فصلنامه نفس
سال پنجم شماره 1 (بهار 1397)

سال‍ها تصور بر این بود که بافت چربی فقط مسیول ذخیره و تولید انرژی است، اما امروزه مشخص شده است که نوعی از بافت چربی به نام چربی قهوه‍ای وجود دارد که در آن از انرژی حاصل از اکسیداسیون اسیدچرب برای تولید گرما استفاده می‍شود که مکانیزمی مطلوب برای مقابله با چاقی است. در طی این مکانیزم (که گرمازایی غیرلرزشی نام دارد، چرا که موجب تولید گرما مستقل از انقباض عضلانی می‍شود) عبور یون‍های هیدروژن موجود در فضای بین دو غشای میتوکندری از پروتئین جداکننده1 (UCP1) موجب تولید گرما می‍شود. این پروتئین که در غشای داخلی میتوکندری قرار دارد تحت تاثیر عصب‍دهی سمپاتیک و عوامل دیگر قرار دارد. نوع دیگری از بافت چربی به نام چربی بژ نیز قرار دارد که در اثر افزایش بیان ژن UCP1 در چربی سفید به وجود می‍آید. تمرینات ورزشی از طریق افزایش بیان ژن UCP1 در بافت‍های چربی سفید و قهوه‍ای می‍توانند در پیشگیری و درمان چاقی موثر واقع شوند؛ البته این یکی از مکانیزم‍هایی است که طی آن تمرینات ورزشی برای مقابله با چاقی اثرگذار هستند. در این مقاله مروری عملکرد بافت چربی قهوه‍ای و عوامل موثر بر آن و نیز مکانیزم تاثیر ورزش و فعالیت بدنی بر این بافت مورد بررسی قرار گرفته است.

آسم بیماری است که با انسداد برگشت‌پذیر مجاری هوایی مشخص می‌شود. شواهدی از اختلال سیستم عصبی اتونوم در بیماران مبتلا به آسم وجود دارد، ولی مطالعات کمی همبستگی بین عملکرد ریه و اختلال سیستم عصبی اتونوم را در این بیماران گزارش کرده‌اند. تعداد 22 بیمار آسمی و 22 سالم در این مطالعه شرکت کردند. برای بررسی عملکرد سیستم عصبی اتونوم و عملکرد ریه به ترتیب از سنجش تغییرپذیری ضربان قلب و پارامترهای اسپیرومتری استفاده شد.

شاخص‌های تغییرپذیری ضربان قلب بطور معناداری در بیماران آسمی کمتر از افراد سالم بود. همچنین، همبستگی معناداری بین کاهش تغییرپذیری ضربان قلب و کاهش پارامترهای اسپیرومتری وجود داشت. بیماران مبتلا به آسم دچار اختلال سیستم عصبی اتونوم هستند. بعلاوه، اختلال سیستم عصبی اتونوم در این بیماران با کاهش عملکرد ریه همبستگی دارد.

