نشریه پژوهش در مهندسی عمران و معماری ایران
پیاپی 11 (زمستان 1397)

یکی از پارامترهای موثر بر آبشستگی در دماغه آبشکن ها، اثر طول آبشکن است.بمنظور بررسی اثر طول آبشکن در قوس بر فرآیند آبشستگی، آزمایش هایی در یک فلوم آزمایشگاهی با قوس 180 درجه با از جنس پلاکسی گلاس انجام پذیرفت. در این تحقیق با قرار دادن یک آبشکن در فلوم آزمایشگاهی در موقعیتهای30و170 درجه با طول های 8 ،10و12 سانتی متر با دبی 28 لیتر بر ثانیه و عمق ثابت13 سانتی متر پدیده آبشستگی حول آبشکن در حالت آب زلال مورد بررسی قرار گرفت. برای مصالح کف فلوم از ماسه طبیعی با دانه بندی یکنواخت با 2 و ضریب یکنواختی 7/1 استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد هر چه طول آبشکن افزایش یابد باعث افزایش عمق آبشستگی اطراف آن می شود همچنین با افزایش دبی جریان و موقعیت قرار گیری آبشکن در قوس ابعاد چاله و طول پشته در پایین دست آبشکن نیز افزایش می یابد

تونل ها به عنوان بخشی از شریان های حیاتی، نقشی بسیار مهم و استراتژیک در ایجاد ارتباط بین مناطق و تامین زنجیره تردد در شبکه حمل ونقل ایفا می کنند. بررسی و تحلیل عملکرد این سازه ها در مواجهه با زمین لرزه ها دارای اهمیت است. در مطالعه حاضر رفتار لرزه ای تاج تونل تحت رکورد زلزله در حوزه نزدیک و با در نظر گرفتن سربار و بدون سربار مورد مطالعه قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل این پژوهش رفتار لرزه ای تونل خط 2 قطار شهری تبریز انتخاب و با استفاده از نرم افزار Abaqus و گزارش های مطالعات ژیوتکنیکی موجود خط 2 قطار شهری تبریز مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج بدست آمده از این تحقیق حاکی از این مطلب است که در صورت اعمال سربار میزان تغییر شکل و کرنش در تاج تونل افزایش می یابد که این افزایش متناسب با رکورد زلزله اعمالی می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد رفتار تاج تونل در صورت اعمال سربار نسبت به حالت فاقد سربار، تحت رکورد زلزله های حوزه نزدیک گسل حساس به لایه بندی خاک نبوده و میزان تغییرشکل تاج تونل تحت هر دو شتاب نگاشت بم و ورزقان در تمامی مقاطع توده خاکی نزدیک به هم بوده است. همچنین نتایج حاکی از این است که در مسیر خط 2 قطار شهری تبریز با وجود تغییر در مشخصات توده خاکی در مسیر، رفتار تونل حساسیت چندانی به لایه بندی خاک در مسیر نداشته و در صورت قرارگیری تونل در عمق 22 متری از تراز زمین تحت رکورد زلزله های اعمالی میزان تغییرشکل چندانی در تاج تونل رخ نمی دهد.

این تحقیق که تنها باغ باقی مانده باغ های تاریخی ایران در شهر تبریز (یعنی ایل گلی) انجام می شود، تلاش می کند قدم برای حفظ آن به عنوان یک گنج تاریخی باشد. با توجه به زیبایی منحصر به فرد آن، باغ ایل گلی به عنوان مکان مهمی برای بازدید از گردشگران خارجی و محلی در شهر مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، در سال های اخیر این باغ تاریخی تبدیل به یک خیابان و پارک عمومی شده است. ترمیم های جدید باغ برای تبدیل شدن به یک پارک، توابع جدیدی را تعریف کرده اند که نیاز به امکانات جدیدی برای این کاخ دارد. اهداف این مطالعه تحقیق در مورد اهمیت سبک معماری باغ و توابع جدید در این باغ تاریخی است.در ساخت باغ، سلسله مراتب چیزهایی اساسی می باشند. در طرح کلی باغ، هندسه مربع و مستطیل وجود دارد، برتری خطوط و درک جاده های اصلی وجود دارد.

