نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
پیاپی 31 (پاییز 1392)

به منظور بررسی اثرات توام تنش خشکی و اسید سالیسیلیک بر روی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی آزمایشی بر روی دو ژنوتیپ از مجموعه کلکسیون نخود مشهد (MCC441 و MCC358) در چهار سطح تنش خشکی بر اساس ظرفیت زراعی (100، 75 ، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی) و تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت های 0 و 7/0 میلی مولار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی پتانسیل آب برگ و کارایی فتوسیستم II را کاهش و مقاومت روزنه ای، میزان پرولین و فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز را به طور معنی داری افزایش داد. میزان پرولین برگ در هر دو ژنوتیپ در سطح تنش خشکی 25 درصد و 50 درصد ظرفیت زراعی نسبت به شاهد افزایش معنی داری یافت. فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز نیز در سطح تنش 25 درصد و 50 درصد به طور معنی داری افزایش یافت که در ژنوتیپ MCC358 این افزایش نسبت به شاهد بیشتر از ژنوتیپ دیگر بود. مقاومت روزنه ای،کارایی فتوسیستم II و پتانسیل آب برگ بعد از تیمار با اسید سالیسیلیک افزایش یافت که در ژنوتیپ MCC358 این افزایش نسبت به شاهد بیشتر از ژنوتیپ دیگر بود. میزان پرولین و فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز در ژنوتیپ MCC358 بعد از تیمار با اسید سالیسیلیک افزایش معنی داری یافت. به نظر می رسد که تاثیر زیان آور تنش خشکی بر ژنوتیپ MCC441 بیشتر از ژنوتیپ MCC358 بود و اسید سالیسیلیک نتوانست تاثیرات آنتی اکسیدانی خود را در بهبود شرایط ناشی از تنش خشکی در ژنوتیپ MCC441 به خوبی اعمال کند.

تنش خشکی به عنوان یک عامل محدودکننده تولیدات گیاهی است. در این پژوهش نقش پاکلوبوترازول در بهبود یا کاهش اثرات سوء تنش خشکی در گیاه کلزا در شرایط کشت درون شیشه ای بررسی شد. بذرهای گیاه کلزا پس از ضدعفونی، در محیط کشت MS حاوی غلظت های 0، 4 و 8 درصد وزنی مانیتول (سطوح مختلف خشکی) و غلظت های 0، 10 و 20 پی پی ام پاکلوبوترازول کشت گردیدند. تنش خشکی سبب کاهش درصد جوانه زنی و همچنین وزن تر اندام هوایی و ریشه گردید. ولی تیمار با پاکلوبوترازول این پارامترها را در شرایط تنش خشکی به طور معنی داری افزایش داد. محتوای فلاونوئیدها و آنتوسیانین ها تحت تنش خشکی و تیمار پاکلوبوترازول به طور معنی داری افزایش یافت. تیمار پاکلوبوترازول موجب کاهش تجمع سدیم در اندام هوایی و ریشه و کلسیم در اندام هوایی تحت شرایط تنش خشکی گردید و مقدار پتاسیم اندام هوایی و ریشه و کلسیم ریشه را به میزان کمتری کاهش داد. در مجموع کاربرد پاکلوبوترازول در محیط کشت برای رفع آسیب ناشی از تنش خشکی در گیاه کلزا موثر بود.