نیروی انسانی با ارزش ترین منابع و سرمایه در اختیار سازمان می باشد، در راستای تحقق آرمان ارایه خدمات مبتنی بر توسعه پایدار‌، برخورداری از محیط زیست سالم و ایجاد محیط کاری ایمن برای کارکنان در بلایا و نهادینه سازی و ارتقاء فرهنگ اصول ایمنی، بهداشت و محیط زیست و صیانت از نیروی انسانی از طریق ساز و کار آموزش‌، ارتقاء مهارت‌ها و شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک‌های ایمنی و بهداشتی و ارزیابی جنبه‌های زیست محیطی در هر شرایطی (معمول‌، تغییر و بحران) و تهیه و تدوین برنامه مدیریت شرایط اضطراری و رفع وضعیت بحران ضروری می‌باشد. این مطالعه با هدف بررسی وضعیت نگرش و آگاهی به اصول بهداشت, ایمنی و محیط زیست در حوادث و  بلایا در پرستاران و ماماهای دو بیمارستان دانشگاهی مسیح دانشوری و آرش شهر تهران انجام شد. مطالعه توصیفی مقطعی است. پرستاران و ماماهای شاغل در دو بیمارستان دولتی دانشگاهی شهر تهران بصورت سرشماری در یک بازه زمانی سه ماهه شرکت کردند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود در دو بخش که حاوی 20 سوال در زمینه آگاهی پرستاران و ماماها در چهار حیطه آموزش، مدیریتی، حرفه ای و امنیتی و دارای 24 سوال که نگرش پرستاران و ماماها را در یک طیف لیکرت پنج گانه بررسی نموده است. اعتبار پرسشنامه با استفاده از روش اعتبار محتوا و پایایی ابزار از طریق همسانی درونی تایید شد. پس از گردآوری اطلاعات، داده ها با استفاده از نرم افزار های آمار همچون SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که کادر درمان در مورد اصول بهداشت، ایمنی و محیط زیست در حوادث و بلایای طبیعی نگرشی مثبت دارند ولی آگاهی و آموزش لازم را دراین زمینه ندیده اند. سطح آگاهی نسبت به اصول بهداشت، ایمنی و محیط زیست در حوادث و بلایای طبیعی در هر دو بیمارستان کمتر از 50 درصد می باشد که بیان کننده ضعف آگاهی در بین کارکنان است. همچنین در مانورهای بحران و درکلاس های آموزشی شرکت نداشته اند و نمی‌توانند در این موارد تصمیم‌گیری مدیریتی صحیح داشته باشند. طبق نتایج بدست آمده پرسنل درمانی در این مراکز  نیازمند برنامه‌ریزی و نظارت سازمان‌های متولی امر مدیریت بحران  جهت آموزش و برگزاری مانورها در سطح بیمارستان‌ها می‌باشد. اجرای برنامه مدیریت ایمنی و بلایا موجب افزایش آگاهی و نگرش کارکنان درمانی می‌شود.

استروک یک ضایعه نورولوژیک شایع در انسان به حساب می آید که می تواند موجب ایجاد اختلالات تنفسی شود. اختلالات تنفسی ناشی از استروک می تواند در هر سه بخش تنفس متابولیک، تنفس رفتاری و تنفس احساسی رخ دهد. اختلال در تنفس متابولیک که اصطلاحا اختلال تنفسی در خواب (SDB) نامیده می شود خطرناک ترین این اختلالات است. عارضه های متعددی می تواند موجب بروز SDB - که خود از عوامل خطر استروک نیز می باشد شود. متاسفانه مطالعات و شواهد کافی در رابطه با این اختلالات تنفسی و درمان آن ها وجود ندارد. این ضعف در پژوهش های مربوط به توانبخشی و فیزیوتراپی در SDB نیز دیده می شود. با این حال مطالعات محدود در دسترس نشان می دهد که فیزیوتراپی می تواند الگوی تنفس و اختلالات تنفسی را در بیماران مبتلا به استروک بهبود بخشد.

تحقیق حاضر به منظور تعیین اثر هشت هفته مکمل یاری Q10 همراه با تمرین هوازی بر SOD سوپراکسید دیسموتاز، مالون دی آلدیید سرمی و حداکثر اکسیژن مصرفی زنان فعال انجام شد. 40 آزمودنی زن سالم (قد:9/3 ±9/167، وزن: 3/4± 1/61) شرکت کردند و راندملی به چهار گروه تقسیم شدند: گروه مکمل Q10 (روزانه 90 میلی گرم/کیلوگرم/روز، سه کپسول کوآنزیم Q10 به مقدار 30 میلی گرم بعد از هر وعده غذایی که مقدار روزانه آن 90 میلی گرم بود.)، دارونما (دکستروز)، تمرین هوازی (دویدن مداوم با شدت 60-75% حداکثر ضربان قلب به مدت 20 دقیقه در دو هفته اول، هر هفته به صورت پلکانی ای پنج دقیقه به زمان دویدن افزوده می شود تا اینکه زمان دویدن به 50 دقیقه افزایش یابد). سپس تا آخرین جلسه تمرین این مدت زمان حفظ شد. گروه چهارم مکمل و ورزش تواما همراه بود. نمونه خونی اولیه در حالت پایه قبل از شروع فعالیت بدنی و نمونه خونی دوم پس از دوره پروتکل ورزشی گرفته شد. توان هوازی آزمودنی ها (اکسیژن مصرفی بیشینه) آزمودنی ها به وسیله ی آزمون هوازی کوپر تعیین شد. داده های نرمال با استفاده از تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون تعقیبی بونفرونی و تی زوجی بررسی شدند. نتایج حاکی است آزمودنی ها در شاخص های SOD (0001/0=P)، MDA (007/0=P) و حداکثر اکسیژن مصرفی (0001/0=P) اختلاف معنی داری در پس آزمون داشتند. البته تغییرات گروه تمرین و تمرین با مکمل با سایر گروه ها معنی دار است، در حالیکه Q10 به تنهایی اثر معنی داری نداشته است. می توان نتیجه گرفت که تمرین و فعالیت بدنی هم جداگانه و هم با مکمل می تواند موجب تقویت ظرفیت اکسایشی بدن و توان هوازی آزمودنی ها شود.

