فهرست مطالب
نشریه دولت پژوهی ایران معاصر
سال ششم شماره 2 (تابستان 1399)
- تاریخ انتشار: 1399/12/03
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 7-26
وقوع انقلاب مشروطه، زمینه ساز ورود روشنفکری به ایران بوده است که به تبع آن و هم چنین به سبب بافت دینی جامعه ایرانی، با پدیده ای به نام روشنفکری دینی در سالهای اخیر روبه رو هستیم. این مقاله با در نظر گرفتن روش جریان شناسی تطبیقی به این سوال پاسخ داده است که: "صورتبندی ویژگیهای اساسی جریانات روشنفکری دینی در ایران معاصر، چه نقاط افتراق و اشتراکی را به وجود آورده است؟ چهار جریان با عنوان "رویکرد علمی به دین"، "رویکرد التقاطی در دین"، "رویکرد جامعه شناختی نسبت به دین" و "رویکرد معرفت شناختی به دین"، جریانات روشنفکری دینی در ایران معاصر هستند. نقاط اشتراک این جریانها، شامل دو جنبه ایجابی احیای نقش دین در جامعه، استفاده از بهره های روشنفکری غربی و دو جنبه سلبی نقد دین شناسی رایج و نقد روشنفکران گذشته است. هم چنین، این جریانها به لحاظ روشی و نظام اولویت گذاری از یکدیگر متمایز است. منظور از اولویت گذاری، برتری و انتخاب دین یا علم (تجدد) در مواقع لازم است. در حوزه روش نیز این رویکردها به ترتیب با روشی پوزیتیویستی، التقاطی (میان اسلام و مارکسیسم)، جامعه شناختی و معرفت شناختی به نسبت دین و تجدد می پردازد.
کلیدواژگان: روشنفکری، روشنفکری دینی، تاریخ معاصر ایران، جریان شناسی تطبیقی -
صفحات 27-42
نصرالله مردانی «ناصر» (1326 1382ه. ش) یکی از بزرگترین شاعران انقلاب اسلامی ایران به شمار می آید که نفوذ و تاثیرگذاری اندیشه اسلامی وگفتمان تشیع در شعر اوآن قدر گسترده و فراگیر است که حتی جزیی ترین رفتارها در انطباق با آن معنا و مفهوم می یابد. با پیروزی انقلاب اسلامی، شعر آیینی، در جریان فکری جدیدی قرار گرفت که پیش از آن سابقه نداشت و پرداختن به مفاهیمی همچون شهادت، مبارزه با طاغوت، ظلم ستیزی، همدردی با مستضعفان جهان و مضمونهایی از اینگونه، در شعر نصرالله مردانی در سرلوحه اشعار او قرار گرفت. اشعار انقلابی او کاملا پویا و فعال، و شاعر نیز به دنبال موعود، در حرکت است. در شعر او، دیگر خبری از ایستایی و جامدبودن اشعار دوره قبل از انقلاب نیست. همزمان با تجدید حیات اسلام بعد از انقلاب اسلامی، درکی نوین از مفاهیم دینی در پرتو قیام مذهبی، به شکلی تازه و تجدید حیات یافته، با درونمایه دینی در اشعار او ظهور می کند که «ادبیات انقلاب اسلامی» نمونه برجسته آن به شمار می رود. هدف اصلی مقاله تبیین چگونگی تاثیرگذاری و انعکاس پدیده انقلاب اسلامی در اشعار نصرالله مردانی از شاعران ارزشی دهه 60 است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای است. مطابق یافته های پژوهش، نتایج و دستاوردهای دوران انقلاب اسلامی ایران از نظر اتکا بر دین و شریعت و صیانت از تمامیت ارضی کشور و همچنین نظام و ارزشهای مذهبی و ملی در اشعار مردانی انعکاس یافته است.