معماران ایرانی در مناطق مختلف اقلیم گرم و خشک و نیمه مرطوب ایران با هدف سازگاری با طبیعت و اقلیم هر منطقه ابتکارات بسیاری از خود به جا گذاشته اند که این معماری های خود ایستا، با ورود به عمق زمین شکل گرفته اند. و نمونه ی شاخص آن در استان خوزستان، شوادون می باشد. با توجه به ویژگی خاک دزفول، شوادون نه صرفا یک فضای حفر شده در دل زمین که فاقد مصالح بنایی در بناهای سنتی دزفول به عمق 5 تا 12 متر می باشد، بلکه این فضا اندیشه معمار قدیم بر مبنای تعامل با طبیعت و هم زیستی با محیط و اقلیم است. شوادون سازه سرمایشی زیرزمینی در معماری بومی این شهر است که در معماری مدرن امروز، به دلیل عدم هماهنگی با نیازهای عصر حاضر، فاقد استقبال و کارایی لازم شده است. روش مطالعه و تدوین مقاله توصیفی- تحلیلی و بر اساس مطالعه منابع مکتوب، اسناد و مدارک با توجه به طراحی اقلیمی پایدار به بررسی شوادون به عنوان یکی از شاخص ترین روش های طراحی مناسب با اقلیم در بنا معرفی و نحوه عملکرد آن را مورد بررسی قرار می دهد و همچنین به چگونگی الگوپذیری از شوادون در ساخت بناهای جدید می پردازد.

مراکز یا مجتمع های تجاری یکی از پدیده های جدید مورد توجه دهه های اخیر، در توسعه شهرهای بزرگ از جمله در کشور ما است. باتوجه به تاثیرات آن در سطح شهر و برنامه ریزی شهری، بررسی ماهیت و انواع مختلف کاربری های موجود در آن کاملا ضروری است. بدین منظور مجتمع تجاری خلیج فارش شیراز به عنوان نمونه موردی این پژوهش انتخاب گردیده است. این مجتمع تجاری دارای ویژگی هایی مانند وجود کالای ضروری، تخصصی و فضای تفریحی است و ویژگی های مراکز تجاری بزرگ را همزمان دارد. خوانایی فضا، پیوستگی و تباین و توالی فضا از مهم ترین عواملی هستند که خصوصا در مکان های عمومی مانند مراکز تجاری از اهمیت فراوان برخوردار می باشد. با گردآوری مجموعه ای از معیارهای مطرح شده در مبانی نظری، که تاکنون در پژوهشهای مختلف مورد قبول واقع شده، ویژگی های این مجتمع تجاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بررسی این ویژگی ها نشان می دهد که مجتمع تجاری خلیج فارس، شامل ویژگی های زیادی جهت جذب مراجعین با فضاهای مختلف و به تبع آن اولویت استفاده از فضای تفریحی به جای صرفا خرید و وجود یک ساختار تجاری جامع است.