رینوسینوزیت مزمن نوعی بیماری ناهمگون با علل متعدد می‌باشد. فاکتورهای آناتومیک و سیستمیک متفاوتی در پاتوفیزیولوژی این بیماری نقش دارد. در بیشتر مطالعات، ارتباط بین رینوسینوزیت مزمن و واریاسیون‌های آناتومیکی سینونازال به اثبات نرسیده است. با توجه به نتایج متفاوت و بحث برانگیز مطالعات انجام شده در زمینه نقش واریاسیون‌های آناتومیک در پاتوفیزیولوژی رینوسینوزیت مزمن انجام این مطالعه پیشنهاد شده است.

در این مطالعه گذشته‌نگر واریاسیون آناتومیک را در 2 گروه مورد مطالعه و گروه کنترل تحت بررسی قرار می‌‌گیرد. در این مطالعه 101 بیمار با علایم سینونازال که در مقطع کرونال سی‌تی اسکن سینوس‌های پارانازال، افزایش ضخامت مخاطی داشته‌اند را با 101 بیمار گروه کنترل که علایم سینونازال نداشته‌اند مورد مقایسه قرار داده‌ایم. بیماران با شکایت رینیت آلرژیک‌، آسم و پولیپوز از مطالعه خارج شدند.

ارتباط معنی‌دار آماری بین افزایش ضخامت مخاطی در سی‌تی اسکن سینوس‌های پارانازال و واریاسیون‌های آناتومیک شامل انحراف تیغه بینی‌،کونکا بولوزا‌، توربینه میانی پارادوکسیک و سلول هالر وجود دارد‌.

بین افزایش ضخامت مخاطی در سینوس‌های پارانازال و برخی واریاسیون‌های آناتومیکی در بیمارانیکه  فاکتور‌های مستعد کننده بیماری مخاطی گسترده مثل آلرژی‌، آسم یا پولیپوزندارند، ارتباط وجود دارد.

تاثیر مثبت تمرینات ورزشی در بهبود و مدیریت انواع مختلف سرطان از جمله سرطان ریه نشان داده شده است. با این همه، هنوز سازوکارهای آن تا حدود زیادی ناشناخته است. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر 12 هفته تمرین شنای زیر بیشینه بر بیان ژن DNMT1 بافت ریه رت های ویستار در معرض کارسینوژن نیتروزآمین کتون مشتق از نیکوتین (NNK) بود.

بدین منظور، 46 سر رت نژاد ویستار به پنج گروه: حلال ، NNK، تمرین ورزشی، تمرین ورزشی + NNK و گروه کنترل تقسیم بندی شدند. تزریق زیر جلدی NNK یک بار در هفته و به میزان mg/kg-15/12 در 12 هفته انجام شد. برنامه تمرین ورزشی شنا نیز به مدت 12 هفته و پنج جلسه در هفته، به مدت 30-60 دقیقه در هر جلسه درون یک مخزن آب با دمای 30-32 درجه سانتی گراد اجرا گردید.

نتایج بوسیله نرم افزار spss-24 و با استفاده از آزمون آنالیز واربانس یک طرفه تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که میزان بیان ژن DNMT1 در گروه تمرین و تمرین +NNK  به صورت معناداری از گروه NNK  کمتر بود (001/0=p). اما تفاوت معناداری در بیان ژن DNMT1 بین گروه های تمرین کرده با گروه کنترل و حلال مشاهده نگردید.

با توجه به اینکه DNMT1 در تسریع رشد سرطان ریه نقش دارد، کاهش بیان DNMT1 در پی تمرینات ورزشی می‌تواند پیام مثبت آن در کنترل نشانگر کارسینوژنیک ریه تلقی شود.