کلیدواژگان: انقلاب اسلامی، نصرالله مردانی، شعر، قیام، ادبیات پایداری -
صفحات 43-64توسعه در لغت به معنای رشد تدریجی در جهت پیشرفته ترشدن، قدرتمندترشدن و حتی بزرگترشدن است. به طور کلی توسعه جریانی است که در خود تجدید سازمان و سمت گیری متفاوت کل نظام اقتصادی اجتماعی را به همراه دارد. توسعه علاوه بر اینکه بهبود میزان تولید و درآمد را دربردارد، شامل دگرگونیهای اساسی در ساختهای نهادی، اجتماعی اداری و همچنین ایستارها و دیدگاه های عمومی مردم است. مفهوم توسعه تاریخ تحولات متفاوتی را در جوامع گوناگون داشته است؛ اما عمده نظریات کاربردی توسعه محصول پس از جنگ جهانی دوم است و بسیاری از تجویزها در این دوره به عنوان رویکرد توسعه در کشورهای مختلف به عنوان مسیر و برنامه توسعه برگزیده شد. ایران معاصر هم از تحولات نظری و کاربردی مفاهیم توسعه به دور نبوده است و در دوره های مختلف تاریخی، همچون دوره پیش از انقلاب و پس از آن کم و بیش از تحولات جهانی مفهوم توسعه تاثیر پذیرفته است. پس از انقلاب نیز دولتهای مختلف هر کدام بنا به مشی سیاسی خود، رویکردهای متفاوتی را در حوزه توسعه دنبال کردند. در کنار الگوهای توسعه غیر بومی، درطول دهه اخیر، الگوهای توسعه بومی (الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و اقتصاد مقاومتی) به عنوان جایگزین توسعه نیز شکل گرفته اند که در صورت تیوریزه شدن و انسجام نظری می تواند راهگشای بسیاری از مسایل در این حوزه باشد. هدف اصلی پژوهش این است که ابتدا ضمن بررسی مبانی نظری دولت یازدهم و سیاستهای آن در موضوعات مختلف، ارتباط و نسبت این سیاستها و مبانی را با الگوهای توسعه بومی در چارچوب شاخصهای مختلف ارزیابی کنیم. روش پژوهش پیش رو، نیز توصیفی تحلیلی در چارچوب الگوی مداخله اسنادی و کتابخانه ای است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که گفتمان توسعه در دولت یازدهم در طیفی از عدم نسبت تا نسبت نزدیک و نسبی در ارتباط با الگوی اسلامی ایرانی قرار دارد.کلیدواژگان: دولت یازدهم، مبانی توسعه، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، اقتصاد مقاومتی، اقتصاد برونگرا
-
صفحات 65-89در واپسین سالهای قرن بیستم امواج ایجاد شده از پیروزی سریع انقلاب اسلامی در ایران از مرزهای ایران گذشت و الهامبخش موج جدید اسلام انقلابی در منطقه گردید. موعودگرایی و فرهنگ انتظار از عناصر مقوم جنبش و موثر بر تداوم آن بود. دکترین مهدویت تاثیری بی بدیل بر صورت بندی این تغییر بزرگ اجتماعی در ایران داشت که زوایای مغفول آن کمتر واکاوی محققانه گردیده است. این پژوهش تلاشی است در راستای کاربست دکترین مهدویت در تبیین اسلام انقلابی در ایران. پژوهشگر تبیین می کند که در تحول تاریخی منجر به انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی، مهدویت در وجهه و قالب مکتب ظاهر شد و فرایند بسیج مردمی را تسریع کرد. آنچه در این پژوهش آمده تاریخ تفکر مهدویت و تاثیر آن بر تحولات اجتماعی در ایران معاصر است؛ لذا واقعه های تاریخی در راستای آزمون