فهرست مطالب
نشریه جغرافیایی سرزمین
پیاپی 1 (بهار 1383)
- تاریخ انتشار: 1383/02/01
- تعداد عناوین: 8
-
صفحات 1-16
به منظور بررسی اثر الگوهای سینوپتیک در تغییرات زمانی سیلاب های جنوب دریای خزر دبی دو رودخانه تالار در شرق و شفارود در غرب سواحل جنوبی خزر طی دوره آماری 1998-1961 مطالعه شده است . در این پژوهش سعی بر این بوده است تا علاوه بر معرفی الگوهای سینوپتیکی منجر به سیل، آرایش این الگوها و گستره تحت نفوذ هرسیستم و تغییرات این سیستم ها از نظر زمانی بررسی گردد . در این دوره 558 سیل در دو حوضه رخ داده است، 59درصد از این سیل ها مربوط به حوضه تالار و 41 درصد آن نیز مربوط به حوضه شفارود است . نتایج حاصل از بررسیاطلاعات دبی و بارش ایستگاه های دو حوضه و نقشه های سینوپتیک نشان می دهد که 11 درصد سیلاب ها همزمان و درصد مستقل از یکدیگر بوده اند. حدود 70/6 درصد سیلاب های حوضه تالار و 63/2 درصد سیلاب های شفارود در نتیجه آرایش سیستم های سینوپتیکی سطوح بالا و قرارگیری حوضه ها در جلوی ناوه بادهای غربی ایجاد شده اند.بقیه سیلاب ها نیز نتیجه حضور سیستم های چرخندی و واچرخندی در سطح زمین به وجود آمده اند. همچنین 65درصد سیلاب های حوضه تالار و 53 درصد از سیلاب های حوضه شفارود از منشا مستقیم بارش و بقیه در اثر ذوببرف یا ترکیبی از بارش و ذوب برف رخ داده است . تمام سیلاب های همزمان در فاصله ماه های اسفند و فروردین ومنشا رطوبت آن از مدیترانه است . منابع رطوبتی سایر سیلاب ها نیز علاوه بر دریای مدیترانه، دریای خزر، دریایسیاه و یا ترکیب منابع فوق است.
کلیدواژگان: سواحل جنوبی دریای خزر، سیستم های سینوپتیک، سیلاب، حوضه تالار، حوضه شفارود -
صفحات 17-30
در کشورهای در حال توسعه، روستاها عموما از یک عقب ماندگی مضاعف رنج می برند، و امکان دادن خدمات برایتمام روستاها با مشکلات عدیده ای روبرو است، لذا مکان های مرکزی برای خدمات رسانی از اهمیت خاصیبرخوردارند. در این مقاله روش های تعیین مکان هندسی مطلوب برای مکان های مرکزی مورد بحث قرار گرفته ومدل خاصی برای این منظور ارایه شده است . از طرف دیگر حوزه نفوذ محلی که مخصوص هر سکونتگاه محسوبمی شود و نقطه صفر کشش و یا انتشار که در آن نقطه توان نفوذ به صفر تقلیل می یابد و همچنین حوزه نفوذفرامحلی که از برآیند حوزه های نفوذ حاصل می گردد از روش هایی است که به وسیله مدل های خاص خود ارایه گردیده و در نهایت لکه حوزه نفوذ در یک منظومه روستایی یا یک مکان مرکزی نتیجه و ره آورد این مقاله به حسابمی آید.
