فهرست مطالب

نشریه آب و توسعه پایدار
پیاپی 3 (پاییز و زمستان 1393)

  • نیم نگاهی به "بستر" شکل گیری رخدادهای آبی
  • تاریخ انتشار: 1393/12/10
  • تعداد عناوین: 15
|
  • سایر مطالب علمی نشریه
  • سرمقاله و یادداشت های کوتاه
    علی باقری، شهناز نیشابوری، مهدی جمشیدی، محمدحسن شریعتی صفحه 0
    نیم نگاهی به «بستر» شکل گیری رخدادهای آبی (سرمقاله)
    علی باقری/ عضو هیات تحریریه نشریه
    صرفه جویی در مصرف آب (یادداشت کوتاه)
    شهناز نیشابوری/ معاون برنامه ریزی و بهبود مدیریت شرکت آب و فاضلاب مشهد
    نقش سازمان های مردم نهاد(NGO) در حوزه آب و توسعه پایدار (یادداشت کوتاه)
    مهدی جمشیدی/ مدیرعامل جمعیت ناجیان آب
    دشت های ممنوعه بحرانی مرده (یادداشت کوتاه)
    محمدحسن شریعتی/ کارشناس ارشد آبخیزداری و مدیر سابق آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی
    کلیدواژگان: نیم نگاهی به بستر شکل گیری رخدادهای آبی، صرفه جویی در مصرف آب، نقش سازمان های مردم نهاد(NGO) در حوزه آب و توسعه پایدار، دشت های ممنوعه بحرانی مرده
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • آب، اقتصاد و مدیریت
  • ارزیابی مالی و اقتصادی اجرای طرح های فاضلاب برای تولید پساب قابل استفاده در کشاورزی و صنعت
    ملیحه ملک جعفریان، محمدرضا محسنی صفحات 1-8
    تجزیه و تحلیل مالی و اقتصادی در سرمایه گذاری بخش اساسی فرآیند تصمیم گیری را تشکیل می دهد. در این مقاله سعی شده است تا با تکیه بر تحلیل مالی و اقتصادی، امکان سنجی اجرای طرح فاضلاب با استفاده از تکنیک های اقتصاد مهندسی مورد ارزیابی قرار گیرد. در ابتدا بر اساس اطلاعات شهر کلاته خیج با جمعیت حدود پنج هزار نفر، ارزیابی مالی و اقتصادی طرح براساس شاخص های مورد نظر انجام شده و سودآوری طرح برای سرمایه گذاری بخش خصوصی بدون توجه به اثرات خارجی مورد بررسی قرار می گیرد. با توجه به نتایج بدست آمده برای دو حالت استفاده پساب جهت آبیاری و استفاده در صنعت در حداقل نرخ مورد انتظار (5 درصد) با توجه به منفی شدن ارزش حال خالص دریافت ها و پرداخت ها، طرح از دیدگاه بخش خصوصی دارای توجیه اقتصادی نمی باشد. همچنین تولید پساب برای آبیاری در بخش کشاورزی نسبت به صنعت اقتصادی تر می باشد. با توجه به اینکه عنصر عدم اطمینان در جریان بروز هزینه ها و حصول درآمدها، سرمایه گذاران و تصمیم گیران طرح را در استفاده از تحلیل هزینه فایده با تردید مواجه می سازد، لذا انجام تحلیل حساسیت بر مبنای تغییرات در نرخ تنزیل های متفاوت و تغییرات نامطلوب (مطلوب) درآمدها و هزینه ها و تغییرات در هزینه های ثابت (کاهش) به صورت مجزا بررسی شد تا بر اساس آن عوامل موثر در اقتصادی شدن طرح ها مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد که اجرای طرح برای شهرهای بزرگتر و پر جمعیت با توجه به کاهش هزینه های ثابت سرمایه گذاری اولیه هر واحد، اقتصادی تر خواهد بود.
    کلیدواژگان: ارزیابی مالی و اقتصادی، تحلیل حساسیت، تحلیل هزینه، فایده، طرح فاضلاب، سودآوری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • فرآیند بکارگیری مدلهای تصمیم گیری چند معیاره در اولویت بندی اجرای طرحهای توسعه منابع آب مناطق روستائی استان خوزستان
    عادل دحیماوی، منصور غنیان، امید مهراب قوچانی، حیدر زارعی صفحات 9-16
    در چند سال اخیر توجه مجامع دانشگاهی در کشور به علوم تصمیم گیری بیشتر جلب شده است و در راستای انتخاب گزینه برتر در زمینه های صنعت، بازرگانی و تجارت، معدن و غیره تحقیقات نسبتا جامعی انجام شده است. اما در زمینه طرح های توسعه منابع آب و لزوم بکارگیری تکنیک‏های علمی تصمیم گیری در انتخاب مناسب‏ترین و اقتصادی‏ترین گزینه جهت شروع عملیات اجرایی برای هر پروژه، تحقیقات کاملی صورت نگرفته است. در فرایند طرح های توسعه منابع آب، کشاورزان به عنوان سرمایه گذار محسوب می‏شوند و اگر گزینه‏ای نامناسب برای شروع عملیات اجرائی انتخاب شود، ممکن است عواقب منفی ناشی از اجرای آن بیشتر از آثار مثبت آن بوده و مشکلات اجتماعی و سیاسی فراوانی در مناطق محل اجرای این طرح ها به وجود آورد. همچنین لزوم اولویت‏بندی طرح ها و پروژه های ملی و منطقه‏ای به دلیل محدودیت منابع مالی و میزان بازگشت سرمایه گذاری بسیار مهم می‏باشد. وجود پروژه های ناتمام در کشور و عدم توانائی در تامین بودجه لازم برای اتمام این پروژه ها، سبب شده است تا موضوع اولویت‏بندی اجرای طرح ها، اهمیتی بیش از پیش، پیدا کند. در این راستا، استفاده از یک روش علمی تصمیم گیری، در سطح استان‏ها وحتی کشور، کاملا ضروری به نظر می رسد. در این راستا، استفاده از یک روش علمی تصمیم گیری، در سطح استان ها و حتی کشور، کاملا ضروری به نظر می رسد. در این مقاله با بررسی وضعیت طرح های آبیاری و زهکشی مشارکت مردمی در حوزه عمل سازمان آب و برق استان خوزستان، شاخص های مورد نظر مسئولین وکشاورزان تعریف گردیده است. سپس با استفاده از دو روشSAW و WPM رتبه هریک از طرح ها محاسبه شده و بر اساس این رتبه بندی، اولویت اجرا برای هر یک از طرح های آماده به اجرای سازمان با سیستم مشارکتی، تعیین شده است.