فرضیه تحقیق تبیین می شود. دکترین مهدویت چارچوبی نظری برای تبیین اسلام انقلابی در ایران معاصر است. شیوه گردآوری از طریق مطالعه اسناد و مدارک کتابخانه ای است. محقق با بهره گیری از روش تحقیق تبیین علی و استقراء منطقی به تبیین روابط علی در پژوهش می پردازد. جریان اندیشه اجتماعی تحت تاثیر مهدویت گاه شورش بر قدرت حاکم داشته، و گاهی در ایجاد نظم سیاسی جدید مشارکت، وگاهی نیز از قدرت و حاکمیت اعراض کرده است. آخرین بروز اجتماعی موعودگرایی مهدوی پدیده انقلاب اسلامی و تشکیل حکومت انقلابی و مذهبی در ایران است. مقاله بر این تاکید می کند که موعودباوری عامل وحدت در جامعه ایران است و کلیدی نافذ و راهبردی برای تبیین تحولات مربوط به انقلاب اسلامی است.کلیدواژگان: مهدویت، انتظار، اسلام انقلابی، امام خمینی(ره)، موعودگرایی مهدوی
-
صفحات 91-116جنگ هشت ساله ایران و عراق علاوه بر پیامدهایی که برای کشور به دنبال داشت، موجبات شکل گیری ژانر جدیدی در سینمای ایران را فراهم آورد. در این میان محمدعلی باشه آهنگر علاوه بر تجربه مستقیمی که از جنگ داشته در نقش کارگردان نیز چندین فیلم در این ژانر تولید کرده است. درنتیجه فرض اصلی پژوهش این است که محمدعلی باشه آهنگر شیوه ای خاص برای بازنمایی جنگ در آثار خود دارد. مقاله می کوشد با تمرکز بر فیلمهای «فرزند خاک» (1386)، «ملکه» (1390)، «سرو زیر آب» (1396)، نگاه و شیوه معنادهی وی را به جنگ و ابعاد آن بررسی کند؛ به عبارتی سوال اصلی مقاله این است که در آثار سینمایی محمدعلی باشه آهنگر، جنگ تحمیلی ایران و عراق چگونه بازنمایی می شود. در این راستا از روش نمونه گیری هدفمند و تحلیل نشانه شناختی تلفیقی استفاده شد؛ بدین صورت که در سطح داده های بصری از رویکرد تحلیل سازه «سلبی و کادوری» (1380) و برای تحلیل متون گفتگو ها از الگوی تحلیل روایی بارت بهره گرفته شد. بررسیها نشان داد این کارگردان در آثار خود رویکردی منحصربه فرد دارد که می توان آثار وی را هم در رده سینمای جنگ قرار داد و هم منتقد جنگ؛ به عبارتی رویکرد وی به گونه ای است که از ایدیولوژی و مکتب جاری خاصی تاثیر نپذیرفته است؛ در جایی که باید زبانی منتقد داشته باشد دریغ نکرده و بارها نیز از مضمونهای اصلی ژانر سینمای جنگ مانند رشادتها و تکریم شهادت استفاده کرده است. این گونه نگاه و رویکرد واقعگرایانه به جنگ تحت تاثیر تجربیاتی است که کارگردان خود به طور شخصی در جنگ و مناطق جنگی به عنوان رزمنده داشته است. ازسوی دیگر تاکید بر جنبه های اجتماعی و پیامد انسانی جنگ باعث شده برخلاف بسیاری از آثار سینمای جنگ، کمتر بر عملیاتهای نظامی و صرفا بر فضای جنگ تاکید کند.کلیدواژگان: سینمای دفاع مقدس، محمدعلی باشه آهنگر، تحلیل سازه، الگوی روایی بارت، فیلم فرزند خاک، فیلم ملکه، فیلم سرو زیر آب
-