به منظور بررسی اثر کودهای دامی و شیمیایی بر برخی خصوصیات کمی و کیفی گیاه جو، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل انجام شد. سطوح عامل اصلی شامل 100 درصد کود دامی، 100 درصد کود شیمیایی، 50 درصد کود دامی 50 درصد کود شیمیایی و عدم کاربرد کود ، و سطوح عامل فرعی به صورت سولفات آهن ، سولفات روی ، سولفات منیزیم و عدم کاربرد عنصر غذایی بودند. نتایج نشان داد تیمارهای کودی به جز در مورد تعداد دانه در سنبله بر صفات عملکرد دانه، وزن سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و عملکرد علوفه، اثر معنی داری داشتند. تیمارهای 100 درصد کود شیمیایی و نیز 50 درصد کود دامی 50 درصد کود شیمیایی دارای بیشترین تاثیر بر صفات مورد مطالعه بودند. بیشترین غلظت آهن، روی و منگنز در تیمارهای 100 درصد کود دامی ونیز 50 درصد کود دامی 50 درصد کود شیمیایی مشاهده شد. عملکرد علوفه تحت سیستم تغذیه تلفیقی کود دامی کود شیمیایی و مصرف کود حاوی آهن بیشترین افزایش را نسبت به عدم کاربرد کود نشان داد. همچنین مصرف کود دامی به تنهایی و یا در ترکیب با کودهای شیمیایی پرمصرف و کم مصرف باعث بهبود قابل توجه و معنی دار اجزای عملکرد جو شد. علاوه براین، کاربرد کود دامی و تغذیه تلفیقی باعث افزایش غلظت عناصر آهن، روی و منگنز در دانه جو شد. بر طبق نتایج این پژوهش به نظر می رسد که می توان با تغذیه تلفیقی بوسیله ترکیب کودهای دامی و شیمیایی در زراعت جو علاوه بر کاهش مصرف کودهای شیمیایی به عملکرد علوفه و دانه قابل قبولی دست یافت و کیفیت محصول جو را نیز بهبود بخشید.