    کلیدواژگان: مدلهای تصمیم گیری چند معیاره، اولویت بندی، مشارکت مردمی، شبکه های آبیاری و زهکشی، استان خوزستان
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • رویکرد روش های کیفی و تصمیم گیری فازی برای انتخاب پروژه های BOT و BOO مبتنی بر ریسک در صنعت آب و فاضلاب
    رضا شهرجردی، مرجان رئوفی نیا، سید حسین سجادی فر، عبدالرضا خلیلی صفحات 17-26
    یکی از مهم ترین راهبردهای دولت ها برای افزایش کارآمدی بخش های مختلف اقتصادی، از جمله خدمات بخش عمومی مانند آب و فاضلاب، حمایت از ورود بخش خصوصی و گام برداشتن در مسیر خصوصی سازی است. استفاده از روش های BOT وBOO رویکردهای بسیار معمول و پرطرفدار در جذب مشارکت و سرمایه های بخش خصوصی محسوب می شوند. در این زمینه، فراهم سازی بسترهای مناسب در راستای انتخاب پروژه های سرمایه گذاری با استفاده از ابزاری قدرتمند برای بهبود کیفیت محصول و ایجاد سامانه ی کیفیتی مشتری مدار (توسعه ی عملکرد کیفیت) بسیار حایز اهمیت بوده و در این راستا استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره مانند شباهت به گزینه های ایده آل به منظور انتخاب گزینه ی ایده آل سرمایه گذاری ضروری است. هدف این پژوهش، پیشنهاد روشی جدید برای رفع مشکل انتخاب پروژه های سرمایه گذاری با رویکرد مدل شباهت به گزینه های ایده آل و توسعه ی عملکرد کیفیت فازی با در نظر گرفتن فاکتورهای ریسک و تاثیر آن ها بر چهار فاکتور پروژه ها (زمان، هزینه، محدوده و کیفیت) می باشد. وزن نسبی هر یک از فاکتورهای ریسک با استفاده از توسعه ی عملکرد کیفیت فازی محاسبه و در نهایت با رویکرد مدل شباهت به گزینه های ایده آل فازی، پروژه های BOTبر اساس توسعه ی زیر ساخت ها و دارایی ها رتبه بندی شده است. با ارایه ی یک مطالعه ی موردی عملیاتی شده، مراحل این روش پیشنهادی تصریح شده است.
    کلیدواژگان: BOT، مدیریت ریسک پروژه، مدل شباهت به گزینه های ایده آل فازی، توسعه ی عملکرد کیفیت فازی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • کیفیت آب و فاضلاب
  • شناسایی منابع آلاینده آبخوان دشت مشهد ناشی از فعالیتهای دام، طیور و آبزیان
    عباسعلی قزل سوفلو ریحانه عظیمی صفحات 27-34
    براساس گزارش‏های جهانی، دامپروری صنعتی اثرات مخربی بر کیفیت منابع آب دارد. فعالیت‏های دامداری شامل پرورش احشام، تغذیه دام‏ها، نظافت محل دامداری، ذخیره‏سازی کود وحتی دامداری های متروکه اثرات منفی وسیعی بر کیفیت آب دارند. این اثرات معمولا ناشی از تراکم یا تعدد زیاد دام‏ها می‏باشد که می‏توانند مقدار زیادی فضولات دامی تولید کنند. البته تراکم جمعیت دام تنها فاکتور موثر بر کیفیت منابع آب نبوده، بلکه مدیریت جمع آوری و دفع پسماندهای حیوانی نیز می‏تواند بر کیفیت منابع آب اثرگذار باشد. طبق بررسی ها و بازدیدهای میدانی به عمل آمده از محدوده مطالعاتی مشهد، در شرایط کنونی دفع فضولات دامی در بیشتر موارد به صورت غیراصولی (انباشت و دفع در زمین‏های کشاورزی) صورت می‏‏گیرد.به طور کلی در منطقه دشت مشهد، عمده‏ترین عامل آلودگی آب در مجاورت دامداری های صنعتی، ذخیره‏سازی نادرست کودهای حیوانی در این مراکز می‏باشد. در دشت مشهد سالانه مقدار بسیار زیادی فضولات دامی در مراکز پرورش دام سنگین تولید می‏گردد که در صورت ورود به آبخوان مشهد باعث ایجاد آلودگی های بسیار خطرناک می‏گردد. در این پژوهش میزان آسیب پذیری آبخوان دشت مشهد از آلاینده های دامی بررسی شده و با توجه به اهمیت منابع آب زیرزمینی در تامین آب شرب، به ارائه راهکارهای پیشگیری،کنترل و کاهش آلودگی پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: آبزی پروری، پسماندهای حیوانی، دامپروری صنعتی، صنعت مرغداری، کیفیت آب