صفحات 117-134جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی خود دارای نظام ارزشی برگرفته از دستورها و مبانی اسلامی است و شاهد تغییرات رفتاری ارزشی در سیاست خارجی پس از انقلاب بوده ایم. این تغییرات ناشی از رهنمودهایی بود که امام خمینی(ره) در احکام و فرامین، پیامها و توصیه ها، مکتوبات، سخنرانیها و مصاحبه ها در مواضع و مواقع مختلف بیان کردند. به تعبیر دیگر سیاست خارجی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی براساس ارزشهای انقلاب تغییر ماهیت داد و بر مبنای اسلام استوار گردید. با پدیدآمدن انقلاب اسلامی ایران و شکل گیری نظام جمهوری اسلامی، حرکت به سمت اجرای قوانین اسلامی آغاز، و فقه سیاسی در پی ریزی سیاست خارجی و روابط بین الملل تاثیرگذار، و از همان ابتدا مسیری به سمت استقلال ملی باز شد. امروزه فقه سیاسی شیعه با ورود عملی و محسوس فقیهان در امور اجتماعی سیاسی، با تجربه ای نو و جدید روبرو است. اقتضایات دوران جدید، پس از مشروطه و بویژه تشکیل نظام جمهوری اسلامی، این امر را از اهمیتی دوچندان برخوردار کرد و فقه سیاسی شیعی را محل تاملات و پرسشگریهای فراوان قرار داد. درواقع سوال و هدف اصلی مقاله تبیین کاربردهای اصول بنیادی فقه سیاسی در سیاست خارجی نظام اسلامی با استفاده از روش تحلیلی، و بررسی متون مورد مطالعه فقهی است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که اصول فقهی که می تواند به عنوان مولفه های تاثیرگذاری نظام اسلامی مورد استفاده قرار گیرد شامل اصل تالیف قلوب، اصل مصلحت، اصل دعوت، اصل افزایش توان و قدرت، اصل وفای به عهد، اصل تقیه، اصل ولایت فقیه و اصل عدالت است.کلیدواژگان: فقه سیاسی، سیاست خارجی، نظام اسلامی، انقلاب
-
Pages 27-42
Nasrollah (Naser) Mardani (1948-2004) is regarded as one of the most influential poets of Islamic revolution of Iran. The influence of Islamic thought and Shiite discourse in his poetry is such that even the most trivial behavior will take significance in the light of his thoughts. Issues such as Iran's Islamic revolution achievements by considering reliance upon religion and law and protecting Iran's territorial integrity, its system and religious as well as patriotic values are reflected in his poetry. Upon Islamic revolution's victory, Persian religious poetry stepped into a new and unprecedented direction. Nasrollah Mardani addressed concepts such as martyrdom, fighting against evil regimes, fighting against tyranny, feeling empathy with world's poor and weak people and some other similar ones. His revolutionary poems are dynamic and active indeed and the poet is moving after the promised savior. His poetry is not solid and static, as it was in pre-revolution poetry. Coinciding with Islam's revival after revolution, his poetry takes a new direction compared to the previous poets and a new conception of religious concepts are presented in his poems, i.e. he takes a new stance toward Islam. "Islamic Revolution Literature" is one of his outstanding works in this field.
