with different dimensions of development in the society, social and political policymakers have focused on investigation of its role on development. With this regard, the aim of the survey is to study the association between participation in religious communities and social capital among residents in Shiraz city. Using multi-stage cluster sampling method 410 participants (196 male, 214 female) randomly selected and answered to the questionnaire. The results show between participation in religious communities and the different dimensions of social capital such as social cohesion, inter-group trust and institutional trust there is a significant positive correlation, except social participation findings also show that correlation with institutional trust is stronger than other dimensions. This means that with increased participation in religious communities, participant's social capital increases. The investigators suggest future research to analyze the content of the messages in religious communities can also affect different dimension of social capital.
    Keywords: Social Capital, Religion, Religious Communities, Social Cohesion, Inter, Group Trust, Institutional Trust
  • Mehdi Hoseinabadi, Ali Asghar Saidi, Mansour Haghighteyan Pages 123-149
  • Dr Zohreh Gharibian, Abdolvahed Shemalov, Dr. Gholamreza Khoshfar Pages 151-175
    With purpose of determining tendency difference towards national identity based on belonging to ethnic minorities, the research tries to answer following question: is national identity tends to be based on different ethnic groups? The research is a descriptive – survey research. Statistical population consists of all students studying in Azad and State Universities in center of Golestan Province. According to the latest statistics, their number was 83110 persons. Cochran formula was used to determine sample volume. After removing incomplete questionnaire, obtained data from 430 participants were analyzed. Under – studied statistical sample was selected using random stratified sampling method. Needed data was collected using researcher – made questionnaire. Validity of tools was measured using nominal validity method and its reliability was calculated using Cronbach' Alpha which consist of 785/0respectively. Data analysis was conducted in two inferential and descriptive levels. The results indicate that behavioral dimension of national identity in students is higher than other dimensions (cognitive and emotional dimensions), but average indicator indicate that totally student's tendency towards national identity is in high level (4.118 of 5). Comparing ethnic groups in terms of tendency to national identity indicated that there is not a significant difference between ethnic groups in terms of tendency to national identity. Trivial differences show that Kurdish students have the maximum tendency, while Lor students have the minimum one, after Kurds, Turks and Turkmen. Persians are ranked in fifth rating and Sistani's are placed close to Persians as a lingual group. Ranking student's tendency in terms of study field indicated that there is a significant difference in this regard, so that the student studying in the fields of technical and engineering and then basic sciences have the maximum tendency, while the students in the fields of medical sciences and agricultural sciences are placed in last ratings.
    Keywords: national identity, tendency, ethnicity, student, Golestan province
  • Khadijeh Keshavarz Pages 177-202
    After the 1979 Revolution, women in the field of public and higher education achieved substantial improvement. However, employment statistics show that their economic participation has not changed much compared to the pre-revolution era. While considering the mission of higher education, the objective of this article is trying to understand this gap and to seek ways of reducing it. The research method is based on the study of the gap through documents and interviews with educated or working women and professionals. The study concludes by stressing on the most important reasons of this disparity which could be: little transfer of skills when entering the labor market, weak professional identity among girls, as well as structural discrimination based on gender division of labor in society.
    Keywords: higher education, women, employment