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مقایسه اثر محلول شیرآهک و سود در حذف آلاینده کروم شش ظرفیتی از آب
    رضا حیدرزاده، محسن محتشم صفحات 35-42
    در برخی از مناطق کویری کشورمان آب زیرزمینی تنها منبع تامین آب شرب می‏باشد و به دلیل ساختار زمین‏شناسی، غلظت کروم شش ظرفیتی در آب زیرزمینی آن مناطق از حداکثر مجاز بیشتر است. از طرفی بسیاری از مطالعات گذشته نشان داده اند که کروم شش ظرفیتی یک عنصر ایجاد کننده سرطان در انسان است و بر روی سایر ارگانیزم ها نیز اثر سمی دارد. در این مطالعه حذف کروم شش ظرفیتی از آب شرب به روش احیاء به کروم سه ظرفیتی با استفاده از یون آهن دوظرفیتی به عنوان تابعی از pH و مقدار تزریق آهن دوظرفیتی در آزمایشات ناپیوسته مورد بررسی قرار گرفته است. حذف کروم شش ظرفیتی با استفاده از یون آهن دوظرفیتی در محدوده7.8
    کلیدواژگان: حذف کروم شش ظرفیتی، تنظیم pH، احیاء، شیرآهک، فروس سولفات، تصفیه آب
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • انتقال آب و سازه های آبی
  • بررسی روش های کنترل آبشستگی موضعی اطراف پایه پل
    حسین شریعتی، سعید رضا خداشناس صفحات 43-52
    جابجایی ذرات رسوب ناشی از تغییر شکل الگوی جریان، آبشستگی نامیده می شود. این پدیده یکی از دلایل ناپایداری و در نهایت تخریب پل ها به شمار می رود. در طول دهه های گذشته روش های مختلفی برای مقابله با آبشستگی پایه پل پیشنهاد شده است. به طور خلاصه، این روش ها را می توان به دو دسته کلی روش های تغییر الگوی جریان و روش های مقاوم سازی ذرات بستر تقسیم کرد. هر کدام از این روش ها بر اساس شکل و عملکردشان به گروه های مختلفی تقسیم می شوند. در این مقاله به بررسی جامعی از مطالعات انجام شده بر روی انواع روش های مقابله با آبشستگی، کاربرد توام روش ها در شرایط آزمایشگاهی متفاوت و محدودیت های اجرایی روش ها پرداخته شده و پیشنهاداتی برای تحقیقات بیشتر جهت انتخاب روش مناسب برای کنترل آبشستگی ارائه گردیده است.
    کلیدواژگان: آبشستگی، پایه پل، روش های کنترل آبشستگی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • آبیاری و کشاورزی
  • ارزیابی برخی راهکارهای مدیریتی افزایش شاخص کارآیی مصرف آب مزارع گندم در شرایط شور
    مجید نیکخواه، محمدحسن رحیمیان، محمد جواد روستا، حسین رزاقیان صفحات 53-58
    استفاده از راهکارهای مدیریتی به منظور افزایش شاخص کارآیی مصرف آب در مزارع کشاورزی یکی از گزینه های عملی برای مقابله با کم آبی است. این پژوهش به بررسی روش های مدیریت آب کشاورزی در شهرستان ابرکوه استان یزد که عمدتا با مسائل کم آبی و شوری منابع آب و خاک روبرو است، پرداخته و راهکارهای عملی و علمی مبتنی بر تحقیقات را در دو مزرعه ی گندم اجرا کرده است. این روش ها شامل تغییر روش آبیاری، تسطیح مناسب، تقویم آبیاری (زمان و مقدار آبیاری)، تراکم کاشت و کوددهی بوده است. برای ارزیابی اقدامات مذکور، میزان آب مصرفی در طول یک فصل کامل زراعی ثبت شد و عملکرد دانه و شاخص کارآیی مصرف آب (نسبت عملکرد به آب مصرفی) تعیین و با تیمار شاهد (زمین کشاورز) مقایسه گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که در صورت اجرای دقیق راهکارهای مذکور، می توان بدون کاهش معنی دار در عملکرد محصول، مدت زمان آبیاری را تا 15 درصد مقدار فعلی کاهش داد و در مصرف آب صرفه جوئی به عمل آورد. از جمله دستاوردهای این پژوهش افزایش 20 درصدی شاخص کارآیی مصرف آب بوده است که گامی عملی در جهت افزایش درآمدکشاورز، کمک به تداوم فعالیت های کشاورزی در روستاها، کاهش مصرف نهاده های کشاورزی (به ویژه آب)و نهایتا کمک به پایداری تولید محصولات کشاورزی در شرایط خشکسالی و کم آبی های اخیر محسوب می گردد.