کلیدواژگان: مکان مرکزی، مکان هندسی، تابع و متغیر، حوزه نفوذ، حوزه نفوذ محلی، حوزه نفوذ فرامحلی -
صفحات 31-47
ایران یکی از کشو رهایی است که حداقل در دوره هایی از تاریخ طولانی خود در معرض نقل و انتقا ل های جمعیتی قرارداشته است . این نقل و انتقال ها در زمان های گذشته بیشتر ناشی از حمله و هجوم بوده ولی در قرن اخیر جنبه هایسیاسی و اقتصادی آن بر جنبه های خونین و قهرآلود غلبه داشته است.عوامل زمینه ساز مهاجرت در ایران ریشه در ویژگی های جمعیتی، اقتصادی و سیاسی دارد و میزان رشد جمعیت درایران در مقایسه با کل جهان بیشتر بوده؛ توزیع فضایی جمعیت به گونه ای است که برخی از مناطق کشور ازمطلوبیت لازم برای اسکان و استقرار جمعیت و فعالیت مناسب، برخوردار نمی باشد و این امر به مهاجرپذیری بعضی مناطق و مهاجر فرستی برخی دیگر از آن ها می انجامد. سیاست های توسعه ای و اقدامات مدیریتی نیز از عواملی است که به توسعه نامتوازن انجامیده و شرایط طبیعی را در جهت جذب و رانش جمعیت از منطقه ای به منطقه دیگرتسهیل کرده است . بر این عامل باید نحوه معشیت و نظام سکونت جمعیت کشور از دید شهرنشینی و روستانشینیرا نیز افزود و بر کاهش مستمر جمعییت روستاهای کوچک و کم جمعییت تاکید کرد . شکاف عظیم درآمدی بین شهرو روستا نه تنها در سطح کشور بلکه در بین استا ن ها و داخل آن ها نیز جریان دارد و از عوامل زمینه ساز مهاجرت ها به حساب می آید. نامناسب بودن نظام سرمایه گذاری در مناطق مختلف کشور از یک طرف و تنوع ویژگی های محیطیبا خصوصیات اقتصادی - اجتماعی و قومی تباری از سوی دیگر نیز به گونه ای است که تعریف و تدوین سیاست عامو جامع نگری را در این مورد با اشکالات خاصی مواجه نموده و اثر بخشی آن را محدود کرده است . در چنین شرایطیمطالعه دقیق تر این موضوع برای یافتن راه کارهای ضروری اجتناب ناپذیر می باشد.
کلیدواژگان: ایران، جمعیت، مهاجرت، توسعه، مدیریت، شهرنشینی، روستا نشینی -
صفحات 48-64
روستاهای ایالت کبک 2 کانادا، هماهنگ با تغییرات جامعه جهانی شدیدا در حال تغییر و تحول، به ویژه در زمینهاقتصاد روستایی می باشند . نتیجه مطالعات نگارنده در نواحی روستایی این ایالت ، نشان داده است که سه عاملتعداد جمعیت، فعالیت ها و در آمد اقتصادی ، برای تمایز بین روستایی بسیار اهمیت دارد . به علاوه، در سال های اخیرتغییراتی عمیق در تمامی ساخت های زیستی روستایی این ایالت مطرح شده، که سبب تفاوت بسیار شدیدروستاهای آن با سایر سرزمین های روستایی جهان گردیده است. این تغییرات شامل : الگوی مصرف، سازماندهیفضا، مسکن، آموزش، بهداشت و سلامتی، گذران اوقات فراغت و ارزش های موجود در جامعه روستایی می باشد موج عظیم نوگرایی که در ایالت کبک ظاهر شده است، منجر به ایجاد تغییرات ریشه ای در بسیاری از مکان های روستایی گردیده است . عمده این تغییرات متاثر از ایجاد زمینه های جدید در فعالیت های اقتصادی موجود در نواحیروستایی و مسلما سبب افزایش توان تولید و بهره وری های اقتصادی مضاعف در این نواحی است.
