فصلنامه آزمایشگاه و تشخیص
پیاپی 50 (زمستان 1399)

بیماری لوپوس سیستمیک یک بیماری خود ایمنی با درگیری چند ارگان می باشد. از شایع ترین تظاهرات هماتولوژی آن می توان به کم خونی، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی و سندرم ضد فسفولیپید اشاره کرد که با سقط مکرر و استعداد به لختگی همراه است. فیبروز خود ایمن مغز استخوان یکی دیگر از عوارض بیماری های اتوایمیون به ویژه لوپوس سیستمیک است که بایستی با دقت از فیبروز اولیه ایدیوپاتیک افتراق داده شود.

تریکوسپورون یک جنس از قارچ های آنامورف در فامیل تریکوسپوروناسه است. تمام گونه های آن مخمر هستند و حالت تلومورف یا جنسی در هیچ کدام شناخته نشده است. اکثر آن ها نوعا از خاک جدا می شوند اما تعدادی از گونه ها به عنوان بخش طبیعی از میکروبیوتای پوست در انسان و سایر حیوانات دیده می شوند. گونه های تریکوسپورون باعث عفونت بخش دیستال ساقه مو شده و ضایعه ای به نام پیدرای سفید ایجاد می کند. اعضای مخمری این جنس گاهی اوقات در بیمارانی که سیستم ایمنی مختل شده ای دارند عفونت منتشره ایجاد می کند. تریکوسپورون آساهی یک قارچ فرصت طلب است که در بیمارانی که سیستم ایمنی سرکوب شده ای دارند عفونت ایجاد می کند. در حالات بدخیمی که نوتروپنی ایجاد شده یک فاکتور خطر مهم برای این گونه عفونت ها در نظر گرفته می شود. تریکوسپورون با تولید هایفی حقیقی و سودوهایفی، آرتروکونیدی و بلاستوکونیدی شناخته می‌ شود. تریکوسپورون بیژلی شایع ‌ترین گونه در این جنس است که در ارتباط با انسان هم به‌ عنوان یک ارگانیسم کلونیزه ‌کننده سطوح بدن و هم به‌ عنوان پاتوژن شناخته شده است.

خانواده پارااکسونازها در انسان شامل ژن هایPON1 ،PON2 ،PON3 می باشند. این ژن ها روی بازوی بلند کروموزوم 7 قرار دارند و از نظرساختاری مشابه یکدیگرند. بین توالی نوکلیوتیدی این سه ژن حدود 70٪ شباهت وجود دارد. هر سه دارای 9 اگزون هستند که در موردPON1 یک کد اضافی در موقعیت 106 (لیزین) در اگزون 4 دارد که در سایر ایزو آنزیم ها حضور ندارد. برخلاف پارااکسوناز 1، پارااکسوناز 2 و 3 فعالیت پارااکسونازی و آریل استرازی محدودتری دارند و بیشتر دارای نقش آنتی اکسیدانی هستند و اکسیداسیون داخل سلولی را کاهش می دهند. پارااکسوناز 2 یک آنزیم درون سلولی است و اکسیداسیون LDLرا در سلول کاهش می دهد. پارااکسوناز 3 کمتر از پارااکسوناز 1 با HDL سرمی ارتباط دارد. mRNA آنزیم PON3 عمدتا در کبد و کمتر در کلیه بیان می شود. mRNA آنزیمPON1 در کبد بیان می شود. در حالی که mRNA آنزیم PON2 در بافت های مختلفی بیان می شود. سنجش غلظت این آنزیم ها در بیماری های مختلف نظیر: آرتریت روماتویید، هایپرتیروییدیسم، اوتیسم، آلزایمر، اورمی، آترواسکلروز، بیماری عروق کرونر، انواع دیابت، مصرف سیگار، هیپرلیپیدمی، بیماری های کبدی و کلیوی، ارزش تشخیصی دارد.