    کلیدواژگان: روش آبیاری، تسطیح، مدیریت، خشکی، شوری
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • طراحی و ارزیابی غلطک های تثبیت جویچه به منظور کاهش تلفات آبیاری
    وحید رضاوردی نژاد، امیر نورجو، حسین محمدی مزرعه، افشین خرسند صفحات 59-66
    در این مطالعه تاثیر غلطک تثبیت جویچه در بهبود پارامتر های آبیاری جویچه ای از قبیل زمان پیشروی، رواناب، نفوذ عمقی و بازده آبیاری (بازده کاربرد) در تیمار های تثبیت با غلطک، بدون غلطک (شاهد) و چرخ تراکتور خورده، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب در آذربایجان غربی طی سال های 1381-1380، مورد بررسی قرار گرفت. بعد از آماده سازی زمین، غلطک هایی در شش اندازه شامل سه اندازه قطری: 25، 40 و 55 سانتی متر و دو اندازه عرضی: 5/12 و 15 سانتی متر طراحی و ساخته شد. ارزیابی تحت سه وزنه 25، 50 و 75 کیلو گرم که به روی غلطک ها اضافه گردید، انجام شد. در بین تیمار های قطری بیشترین میزان بازده آبیاری در تیمار غلطک با قطر 55 سانتی متر (4/57 درصد)، در بین تیمار های عرضی غلطک، بیشترین بازده آبیاری در تیمار غلطک با عرض 15 سانتی متر (3/55 درصد) و در بین تیمار های وزنی بیشترین میزان بازده آبیاری مربوط به تیمار وزنه 75 کیلوگرم (2/55 درصد) به دست آمد. متوسط بازده آبیاری در تیمار های چرخ تراکتور خورده و تیمار شاهد بدون غلطک به ترتیب 9/48 و 4/45 درصد حاصل شد. نتایج نشان داد که تاثیر قطر و عرض غلطک و میزان وزنه اعمال شده بر روی غلطک ها بر روی پارامتر های آبیاری و افزایش بازده آبیاری معنی دار می باشد.
    کلیدواژگان: آبیاری جویچه ای، ارزیابی عملکرد، بازده آبیاری، غلطک تثبیت جویچه، میاندوآب
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • منابع آب سطحی
  • مهندسی رودخانه ازگذشته، تا آینده (بررسی رویکردها و چشم انداز)
    آرمین بوستانی، کاظم اسماعیلی صفحات 67-72
    رودخانه ها از جمله منابع آبی سطحی مهمی هستند که در طی زندگی بشر همواره مورد توجه بوده اند. این توجه ناشی از وابستگی انسان به آب و پاسخ دادن به این وابستگی در موضوعاتی از قبیل کشاورزی، انتقال آب، مهار سیلاب ها و حمل و نقل آبی است. در گذشته این باور وجود داشت که اقدامات اساسی همچون بهره برداری از رودخانه ها و حفاظت در برابر سیلاب ها، تنها مربوط به مهندسی رودخانه است، ولی در حقیقت این اقدامات در حوزه ی احیا و ساماندهی رودخانه ها قرار داشته است. در معنای امروزی سابقه ی فعالیت مهندسین رودخانه از 60-50 سال تجاوز نکرده و از رشته های نسبتا جدید مهندسی عمران آب در کشور ما شناخته میشود. بایستی این نگرش تک علمی به مهندسی رودخانه برداشته شود، زیرا متخصصان این علم در حقیقت باید علاوه بر اطلاعات هیدرولیکی، توانایی های هیدرولوژیکی، زمین شناسی، محیط زیست، پیش از ورود به مباحث کارشناسی، دارای تجربه ی عملی مشخصی باشند، به علت آنکه شرایط هر رودخانه با رودخانه ی دیگر متفاوت بوده و هیچ گاه نمی توان نتایج یک مشاهده ی علمی و تجربه ی عملی یک رودخانه را به دیگری تعمیم داد. در این تحقیق به تجربه و توصیه های انجمن اداره ی عمران آمریکا (USACE) در زمینه ی تربیت مهندسین رودخانه در آینده و پیشنهادهای این انجمن برای ارتقاء متخصصین این حوزه استناد شده است.
    کلیدواژگان: مهندسی رودخانه، اداره ی عمران آمریکا، کریدور رودخانه، ساماندهی و احیا رودها
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • منابع آب زیرزمینی
  • بررسی تغییرات مکانی سطح سفره آب زیرزمینی دشت برخوار اصفهان
    مهسا مالمیر، معصومه دلبری صفحات 73-82
    آب زیرزمینی منبع اصلی تامین آب برای مصارف کشاورزی و شرب در کشور ایران می باشد. بنابراین تهیه نقشه های به هنگام عمق آب زیرزمینی می تواند گام مهمی در بهره برداری صحیح از منابع آب باشد. این مطالعه به منظور بررسی تغییرپذیری مکانی عمق آب زیرزمینی دشت برخوار استان اصفهان با استفاده از روش های زمین-آماری انجام گرفت. برای این منظور از اطلاعات عمق آبزیرزمینی مربوط به ماه های تیر و آبان سه سال 1386، 1388 و 1390که از تعداد 36 حلقه چاه مشاهده ای برداشت شده بود، استفاده شد. پس از کنترل کیفیت و صحت آمار، وجود یا عدم وجود همبستگی مکانی بین داده ها بررسی شده، سپس عمق آب زیرزمینی درون یابی شد. روش های درون یابی مورد استفاده شامل روش های زمین آماری کریجینگ معمولی و روش وزن دهی عکس فاصله با توان های 1 تا 4 بوده است. برای مقایسه روش ها از روش اعتبارسنجی متقابل و شاخص های جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین انحراف خطا (MBE) استفاده گردید. نتایج نشان داد روش وزن دهی عکس فاصله با توان 2 در تیر ماه و آبان ماه سال های 1388، روش وزن دهی عکس فاصله با توان 4 برای تیر ماه سال 1390 و روش کریجینگ برای دیگر ماه ها و سال ها کمترین مقدار RMSE و نزدیکترین مقدار به صفر MBE را داشته، در نتیجه بهترین برآورد عمق آب زیرزمینی را داشته اند. تحلیل نقشه های عمق آب حاکی از بالاتر بودن سطح آب در جنوب شرقی منطقه و افزایش عمق آب در دیگر نقاط است.