Carthamus tinctorius ﺑ ﻪ ﻣ ﻨ ﻈ ﻮ ر ﺑ ﺮ رﺳ ﯽ اﺛ ﺮ ﺗ ﻨ ﺶ آﺑ ﯽ روی ﻣ ﯿ ﺰ ان ﭘ ﺮ وﺗ ﺌ ﯿ ﻦ ارﻗ ﺎ م ﻣ ﺨ ﺘ ﻠ ﻒ ﮔ ﻠ ﺮ ﻧ ﮓ زراﻋ ﯽ ) L. ،(. اﻧ ﺠ ﺎ م ﺷ ﺪ 1387 در ﺳ ﺎ ل زراﻋ ﯽ pH 7 آزﻣ ﺎ ﯾ ﺸ ﯽ در اﯾ ﺴ ﺘ ﮕ ﺎ ه ﺗ ﺤ ﻘ ﯿ ﻘ ﺎ ﺗ ﯽ داﻧ ﺸ ﮕ ﺎ هاروﻣ ﯿ ﻪ ﺑ ﺎ ﺧ ﺎ ک رﺳ ﯽ -ﺷ ﻨ ﯽ و 1 و رﻗ ﻢ ﺑ ها ره اﺻ ﻔ ها ن LRV51-279 ،LRV51-51 ،279 زرﻗ ﺎ ن،697رﻗ ﻢ ﭘ ﺎ ﯾ ﯿ ﺰ ه ﺷ ﺎ ﻣ ﻞ : 4ارﻗ ﺎ م ﻣ ﻮ رد ﻣ ﻄ ﺎ ﻟ ﻌ ﻪ ، ﺑ ﻮ دﻧ ﺪ . ﺑ ﺬ رﻫ ﺎ ی ﻫ ﺮ رﻗ ﻢ در ﭼ ها ر ﮐ ﺮ ت و ﭘ ﻨ ﺞ ﻻ ﯾ ﻦ دو ردﯾ ﻔ ﯽ ﺑ ﺎ ﭼ ها ر ﺗ ﮑ ﺮ ار ﮐ ﺎ ﺷ ﺘ ﻪ ﺷ ﺪ ﻧ ﺪ . آزﻣ ﺎ ﯾ ﺶ ﺑ ﻪ ﺻ ﻮ رت ﺑ ﻪ ﻃ ﺮ ف A اﺳ ﭙ ﻠ ﯿ ﺖ ﭘ ﻼ ت در ﻗ ﺎ ﻟ ﺐ ﻃ ﺮ ح ﭘ ﺎ ﯾ ﻪ ﮐ ﺎ ﻣ ﻼ ﺗ ﺼ ﺎ دﻓ ﯽ اﺟ ﺮ ا ﺷ ﺪ . ﺗ ﻨ ﺶ آﺑ ﯽ ﺑ ﺎ ﮐ ﺎ ﻫ ﺶ دورهی آﺑ ﯿ ﺎ ری از ﮐ ﺮ ت ،5 ﺑ ﻪ ﺗ ﺮ ﺗ ﯿ ﺐ ، آﺑ ﯿ ﺎ ری ﺑ ﻪ ﺻ ﻮ رت D و C ،B ،A در ﻣ ﺮ ﺣ ﻠ ﻪ ﮔ ﻠ ﺪ ﻫ ﯽ اﻋ ﻤ ﺎ ل ﮔ ﺮ دﯾ ﺪ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮ ریﮐ ﻪ در ﮐ ﺮ تﻫ ﺎ ی Dﮐ ﺮ ت B اﺟ ﺮ ا ﺷ ﺪ ﮐ ﻪ ﮐ ﺮ ت D و C ،B ،Aﺗ ﯿ ﻤ ﺎ ر در ﭼ ها ر ﮐ ﺮ ت 4 روز ﯾ ﮏ ﺑ ﺎ ر ﺗ ﻨ ﻈ ﯿ ﻢ ﮔ ﺮ دﯾ ﺪ و ﺑ ﻪ ﺻ ﻮ رت 14 و 11 ، 8 در ارﻗ ﺎ م ﭘ ﺎ ﯾ ﯿ ﺰ ه، ﺑ ﻪ ﻋ ﻨ ﻮ ان ﮐ ﺮ تﻫ ﺎ ی ﺷ ﺎ ﻫ ﺪ در ﻧ ﻈ ﺮ ﮔ ﺮ ﻓ ﺘ ﻪ ﺷ ﺪ ﻧ ﺪ . ﻧ ﺘ ﺎ ﯾ ﺞ ﻧ ﺸ ﺎ ن داد اﺛ ﺮ ﺗ ﻨ ﺶ A در رﻗ ﻢ ﺑ ها ره و ﮐ ﺮ ت آﺑ ﯽ ﺑ ﺮ ﻣ ﯿ ﺰ ان ﭘ ﺮ وﺗ ﺌ ﯿ ﻦ داﻧ ﻪ ها ی ﭘ ﺎ ﯾ ﯿ ﺰ ه ﻣ ﻌ ﻨ ﯽ دار ﺑ ﻮ د. اﺛ ﺮ ﻣ ﺘ ﻘ ﺎ ﺑ ﻞ ﺗ ﻨ ﺶ آﺑ ﯽ و رﻗ ﻢ ، ﺑ ﺮ ﻣ ﯿ ﺰ ان ﭘ ﺮ وﺗ ﺌ ﯿ ﻦ ﻧ ﯿ ﺰ ﻣ ﻌ ﻨ ﯽ دار ﺑ ﻮ د. ﺗ ﻮ ﻟ ﯿ ﺪ ﺷ ﺪ . اﻣ ﺎ اﺛ ﺮ ﺗ ﻨ ﺶ ﺑ ﺮ ﻣ ﯿ ﺰ ان ﭘ ﺮ وﺗ ﺌ ﯿ ﻦ رﻗ ﻢ ﺑ ها ره، B در ﮐ ﺮ ت LRV51-51 ﺑ ﯿ ﺸ ﺘ ﺮ ﯾ ﻦ ﻣ ﯿ ﺰ ان ﭘ ﺮ وﺗ ﺌ ﯿ ﻦ ﺑ ﺮ ای رﻗ ﻢ درﺻ ﺪ 1 ﻏ ﯿ ﺮ ﻣ ﻌ ﻨ ﯽ دار ﺑ ﻮ د. ﻫ ﻤ ﭽ ﻨ ﯿ ﻦ ﻧ ﺘ ﺎ ﯾ ﺞ ﻧ ﺸ ﺎ ن داد ﮐ ﻪ ﻋ ﻮ اﻣ ﻞ ﺗ ﻨ ﺶ ، رﻗ ﻢ و اﺛ ﺮ ﻣ ﺘ ﻘ ﺎ ﺑ ﻞ آنﻫ ﺎ در ﺳ ﻄ ﺢ اﺣ ﺘ ﻤ ﺎ ل ﻣ ﻌ ﻨ ﯽ دار ﺑ ﻮ دﻧ ﺪ و ﺗ ﻨ ﺶ ﺑ ﺎ ﻋ ﺚ ﮐ ﺎ ﻫ ﺶ ارﺗ ﻔ ﺎ ع ﺑ ﻮ ﺗ ﻪ ها ﮔ ﺮ دﯾ ﺪ .