دراین نقش عملکردی ،اندیشه هنرارجح است-سناریوی معماردارای شخصیتی متمایزو منحصربه فرد ولذت بخش معنویست– هنر وهنرمند والاست.ایست، مکان – حرکت، فضا – محرک ،مکان است وسپس ،فضا است – محرک،فضااست و سپس، مکان است -محرک،مکان وفضاست که تولید ابداع میکند-همواره اسکیما در تکاپوحضورفضاوظهورمکان است،که بعدهای پنهان شده هنرراجلوه گرونمایان میکند،این معنای هنر میدهد.اثرمعماری ایجادشده دراین مرکب،بانقش ارتباط با ابعاد دیگر،دارای ویژگی هایست وپیام هایی را خواهد داد این پیام ها توسط اجزایی ازفضا قابل انتقال است،جزییات دلال دررابطه وتم های فضاهای مختلف ،هریک به نوعی نقشی تعیین کننده دارند اینها در واقع اشیایی هستند که مربوط به فضااند فضایی که مرتبط است و مرتبط میشود با جهان قدسی که با چشم عادی قابلیت دید ندارد-دراین معماری، با این معماری ،مواجه خواهید شد که چیزی که، از ابتدا موجود نیست ،مشخص نیست و مشخص است که قبل از ابتدا موجود است-انسان فرزانه بایست وجوه آشکاراثر را مشاهده کند و همچنین درپی وجوه پنهان اثر باشد وکشف نماید و خلق نماید و ابتکارنماید ودرمورد چیستی حدس بزند–طرحواره هایی رادرذهن خود ایجاد کند و متصورشود که با تداوم و توالی این گونه فضاها به واسطه عناصری خاص وتشکیل دهنده ی فضایی به بودن خالق پی برده ووجود اورا احساس بنماید وپرده ازهرچیزی افکند وردایی پاک وآکنده ازمادیت زمینی به دعوت حق لبیک گویان درآن زمان درآن فضا درآن مکان ،خویش رارها سازددرآن لحظه هم کنشی ایجاد میشود مابین عناصرفضا–انسان–خدای معبود که به میانجی گری این جزییات خاص،فضایی ست که آن معماری را تاسیس کرده است واین معماری ست که این نوعه فضا را تبدیل به مکانی معنایی نموده–روح را پرمیکشدواندکی به گفتگو می پردازد درناحیه یی گسترده تر،که نام آن راستین ستایش است وفرا روند،ساختمان–معماری،طی شده است..نیروی خارق العاده هنرستودنی ست وبشدت به آن علاقمند است وسپس زیبا هنرآفریدن! این یک پاناروما و اسکیمای هنریست! ژانریست متشابه و غیرمتشابه.

بافت های فرسوده شهرها که اغلب موارد هسته اولیه و بخش اصلی شهرها را تشکیل می دهند، از یک طرف جزء میراث فرهنگی و تاریخی آن شهرها محسوب شده و حفظ و بهسازی کالیدی و توانمند سازی عملکردی آن ها واجب بوده و از یک طرف دیگر اغلب این بافت ها با گذشت زمان و عدم توجه و نگهداری مناسب، دچار فرسودگی و اضمحالل کالبدی و عملکردی می گردند. همگام با تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و فناوری های جدید، بافت های فرسوده شهری با تغییر شکل و شالوده مواجه گردیده اند. تحقیق حاضر به صورت تحلیلی و توصیفی انجام پذیرفته و همچنین با شیوه استاللی، به منابع و متون معتبر کتابخانه ای، استنادی و شبکه جهانی اینترنت نیز ارجاع شده است. سپس با توجه به اطالعات به دست آمده به بررسی امکانات، خدمات و وضعیت کلی بافت فرسوده شهرستان خوی پرداخته شد. مهمترین ویژگی این بافت ها این است که اغلب در مرکز شهرهای قدیمی قرار دارند و به عنوان هسته اولیه تشکیل دهنده شهر محسوب می شوند. شکل گیری و رشد ارگانیک از دیگر مشخصات این بافت ها می باشد. همچنین عناصر اصلی و تعیین کننده شالوده شهر شامل مسجد جامع، بازار و محله های مسکونی هستند. بافت فرسوده محله دو ناحیه 1  محدوده خامچیالر ، شهر تاریخی خوی با مراکز تاریخی و فرهنگی که گنجینهای گرانبها از تاریخ و فرهنگ را در خود جای داده است با مشکالت فیزیکی و اجتماعی روبرو است و از طرفی مقصد مهمی در جذب گردشگر است که سعی در شناخت و ارایه راهکارهایی برای نوسازی بافت های فرسوده و تاریخی شهری در محدوده مورد نظر هستیم.