    کلیدواژگان: آب زیرزمینی، روش های ز مین آماری، کریجینگ، وزن دهی عکس فاصله، دشت برخوار اصفهان
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مدیریت منابع آب
  • تجربه موفق مدیرت مشارکتی آبیاری: مطالعه موردی شرکت سهامی آبیاری و کشاورزی مجن- شاهرود
    شیوا زارع، داریوش حیاتی صفحات 83-88
    با در نظر گرفتن چالش های موجود در خصوص پایین بودن راندمان مصرف آب در بخش کشاورزی، توجه به جایگاه و نقش مشارکت مردم به منظور بهبود کارآیی و اثربخشی آبیاری در کنار استفاده از روش ها و ابزار مناسب، امری ضروری است. بر این اساس، رهیافت هایی همچون مدیریت مشارکتی آبیاری مطرح شده و به کار گرفته شده است. در این پژوهش، تجربیات شرکت سهامی آبیاری و کشاورزی مجن در شهرستان شاهرود به عنوان نمونه ای موفق در نیم قرن مدیریت شبکه آبیاری، مورد مطالعه قرار گرفته و تا حد امکان با کمک روش های کیفی و یک تحلیل SWOT، اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی اقدامات شرکت مذکور، مورد تحلیل قرار گرفته است. از جمله مهم ترین اثرات اجتماعی فعالیت های این شرکت، برقرارشدن عدالت در توزیع آب، قانونمند شدن نحوه ی توزیع آب، به حداقل رسیدن تخلفات و سرقت آب، کاهش میزان درگیری و نزاع بر سرآب، افزایش اعتماد به شرکت و کاهش میزان مهاجرت اهالی بوده است. اثرات اقتصادی عمده نیز عبارت بودند از: بهره وری دراستفاده از آب، بهبود معیشت مردم، توسعه باغ ها، افزایش فعالیت های جانبی علاوه بر زراعت و باغداری در منطقه و اشتغال زایی در شهر. در خصوص اثرات زیست محیطی نیز برای مهار سیلاب ها به کاشتن درخت و درختچه در حاشیه رودخانه مبادرت شده و همچنین با ساخت کانال ها، سیل تا حدود زیادی مهار شده است. اجرای کانال های سنگی سیمانی و توزیع بهینه آب سبب کاهش سیلاب های منطقه و کاهش خسارت به گونه های گیاهی طبیعی، جنگل ها و مراتع شده است.
    کلیدواژگان: مدیریت، مشارکت، اجتماعی، مجن
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تطبیق معانی فنی و ادبی حوضه و آبریز (یادداشت فنی)
    ابوالفضل ناصری صفحات 89-91
    مهمترین محیطی که در آن تحلیل های هیدرولوژی صورت می گیرد، در زبان فارسی به حوضه (آبریز) و در زبان انگلیسی به Watershed موسوم است. خاستگاه و معانی حوضه و آبریز برای کاربران فنی به طور کامل مشخص نیست. این مقاله کوششی برای تطبیق معانی فنی و ادبی حوضه و آبریز است. بدین منظور با استناد به متون و نوشته های فنی و تخصصی علوم آب، ویژگی های هندسی و فیزیکی حوض، حوضه، آبریز و Watershed ارزیابی گردید. همچنین واژه نامه های ادبی فارسی و انگلیسی بررسی شده و به آثار نظم و نثر ادبی نیز توجه شده است. نتیجه بررسی و ارزیابی نشان داد واژه حوضه تطبیق کامل و مناسبی با Watershed دارد. به عنوان مثال به جای ترکیب«حوضه آبریز دریاچه ارومیه» پیشنهاد می شود از ترکیب«حوضه دریاچه ارومیه» یا «آبریز دریاچه ارومیه»استفاده شود.
    کلیدواژگان: تطبیق معانی فنی و ادبی، آبریز، حوضه، Watershed
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • سایر مطالب علمی نشریه
  • یادداشت تحلیلی: «حکمرانی خوب» و «مدیریت آب»
    به کوشش حمید عمرانیان خراسانی صفحات 94-95
    براساس ارزش و جایگاه منحصر به فرد منابع آب در تامین رفاه و بهزیستی جامعه بایستی بر لزوم تداوم دسترسی به آب کافی و سالم برای همگان درهر زمان تاکید گردد. وجود پیوندهای قوی میان «توسعه اقتصادی پایدار»و «مدیریت آب»، ضرورت اصلاح مدیریت آب کشور را اجتناب ناپذیر کرده است. در این مسیر باید «چشم ها را شست» و تفسیری نو از مشارکت دولت و مردم در مدیریت آب عرضه نمود. حرکت و رسیدن به چنین سطحی از مشارکت نیازمند تجدید نظر اساسی در ساختار مدیریت آب کشور ذیل گفتمان «حکمرانی خوب آب » و بازتعریف نقشها، اختیارات و مسئولیتها میباشد. امروزه، این گفتمان در سطح ملی بارز و مطرح است و حتی برخی از عناصر آن در اسناد و برنامه های رسمی کشور آمده و لذا بنظر م یآید اراده سیاسی در سطح دولت برای دستیابی به حکمرانی خوب (موثر و شایسته) در حوزه مدیریت آب تا حدودی فراهم آمده است.اما پیاده سازی و استقرار یک مدیریت «جامع، مشارکتی و یکپارچه» درحوضه های آبی کشور، تحولی چالش دار و زمان بر است که بایستی باهمراهی گروداران (به ویژه آب بران) به انجام رسد. چنین اقدامی سترگ (به مثابه یک «برنامه تحول»)، نیازمند اجماع نسبی تمامی عوامل حکمرانی آب از حاکمیت تا گروداران - در راستای یک «چشم انداز مشارکتی» است که به جز با تفاهم جمعی حاصل نمی آید. به عبارت دیگر: برای هر یک از حوضه های آبی کشور، «شاه کلید موفقیت در تحول مدیریت آب، همانا تحریک اراده جمعی کنشگران اصلی حوضه در جهتی واحد برای دستیابی به حکمرانی خوب آب است». البته، پیش نیاز دستیابی به این شاه کلید، آگاهی کنشگران از ماهیت منابع آب، وضعیت امروزین این منابع و نیز روند افزایشی فشارها بر منابع مذکور (ناشی از توسعه فزاینده و تغییر اقلیم) است. مسلما، هوشیاری کنشگران از عواقب ادامه روند فعلی نیز نقشی اساسی در این تحول دارد. زیرا، علی رغم اختلافات کنشگران اصلی حوضه با یکدیگر، این آگاهی و هوشیاری عناصر اتصال دهنده آنان طی فرآیند تحول می باشند. بدیهی است فرهنگ سازی عمومی و حساس سازی مردم نسبت به ارزش بی همتای آب پاک، موجب پیدایش یک «سرمایه اجتماعی » قوی (فهیم و راسخ) برای تداوم مسیرتحول خواهد بود.