گل ژربرا یکی از ده گل بریده برتر جهان بوده و ارزش تجاری بالایی دارد، ولی کوتاهی طول عمر آن در اثر خمیدگی یا شکستن گردن و پژمردگی از مشکلات اساسی پس از برداشت این گل بریده است. در این پژوهش گل های بریده ژربرا رقم دون (Gerbera jamesonii cv. Dune) ابتدا به مدت 24 ساعت در ساکارز 5 درصد قرار گرفتند. سپس تا پایان آزمایش در محلول های نگهدارنده شامل غلظت های مختلف نانوسیلور، اسانس های اسطوخودوس، آویشن و اکالیپتوس قرار داده شدند. طبق نتایج حاصله، تیمار نانوسیلور با غلظت 1 پی پی ام و اکالیپتوس 25 پی پی ام موجب تعویق پیری گل های بریده ژربرا شد. غلظت های مختلف نانوسیلور به همراه تیمار 75 پی پی ام اسانس آویشن موجب کاهش روند نزولی کربوهیدرات محلول گلبرگ و وزن تر نسبی شدند. غلظت های 1 و 3 پی پی ام نانوسیلور، ساکارز 5 درصد، اسانس آویشن 25 و 75 پی پی ام و همه غلظت های اسانس اکالیپتوس اثر مطلوبی بر محتوای آنتوسیانین گلبرگ داشتند. غلظت های مختلف اسانس های اسطوخودوس، 25 و 75 پی پی ام اکالیپتوس، 25 پی پی ام آویشن به همراه غلظت های 1 و 3 پی پی ام نانوسیلور موجب کاهش خمیدگی گل آذین شدند. در نهایت، تیمار نانوسیلور 1 پی پی ام برای افزایش طول عمر گل بریده ژربرا رقم ״ دون״ قابل توصیه می باشد.

زوفا گیاهی است از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) و یکی از مهمترین گیاهان دارویی حاوی اسانس می باشد. به منظور بررسی تاثیر باکتری محرک رشد، ورمی کمپوست، کمپوست زباله شهری بر رشد و برخی مواد ثانویه گیاه دارویی زوفا، تحقیقی بصورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل: شاهد، کمپوست زباله شهری در چهار سطح (0، 40/2، 80/4 و 25/7 درصد وزنی در هر گلدان) ، باکتری محرک رشد (0 و20میلی لیتر در گلدان) و ورمی کمپوست (0 و 40/2 درصد وزنی در هر گلدان) بود. متغیرهای اندازه گیری شده شامل وزن تر، وزن خشک اندام های هوایی، سطح برگ، میزان کلروفیل، درصد اسانس، درصد پینوکامفون بودند. نتایج نشان داد بیشترین میزان وزن خشک اندام های هوایی مربوط به تیمار توام 25/7 درصد وزنی کمپوست زباله شهری در هر گلدان همراه باکتری بود. بالاترین درصد اسانس به ترتیب مربوط به تیمارهای توام 25/7 درصد وزنی کمپوست زباله شهری در هر گلدان همراه باکتری و 25/7 درصد وزنی کمپوست زباله شهری در هر گلدان همراه با ورمی کمپوست بدست آمد به طوریکه اختلاف آن با سایر تیمارها معنی دار بود و همچنین کمترین میزان درصد اسانس مربوط به شاهد و تیمارهای 40/2 درصد وزنی ورمی کمپوست در هر گلدان همراه باکتری و 80/4 درصد وزنی کمپوست زباله شهر بود. بیشترین درصد پینوکامفون به ترتیب مربوط به تیمارهای 25/7 درصد وزنی کمپوست زباله شهری در هر گلدان همراه باکتری و ورمی کمپوست و 80/4 درصد وزنی کمپوست زباله شهری همراه باکتری و ورمی کمپوست بود.