کلیدواژگان: جامعه روستایی، اقتصاد روستایی، بهره وری های اقتصادی، ایالت کبک کانادا -
صفحات 65-74
زمان تمرکز یکی از مهم ترین پارامترهای فیزیکی هر حوضه آبریز است و آن عبارت از مدت زمانی است کهدورترین قطره آب نسبت به نقطه تمرکز لازم دارد تا مسیر خود را طی کند و به نقطه تمرکز برسد . اگر بارانی باشدت یکنواخت و برای مدت بسیار طولانی روی حوضه ای ببارد و شدت آن زیادتر از ظرفیت نفوذ باشد بلافاصله جریان رواناب از نقطه تمرکز شروع می شود. از شروع روان اب تا زمانی که دبی به مقدار ثابت خود می رسد مدتی به طول می انجامد که آن را زمان تمرکز می گویند (علیزاده، 1367) از آنجا که در فرمول محاسبه زمان تمرکز پارامتر شماره منحنی 1 وجود دارد لذا برای محاسبه این متغیر نیزلازم است مطالعات گسترده ای در زمینه ضریب نفوذپذیری خاک - کاربری اراضی منطقه - ضریب نگه داشتسطحی انجام گیرد که در این رابطه نمونه برداری و آزمایشات متعددی از قسمت های مختلف حوضه انجام یافته ومقادیر نفوذ پذیری خاک تعیین شده است . محاسبه پهنه های نفوذپذیری خاک و کاربری اراضی تحت شرایط فعلیحوضه و تهیه نقشه های مزبور از نتایج این بخش از مطالعات بوده است.پس از ارایه فرضیات و انجام محاسبات مربوط به تفکیک زیر حوضه اقدام به محاسبه مقدار شماره منحنیدرسطح حوضه ها شده که در نهایت نقشه پلیگون های شماره منحنی ترسیم و ارایه شده است.در نهایت مقدار زمان تمرکز حوضه و زیرحوضه ها بر حسب ساعت و بر اساس رابطه به دست آمده ازسرویس حفاظت خاک آمریکا 2 محاسبه و برآورد گردیده که می تواند در کلیه محاسبات هیدرولوژی موثر واقع گردد.
کلیدواژگان: زمان تمرکز، روش شماره منحنی، اهرچای، هیدرولوژی -
صفحات 75-89
به هنگام یک بررسی پهنانگر در جهت شناخت روند تحولات اقتصادی ایران در می یابیم که در گذشته بخش کشاورزی هم پای رشد صنعت، دو نیاز عمده این بخش را نیز تامین می کرد. از آنجا که رشد صنعت با گسترش شهرنشینی همراه بود، تغذیه جمعیت فزاینده شهرها افزایش تولید مواد غذایی و عرضه آن به قیمت مناسب راضروری می ساخت. با رشد صنعت و ماشینی شدن آن، نیاز به مواد اولیه کشاورزی نیز افزایش یافت و بخش کشاورزی تامین این مواد را با قیمتی ارزان بر عهده گرفت.شکل گیری شهرها که دومین انقلاب عظیم در فرهنگ انسان بود، تحول اجتماعی برجسته ای است که بیشترموجب دگرگونی در روابط متقابل انسان با انسا ن های دیگر گردید تا تغییر در واکنش های او نسبت به محیط .بنابراین پیدایش شهرها را باید نقطه عطفی در تاریخ اجتماعی انسان به حساب آورد . گام های اولیه در نیل به مرحله شهرنشینی با افزایش جمعیت و سپس تشدید بهره برداری از محیط همراه بود.شهر به دنبال رشد فیزیکی خود در طول زمان، منجر به گسترش به سوی محدود ه های روستایی شد و اولینتاثیر آن تهدید فعالیت های زراعی و کاهش تولید بود . در واقع می توان گفت که توسعه شهرها چه از لحاظ مکانی وچه اجتماعی، تحولی منفی و شگرف در اقتصاد روستایی را فراهم آورد و زمینه ساز بسیاری از کاستی ها و مهاجرت های روستایی گردید که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران قابل مشاهده است . حالپرسشی که مطرح می گردد این است که آیا توجه به صنعت و شهر الزاما به معنای نابودی و تضعیف بنیادهای روستایی- کشاورزی است؟
کلیدواژگان: ایران، گسترش شهرنشینی، تاثیرات کشاورزی-روستایی -
صفحات 90-101
سواحل بالا آمده در ایران از حدود 30 تا 50 هزار سال پیش به تدریج شروع به بالا آمدن کرده اند و میزان بالاآمدگی آن ها 1-3 میلی متر در سال برآورد شده است . این سواحل در ایران از حوالی بندر جاسک تا خلیج گواتر (مرز مشترک ایران و پاکستان) با مناظر کم نظیر و منحصر به فرد قابل مشاهده هستند که ادامه آن ها در داخلپاکستان تا بعد از بندر کراچی خودنمایی می کند و از غرب به شرق بر مقدار بالاآمدگی آن ها افزوده می شود، به طوریکه ارتفاع آن ها در بندر جاسک حدود یک متر، در حوالی بندر چابهار و طیس بیش از 100 متر و در بندر کراچیپاکستان به حدود 500 متر می رسد.علت بالا آمدن سواحل بیشتر مربوط به عمل فرورانش و فشارهای تکتونیکی ناشی از فرورفتن پوسته اقیانوسیبه زیر پوسته قاره ای در این قسمت از سواحل ایران است که میزان فرورانش در حدود 5 سانتی متر در سال تعیین شده است و شدت بالاآمدگی در سواحل به مراتب بیشتر از جلگه و ارتفاعات مکران می باشد. عمل بالاآمدگیسواحل به علت فعال بودن سابداکشن در سواحل دریای عمان هنوز هم ادامه دارد و سواحل به صورت پلکانی بالامی روند. دلایل زیادی برای اثبات بالا آمدن سواحل وجود دارد که در ادامه مباحث به آن ها اشاره خواهد شد.