    کلیدواژگان: حکمرانی خوب و مدیریت آب
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • معرفی کتاب
    صفحه 96
    نام کتاب: تحلیل فراوانی ناحیه ای (نگرشی بر پایه گشتاورهای خطی)
    نویسنده: جی. آر. ام. هاسکینگ - جی. آر. والیس
    مترجم: بیژن قهرمان

    نام کتاب: اصول حقوق و مدیریت آب
    نویسنده : دانته آگوستو کاپونئرا - مارسلا نانی
    مترجمین : محسن عبداللهی - اصلی عباسی

    نام کتاب: مبانی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی
    نویسنده: کامران داوری - محمد سالاریان

    نام کتاب: مهندسی آب و فاضلاب
    نویسنده: مکنزی
    مترجمین: مصطفی لیلی و گروهی از محققین صنعت و دانشگاه
    کلیدواژگان: تحلیل فراوانی ناحیه ای، اصول حقوق و مدیریت آب، مبانی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی، مهندسی آب و فاضلاب
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Financial and Economic Evaluation of Projects for Wastewater Used in Irrigation and Industry
    Malihe Malek Jafarian, Mohammadreza Mohseni Pages 1-8
    Financial and economic analysis of investment constitute an essential part of the decision making process. In this paper the feasibility of executing wastewater projects has been assessed using techniques of Engineering Economics including economic and financial analyses. Primarily, the economic and financial assessments of a specific project in Kalateh-Khij city, with a population of five thousand, were carried out based on the information of the city and certain indicators. Regardless to the external effects, the profitability of the project was examined for the private sector’s investment. Since the Net Present Values for two possible scenarios of using sewage in the agriculture and/or industry sections with the lowest expected rate of interest (5%) were negative, the project was not economically feasible. Furthermore, the results showed that the treatment of wastewater for using in irrigation is more economical than in industry. Since the element of uncertainty in the incidence of costs and benefits makes the investors and decision makers doubtful in using C&B analysis, the sensitivity analysis was applied by separately changing different discount rates, unfavorable changes (favorable) of incomes and expenses; and fixed costs (decrease) so as to examine the effective factors in the economization of the projects. The results showed that executing this project for larger and more populated cities will be more economical according to decrease in the capital costs per unit.
    Keywords: economic, financial assessment, sensitivity analysis, cost–benefit analysis, wastewater project, profitability
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Process of application of multi criteria decision making models in prioritizing of water development projects of rural areas in the Khuzestan province
    Adel Dahimavy, Mansour Ghanian, Omid M. Ghoochani, Heydar Zareyi Pages 9-16
    In recent years, more attention has been drawn to decision-making science in the academic community of the country and relatively comprehensive research has been carried out in accordance with choosing the preferred option in the fields of industry, commerce and trade, mining etc. However, in the field of water resources development projects and the need for applying scientific techniques to decide on the choice of the most suitable and most economical option for the start of operations, a thorough investigation has not been done. In the process of development of water resources, farmers are considered as investor and if an inappropriate choice is selected, it may have negative consequences resulting from the implementation the project and it can be more than its positive effects and will led to many social and political problems. Moreover it is very important to prioritize national and regional projects due to limitation of financial resources and the return on investment. There are unfinished projects in the country and the inability to provide the necessary funds for the completion of these projects has led to the prioritization of projects become more important than before. In this regards using a scientific decision making method in the level of provinces and even country is necessary. In this paper by investigating the situation of irrigation and drainage projects and public participation under the scope of water and power of the Khuzestan province, the desired indices of authorities and farmers were defined. then by using “SAW” and “WPM” methods, the rank of each project was calculated and according to this ranking, the priority of implementation of each project of the organization were determined.
    Keywords: Multi, Criteria Decision Making models, Prioritizing, Public participation, Irrigation, drainage networks, The Khuzestan province
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Qualitative approach and decision- making procedures for selecting BOT and BOO projects based on the risk in the water and wastewater industry
    Reza Shahrjerdi, Maryam Raoufinia, Seyedhossein Sajadifar, Abdorreza Khalili Pages 17-26
    One of the most important strategies for governments to increase the efficiency of different economic sectors, including public services such as water, is to protect and strengthen the private sector. BOT and BOO contracts are among the most common and popular procedures of development of participation and investment from private sector. In this context, providing a good basis for the selection of investment projects using a powerful tool in order to improve the product quality and creating a qualitative customer-driven system (Quality Function Development) is very important. Therefore, the use of multi-criteria decision-making techniques, such as the similarity of the ideal options is necessary to choose the ideal investment. In this paper, a new method proposed to solve the problem of selection of investment projects by employing a powerful tool to improve product quality (Fuzzy Quality Function Deployment (F(QFD)) and Fuzzy multi-criteria decision making techniques (FTOPSIS) and then by considering the factors of risk and their impact on four important factors of the projects including: time, cost, scope and quality. Consequently, FQFD was used to calculate the weight of each risk factor, and then they were ranked by FTOPSIS algorithm based on the development of infrastructure projects and assets. Subsequently, we show through a case study of the proposed method.