Keywords: Islamic Revolution, Nasrollah Mardani, poetry, uprising, Resistance literature -
Pages 43-64Development in the word means gradual growth in order to become more advanced, more powerful and even larger. Generally speaking, the development of a flow that involves itself in the renewal and diversion of the entire economic-social system. Development, in addition to improving production and income, includes major changes in institutional, social and administrative structures as well as public perspectives and perspectives. The concept of the development of history has had different developments in different societies, but most of the applied theories of product development after the Second World War, and many prescriptions in this period were selected as a development approach in different countries as a route and development plan. Contemporary Iran has not been distorted by theoretical and practical developments of developmental concepts, and has been influenced by the various concepts of development in various historical periods, such as the pre-revolutionary period and then thereafter. After the revolution, various governments pursued different approaches in the field of development, according to their own policy. In addition to non-native developmental patterns, over the past decade, native development patterns (Islamic-Iranian Patterns of Progress and Resistance Economics) have been developed as alternatives to development, which, if theorizing and theoretical coherence, can solve many problems. Be in this area. In this research, first, we first examine the theoretical foundations of the eleventh government and its policies on various issues, to assess the relationship and relation of these policies and foundations with indigenous developmental patterns within the framework of different indicators.Keywords: The eleventh government, Development BasicsIslamic Pattern of Iran Progress, Economic Strength, Extrovert Economics
-
Pages 65-89Revolutionary Islam was dominant in Iran during the twentieth century. At the end of the article, the researcher considers the Mahdism as an idealizing factor in the development of revolutionary Islam in Iran. And inspired a new wave of revolutionary Islam in the Middle East. Prophecy and expectation culture were among the elements of the movement and influenced its continuity. The Mahdist doctrine has had a unique effect on the formation of this great social change in Iran. The hidden angles of this great impact have been less researched. This research is an attempt to apply the doctrine of Mahdism in explaining revolutionary Islam in Iran. The researcher explains that Mahdism has affected the historical transformation leading to the Islamic Revolution and the formation of the Islamic Republic. The thought of Mahdism has facilitated the process of social mobilization in Iran. In this research and during the evolutions of the last two centuries, Mahdi's adventurism has transformed from subjectivity to objectivity situation. At the end of the article, the researcher considers the Mahdism as an idealizing factor in the development of revolutionary Islam in Iran. The article emphasizes that promise is the cause of the unity of mankindKeywords: Revolutionary Islam, Mahdism, Expectation, Imam Khomeini.promised Mahdism
-
Pages 91-116main assumption of this research is that this filmmaker has a special way of representing war. Examining and focusing on this filmmaker movies including including "The Child of Dust" (2007), "The Queen" (2007), "Underwater Cedar" (2018), this study aim is to explain his points of view about the war and its issues. In this respect, a theoretical, purposeful sampling, and combined semiotic analysis has been used. Thus, Analyze of Structure (1380) method has been used for visual data and Barthes' narration model has been used to analyze texts. This study is showed that director has a unique approach in his films to simultaneously be in both categories of war cinema and criticism of war cinema. In other words, his approach has not followed a particular ideology, he has used criticize language, and has often used the main themes of war cinema genre, such as aversion and reverence for martyrdom. Such a point of view to the war is because of his direct experiences in war as a combatant, and has led him to represent the image of a war with a realistic approach. On the other hand, unlike many cinema of war, his emphasis is on social aspects and humanitarian consequences. This director is trying to represents a realistic, truth-based image of what happens in the war for human and their fate.Keywords: Holy defense cinema, Mohammad-Ali Basheh Ahangar, The Child of Dust (2007), The Queen (2012), Underwater Cedar (2018)
-
Pages 117-134In its foreign policy, Islamic Iran has a value system derived from Islamic principles, which has been an important witness in post-revolutionary foreign policy in behavioral-value changes. These changes were due to the guidelines that Imam Khomeini (ra) gave in various decrees and orders, messages and recommendations, letters, speeches and interviews in various positions and occasions. In other words, Iran's foreign policy changed after the victory of the Islamic Revolution based on the values of the revolution and was based on Islam. With the emergence of the Islamic Revolution of Iran and the formation of the Islamic Republic, the movement towards the implementation of Islamic laws and the influence of political jurisprudence on foreign policy and international relations was effective and from the very beginning a path to national independence was opened. Today, Shiite political jurisprudence is facing a new experience with the practical and tangible entry of jurists in socio-political affairs. The requirements of the new era, after the constitution, and especially the formation of the Islamic Republic, made this doubly important and made Shiite political jurisprudence the place of many reflections and questions. Due to the importance of the subject in this research, the application of selected principles of political jurisprudence in the foreign policy of the Islamic system has been analyzed. Among these principles that can be used as effective components of the Islamic system include the principle of composing hearts, the principle of expediency, the principle of invitation, the principle of increasing power and so onKeywords: Political Jurisprudence, Foreign Policy, Islamic system, revolution
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.