بیماری های عفونی همچنان یک تهدید جهانی محسوب که سالانه افراد زیادی به این بیماری همه گیر مبتلا می شوند. شناخت بهتر چگونگی بیماری زایی باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و انگل ها به همراه تشخیص سریع و درمان عفونت های انسانی برای بهبود نتایج بیماری های عفونی در سراسر جهان ضروری است. در بسیاری از ژنوم باکتری ها و آرکیی باکتر ها، توانستند تناوب‌ های کوتاه پالیندروم فاصله‌دار منظم خوشه‌ ای که با عنوان سیستم کریسپر یا سیستم کریسپر مرتبط با ژن  casاست را شناسایی کنند. نقش فیزیولوژیکی این سیستم در پروکاریوت ها با عنوان سیستم ایمنی دفاعی در مقابل مهاجم خارجی، تشخیص داده شده است. از عناصر اصلی این سیستم دفاعی پروکاریوتی، RNA های راهنما کوچک است که نوکلیاز ها را به سوی اسید نوکلییک های مکمل خود در ویروس ها و پلاسمید ها هدایت می کنند. در حال حاضر فناوری CRISPR-Cas9 به طور معمول برای پیشرفت در علم پزشکی بیولوژیکی در حوزه ویرایش کارآمد ژن ها، نقش به سزایی دارند. در این مقاله مروری، به طور خلاصه زیست شناسی و مکانیسم سیستم های CRISPR-Cas را مورد بررسی قرار می دهیم و همچنین کاربردهای جدید را برای ارزیابی این سیستم از جمله: ارتباط بین میزبان و پاتوژن، تشخیص دقیق، پیشگیری و درمان بیماری های عفونی را مورد بحث قرار خواهیم داد.