    Keywords: Build, Operate, Transfer, project risk management, similarity to the fuzzy ideal option model, fuzzy quality function development
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Identification of sources of pollution caused by livestock, poultry and fish activities in the Mashhad plain aquifer
    A.A. Ghezelsofloo, R. Azimi Pages 27-34
    According to the reports, industrial livestock activities have most pernicious and harmful impacts on water resources quality. Livestock activities include cattle breeding, animals feeding, cleaning animals resting sites, the storage of livestock manure and even abandoned places for livestock keeping impose large negative effects on water quality. Such impacts stems from high density or livestock producing large amounts of waste. The livestock population density is not the only factor affecting the quality of water resources, but also to manage the collection and disposal of animal waste can also affect the quality of water resources. As per surveys and field reconnaissance carried out on Mashhad, in the current situation, animal waste disposal in most cases is done in unwise and unsystematic manner (accumulation and disposal in agricultural land). In general in Mashhad plain, the main cause of water pollution in the vicinity of livestock production is incorrect storage of animal manure so that annually many manure are produced. In case they enter to aquifer, it will causes most hazardous pollution. In ingoing study, the vulnerability of Mashhad Plain Aquifer to pollutants is evaluated and given importance of groundwater resources in the provision of drinking water, some solutions to prevent, control and reduce pollution will be discussed.
    Keywords: aquaculture, livestock's manure, industrial livestock breeding, poultry industry, water qualit
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Comparison of Ca(OH)2 and NaOH on Hexavalent Chromium removal in drinking water treatment
    Reza Heydarzadeh, Mohsen Mohtasham Pages 35-42
    In parts of desert regions in our country, groundwater is the only source of fresh water and due to geological formation, the concentration of hexavalent chromium in groundwater will reach beyond the allowed limits. Furthermore, previous studies showed that hexavalent chromium is a cancerous substance for humans and toxic for other organisms. In this study the removal of hexavalent chromium from drinking water using reclamation method which turns hexavalent chromium into Cr(III) using Fe(II) as a function of pH and amount of Fe(II) injection were investigated. The removal of hexavalent chromium (Cr(VI)) from drinking water using Fe(II) increased at pH 7.8-8.15, then any increase or decrease in pH leaded to decrease in the efficiency of hexavalent chromium removal. The pH adjustments were done by adding Ca(OH)2 Solution and o.lN NaOH. Results Showed that Cr(VI) reduction will be higher if we use Ca(OH)2 solution for pH adjustment instead of O.1N NaOH. Not only Ca(OH)2 solution improves the Cr(VI) removal efficiency but also it increases the final turbidity of water and it should be noticed in drinking purposes. On the other hand, Ca(OH)2 solution can be used because of its safety and lower cost.
    Keywords: hexavalent Chromium removal, pH adjustment, reclamation, Ca(OH)2, FeSO4, water treatment
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Investigation of control methods on local scouring around the bridge piers
    Hossein Shariati, Saeed Reza Khodashenas Pages 43-52
    Scouring is the removal of sediment particles resulted from variations of flow pattern. Local scour is considered among the reasons of instability and ultimately failure of bridges. During the past decades, different methods were proposed against local scour at bridge piers. These methods can be broadly classified into two categories: flow-altering and bed-armoring methods. Each method can be classified into different groups based on their shapes and performances. In this paper, a comprehensive investigation on the studies of various methods against local scour, combination methods in experimental conditions and limitations in field applications were carried out. Also, suggestions were presented for further research on selecting methods for controlling local scour around bridge piers.
    Keywords: scour, bridge pier, local scour controlling methods
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Evaluation of management strategies for improving water use efficiency of wheat under saline conditions
    M. Nikkhah, M.H. Rahimian, M.J. Rousta, H. Razzaqian Pages 53-58
    On-farm management practices with the aim of improving Water Use Efficiency (WUE) are among the practical ways of overcoming the water scarcity problem. This study aims to investigate ways of implementing agricultural water management in Abarkouh region, Yazd province, which mainly deals with problems such as water scarcity and salinity of soil and water resources. To this end, the resulting scientific and practical solutions of the research were implemented on two separate wheat fields. The proposed methods include alternative irrigation techniques, land leveling, irrigation scheduling (intervals and volumes), seed density and fertilization. The total applied water during a full agricultural season, grain yield and water use efficiency index (the ratio of the product to the water consumed) were determined and eventually compared with the control treatment (agricultural land). The results indicated that the precise application of the proposed techniques can result in up to 15% decrease in the irrigation time and 20% increase in WUE. This could be a practical step towards ensuring sustainable agricultural production in spite of water scarcity problems, especially in rural areas, and conserving agricultural inputs, especially water.
    Keywords: irrigation method, land leveling, management, salinity, drought
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Designing and evaluating the compaction roller of furrows in order to reduce irrigation losses
    Vahid Rezaverdinejad, Amir Noorjo, Hossein Mohammmadi Mazrae, Afshin Khorsand Pages 59-66
    In this study, the effect of furrow Firming rollers were investigated to improve furrow irrigation parameters such as: advance time, runoff, deep percolation and irrigation efficiency (application efficiency) in the roller treatments, nonroller treatments (traditional) and treatment of including compacted with tractor wheel in the Miandab agriculctural station in west Azerbaijan during 2001-2002. After the land praparing, rollers were designed and built at 6 different size including with three diameter: 25, 40 and 55 cm and two width: 12.5 and 15 cm. Evauation was conducted with three sinkers that weights includes: 25, 50 and 75 kg were loaded on the rollers. Among between different roller dimentions, the highest irrigation efficiencies were 55.4 and 55.3% which obtained with the roller dimentions of 55 and 15 cm diameter and width, respectively, and among the weight treatments the highest level of irrigation efficiency was related to weight treatment equal 75 kg and about 55.18%. while the irrigation efficiencies were 48.9 and 45.4% in compacted furrow with tractor wheel and non compacted, respectively. Results showed that the effect of width and diameter of roller and sinkers were significant on the irrigation parameters and increasing of irrigation performance.