نفت یک فرآورده سمی برای سیستم های بیولوژیک و یکی از آلوده کننده های اصلی محیط زیست محسوب می شود. میکروارگانیسم های تجزیه کننده هیدروکربن های نفتی معمولا در محیط های دریایی یافت می شوند. در این بررسی اثر نفت خام بر بیومتری، ریخت شناسی، ساختار سلولی و پاسخ های فیزیولوژیک سیانوباکتریNostoc sp. ISC101 مورد آزمایش قرار گرفت و شناسایی مولکولی توسط بررسی توالی جزئی ژن 16s rRNA انجام پذیرفت. پس از خالص سازی، نمونه در محیط کشت مایع BG110، تحت تیمارهای مختلف نفت خام (شاهد، 1، 5/2، 5 و 7 درصد) قرار گرفت. بررسی های مورفولوژیک و ساختاری توسط میکروسکوپ نوری و الکترونی (SEM) انجام گردید. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری در اندازه سلول های رویشی و هتروسیست ها با تغییرات نفت مشاهده نشد. سنجش کلروفیل و فیکوبیلی پروتئین ها در فاز لگاریتمی و با روش طیف سنجی انجام شد. نتایج فیزیولوژیک حاکی از آن بود که میزان رشد با افزایش میزان نفت خام افزایش یافت، بیشترین میزان رشد در تیمار 7درصد نفت خام مشاهده شد. میزان کلروفیل در نمونه شاهد بیشترین مقدار بود. میزان فیکوبیلی پروتئین ها در شاهد و تیمارها اختلاف معنی داری نداشت. نتایج این تحقیق نشان داد که نمونه بقای خود را در تیمارهای اعمال شده حفظ نموده و ترکیبات نفتی برای آن سمی نبود.

در این پژوهش جهت اعمال تیمار خشکی از پلی اتیلن گلیکول 6000 با غلظت 150 گرم در لیتر معادل 2- بار (تنش ملایم خشکی) و 250 گرم در لیتر معادل 7- بار (تنش شدید خشکی) و برای اعمال تیمار پلی آمین از پوتریسین با غلظت 05/0 و 1/0 میلی مولار به صورت مستقل و ترکیبی به شکل 9 تیمار همراه با 4 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی استفاده شد و تغییرات میزان ترکیبات فنلی، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و نیترات ردوکتاز دانه رست بنگ دانه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد در شرایط تنش شدید خشکی ترکیبات فنلی دانه رست نسبت به شاهد کاهش یافت و کاربرد غلظت 05/0 میلی مولار پوتریسین در شرایط غیرتنش و تنش منجر به افزایش معنی دار میزان ترکیبات فنلی گردید. همچنین در شرایط تنش خشکی افزایش معنی داری در میزان فعالیت آنزیم کاتالاز و پلی فنل اکسیداز و آسکوربات پراکسیداز دانه رست مشاهده شد. کاربرد پوتریسین در هر دو غلظت در شرایط تنش شدید خشکی منجر به افزایش فعالیت کاتالاز دانه رست شد. میزان فعالیت پلی فنل اکسیداز دانه رست نیز در شرایط تنش شدید خشکی، با افزودن غلظت های مختلف پوتریسین کاهش معنی داری یافت. مطابق با نتایج بدست آمده فعالیت آسکوربات پراکسیدازی دانه رست در تنش های خشکی به همراه کاربرد غلظت 05/0 میلی مولار پوتریسین افزایش و در غلظت 1/0 میلی مولار منجر به کاهش فعالیت آنزیم شد. فعالیت نیترات ردوکتاز نیز در تنش خشکی ملایم و شدید نسبت به شاهد کاهش یافت و کاربرد پوتریسین در غلظت 05/0 میلی مولار موجب افزایش فعالیت آنزیم نامبرده در تنش خشکی شدید شد. با توجه به نتایج این تحقیق کاربرد پوتریسین برون زا توانست با تغییر سیستم آنتی اکسیدانی و نیز نیترات ردوکتازی روند پاسخ های بیوشیمیایی دانه رست گندم را درجهت مقابله با تنش خشکی تعدیل کند.