مهارت های مدیریتی در همه مشاغل از جمله آزمایشگاه های پزشکی مورد نیاز مدیران برای انجام کارآمد و موثر شغلی می باشد تا بدین وسیله میزان پیشرفت های برنامه ها را در جهت دستیابی به اهداف سازمانی ارزیابی کنند؛ علاوه بر این مدیران با داشتن حسن شهرت، ظاهر آراسته و موجه و مجهز به اخلاق و صفات حسنه از جمله صداقت، دوراندیشی، آینده نگری و اعتماد به نفس ضریب نفوذ و تاثیر خود را بر روی کارکنان بالا می برند. شیوه های رهبری مناسب و اقتضایی از جمله دستوری و مشارکتی، نظام پرداخت پاداش موثر، ایجاد انگیزه در کارکنان، دوری گزینی از جنسیت گرایی و نژاد پرستی و قومیت گرایی، فراهم آوری شرایط محیطی آرام برای کارکنان، بهره برداری از استانداردهای واضح و روشن و استفاده از مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک به همراه انعطاف پذیری در مقابل تغییرات سریع محیطی همگی از جمله مواردی است که در اجرای شیوه های مدیریت رهبری و ارتباط با کارکنان در نحوه اداره آزمایشگاه های پزشکی به مدیران آن کمک می کند. مدیریت عمومی در قرن جدید (NPM) برای آزمایشگاه های پزشکی ابزاری ضروری است. مدیریت عمومی وسیله ای برای ارزیابی واقعی فعالیت ها و رفتار ها و بهره برداری از منابع مالی و انسانی است که می تواند برای تعدیل رفتارهای کارکنان و ایجاد نظم و انضباط کاری در آن استفاده کرد. اگر چه مدیریت عمومی جدید برای اداره آزمایشگاه های پزشکی توصیه می شود، اما کافی نیست و در کنار آن تخصص و دانش علمی مدیران آزمایشگاه ها لازم و ضروری است و با ترکیب این دو با یکدیگر، مدیریت به مفهوم واقعی خود دست خواهد یافت و چالش های غیر قابل پیش بینی قابل رفع خواهد بود. اجرای اصول نظام کیفیت در پایش مدیریت عملکرد هر سازمان نقش مهمی دارد و به عبارتی نظام کیفیت را می توان مرحله مهمی از نظام مدیریت در حوزه ارزیابی و کنترل در نظر گرفت که منتهی به افزایش رضایتمندی مشتریان، توسعه قابلیت ها و توانایی ها، ارتقای مستمر ارایه خدمات، درآمد زایی، ایجاد اعتماد به نفس در کارکنان، شناسایی نواقص و اصلاح آن ها در حداقل زمان ممکن و استفاده از تجهیزات استاندارد و سرانجام پاسخگویی و مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان ها از جمله آزمایشگاه های پزشکی می شود. استفاده از مدل ترکیبی نظام کیفیت و نظام مدیریت در افزایش تعهد و وفاداری کارکنان نقش به سزایی دارد. در هر سازمان، رفتار سازمانی مطلوب و اخلاقی، فرآیندی طبیعی است که به حل بسیاری از چالش های سازمانی کمک می کند. اما آن گروه از رفتار هایی که نقش رسمی در سازمان ها ندارند و غیر ضروری و غیر اخلاقی به حساب می آیند و به عنوان ابزار نفوذ بر دیگران قلمداد می شوند و پدیده های اجتناب ناپذیری در سازمان ها هستند را رفتار سیاسی می گویند. پژوهش های اخیر نشان می دهد عوامل مختلفی از جمله ویژگی های فردی و فرهنگ سازمانی و محیط خارجی و داخلی سازمان در بروز رفتار سیاسی کارکنان نقش دارند. بنابراین یکی از مهم ترین وظایف یک مدیر، نفوذ و اعمال قدرت به شکل صحیح و مناسب و استفاده از تاکتیک های نفوذ مبتنی بر موقعیت و شرایط است. برطرف کردن هر گونه ابهام، تفویض اختیار و مسئولیت، روی آوردن به الگوی کارتیمی، اصلاح فرهنگ سازمانی و رعایت عدالت در نظام پرداخت از راه های جلوگیری و کنترل رفتار سازمانی در سازمان ها به حساب می آید. اگر چه دوری مدیران از فضای سیاسی سازمان ها نیز باعث می شود تا کارکنان تمایل کمتری نسبت به بروز رفتار سیاسی داشته باشند.

هوش مصنوعی (Al) حاصل توسعه سیستم های رایانه ای است که قادر به انجام وظایفی هستند که به طور معمول به هوش انسان نیاز دارند. هوش مصنوعی (AI) ابزاری گسترده است که افراد را قادر می سازد تا در مورد چگونگی تجزیه و تحلیل داده ها و استفاده از بینش های حاصل شده برای بهبود تصمیم گیری، استفاده کنند و این امر در حال گسترش و تغییر شکل به همه ابعاد زندگی است. هوش مصنوعی در بسیاری از زمینه های تحقیقاتی، از جمله ژنومیک، کاربرد دارد. شاخه ژنومیک مجموعه داده های عظیمی را ایجاد می کند که در کشف و توسعه داروهای درمانی جدید بالقوه مورد استفاده قرار می گیرند. هوش مصنوعی (AI) در این زمینه از مطالعه بسیار ارزشمند است زیرا زمان رسیدن به اطلاعات از بینش را تسریع می کند. هوش مصنوعی می تواند برای پیشبرد "از داده ها به دانش" استفاده شود. آینده می تواند تغییرات و تحولات زیادی را برای هوش مصنوعی مشاهده کند. هوش مصنوعی دارای کاربردهای فراوانی در ژنومیک است و می تواند شناسایی هدف دارو و توسعه داروهای بالقوه جدید را تسهیل کند. فرآیندهای تحلیلی به پیشرفت مطالعه ژنومیک کمک کرده است، اما تا تحقق کامل آن هنوز راه طولانی در پیش است.