    Keywords: Furrow Irrigation, Performance Evaluation, Irrigation Efficiency, Furrow Firming Roller, Miandoab
    Abstract View Paper Original: Persian
  • River engineering, from the past to the future (Evaluation of approaches and outlooks)
    Armin Boostani, Kazem Esmaili Pages 67-72
    Rivers are among the most important surface water resources which have always been of significance throughout the history of mankind. This significance is due to human dependence on water for answering his needs such as agriculture, water transfer, flood control and water transportation. In the past, it was assumed that basic measures such as exploiting rivers or managing floods were only limited to the river engineering whereas they fell into the river management and reclamation domain. However, in the modern sense of the word, river engineering is not much older than 50 to 60 years and it is considered a relatively new branch of Water Civil Engineering in our country. This one-dimensional view of river engineering should be lifted. Before engaging in the advance levels of this science, experts require sufficient practical knowledge of hydrology, geology and environment. Each river is unique and it is never wise to generalize the results of a scientific observation or experiment to other rivers. The present research refers to the experiences and guidelines of United States Army Corps of Engineers (USACE) for educating competent river engineers in the future and expanding the knowledge of the experts who are engaged in this field.
    Keywords: River Engineering, USACE, River Corridor, river management, reclamation
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Investigating the Spatial Variability of Groundwater Table in Barkhar Plain, Esfahan
    Mahsa Malmir, Masume Delbari Pages 73-82
    Groundwater is the main water resource for domestic and agricultural uses in Iran. So real-time mapping of groundwater depth can guide to have a proper exploitation of groundwater. This study was conducted to investigate the spatial variability of depth to groundwater in Barkhar plain in Esfahan using geostatistical methods. In this regard, the measurements of groundwater depth between July and November of 2007, 2009 and 2011 belonging to 36 observation wells were used. Data samples were first checked for any error or mistake then the spatial correlation of data was investigated. Groundwater depth values at un-sampled locations were estimated using the interpolation methods including Ordinary Kriging (OK) and Inverse Distance Weighting (IDW) with distance powers of 1, 2, 3 and 4. The performances of selected interpolators were evaluated using the cross-validation technique and Root Mean Square Error (RMSE) and Mean Bias Error (MBE) indices. The results showed that IDW2 for July and November 2009, IDW4 for July 2011 and OK for all other cases were the most accurate approaches as they had the lowest amounts of RMSE and were close to zero amounts of MBE and consequently had the best results in estimation of groundwater depth. The generated maps of groundwater depth showed that depth to groundwater was lower in the southeastern parts and higher in the rest of the study region.
    Keywords: Groundwater, Geostatistical methods, Kriging, Inverse Distance Weighting, Esfahan Barkhar Plain
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A successful experience of participatory irrigation management (case study: irrigation and agricultural joint-stock company of Mojen-Shahrood)
    Shiva Zare, Dariush Hayati Pages 83-88
    According to the current challenges toward low water use efficiency in agriculture, paying attention to the role of public participation in order to improve irrigation efficiency and effectiveness with useful methods and tools is essential. Hence, approaches such as participatory irrigation management has been proposed and applied. After the primary investigation in this study, experiences of irrigation and agricultural joint-stock company of Mojen -Shahrood has been studied as an example of successful management of irrigation networks in last five decades. Therefore, social, economic and environmental impacts of the company have been investigated using qualitative methods and SWOT analysis. The most important social impacts of the company’s activities were establishing justice toward water distribution; regulating water distribution; minimizing offenses and theft of water; reducing in water conflicts; increasing confidence in the company; and reducing the immigration rate. In addition, the main economic effects were: more water use efficiency; livelihood improvement; orchards development; increase in lateral activities besides agriculture and horticulture in the region; creation of job opportunity in the city. About the environmental impacts, it can be mentioned that by constructing canals and planting trees and shrubs on the riverbank, floods have been effectively controlled. Implementation of cement/stone canals and optimal distribution of water have reduced flooding and damage to natural species and forests in the area.
    Keywords: management, participatory, social, Mojen
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Comparison of Hhozeh and Abriz literacy and technical meanings (Technical Note)
    Dr Abolfazl Nasseri Pages 89-91
    The most important space for hydrological studies is called Hozeh and/or Abriz in Persian, which is the same as Watershed in English. The origin of meanings for Hozeh and Abriz are not very clear for technical users yet. This study is intended to match technical and literary meanings of Hozeh and Abriz terms. For this purpose, based on technical literature and writings in Hydrology, physical and geometric characteristics of the Hozeh, Abriz and watershed terms were evaluated. In addition, Farsi and English literal dictionaries and related verses and prose were investigated. The results demonstrated that the word "Hozeh" checks against the word "Watershed" properly. For example it is better to use “Hoze e Daryacheh e Urumiyeh” or “Abrize e Daryacheh e Urumiyeh” instead of using “Hoze e Abriz e Daryacheh e Urumiyeh”
    Keywords: technical, literary terms matching, Abriz, Hozeh, Watershed
    Abstract View Paper Original: Persian