کلیدواژگان: سواحل بالا آمده، پادگانه های دریایی، بالاآمدگی، فرورانش -
صفحات 102-116
خصیصه ویژه آب و هوایی نیمه جنوبی کشور ایران (بویژه جنوب شرق) ریزش های تابستانه است که در بیندوره های ریزش هایی که تاکنون مورد مطالعه قرار گرفته ، بارش بلند مدت جولای 1976 از ویژگی منحصر به فردیبرخوردار بوده است . در این دوره هماهنگی بین چرخش های آتمسفری عرض های پایین (چرخند موسمی) وعرض های میانی (پرفشار جنب حاره ای) به چشم می خورد. این پژوهش نشان می دهد که هماهنگی بین اینسیستم های فشار باعث تقویت وشدت یافتن نفوذ رطوبت از سمت شرق به منطقه مطالعه شده است . هماهنگی بین این دو سیستم در جنوب کوه های هیمالیا نوعی همگرایی را باعث شده که جریان های شرقی غربی حاشیه قطبیسلول موسمی با سرعت بیشتری حرکت نموده اند. این افزایش سرعت سیستم را قادر ساخته که بتواند رطوبتبیشتری را به منطقه جنوب وجنوب شرق کشور ایران برساند.بعلاوه برای نزول بارش، نیاز به عوامل صعود است . عوامل صعود هنگامی ایجاد می شود که سطوح میانی اتمسفر شرایط برای صعود را فراهم کنند . بررسی ها در این پژوهش نشان داد، هنگامی که پر فشارهای جنبحاره ای به سطوح بالاتر منتقل می شوند امکان صعود همرفت های محلی افزایش یافته و ریزش های جوی به وقوعمی پیوندد.
کلیدواژگان: هماهنگی مراکز فشار، بارندگی های تابستانه، همگرایی، بارندگی
-
Pages 1-16
This research has been carried out in the southern coasts of Caspian Sea. Thisarea consists of about 150 catchments. Most of the rivers have small basin, covered byvegetation and confined by sea and mountains.In order Shafarood for the 1961-98 period were analysed. This period has nearlyexperienced 558 flood from which from which 59% belong to talar and Shafaroodcatchments, respectively. To determine the synoptic patterns of the floods, the surfaceand 500hP daily maps of 36 floods were analyzed. The result of the study showed that:The flood of Shafarood occurred mostly in the September to November periodand Talar floods in March and April.11% of the floods occurred simultaneously in both basins. The synoptic patternrespolsible fore these floods was the west of the Caspian Sea.The other floods were occurred when the through axis was moved over CaspianSea or to its east coasts. In These conditions Surface cyclones and anticyclones werevery important.The main moisture sources of the floods were the Medeaterian Sea for tha talarBasin and the Caspian Sea for the Shafarood Basin.
Keywords: Southern Coasts of Caspian Sea, Synoptic Systems, floods, Talar andShafarood Catchments -
Pages 17-30
In many parts of world, especially the lesser developed countries, the basis notions ofcentral place theory may have much wider application, because in many small villages,consumer normally supply, with goods and services from permenent central places.Therefore to find of these places position is very important in the rural planning. In thispaper two methods for this problem has been discussed.The Scatter diagram is obtained by plotting the points (x,y) on a rectangular co-ordinetsystem as shown in fig.1. The regression line of y on x is given by y=45.70-0.44xi andx on y is given byx=-15.37+0.92y.The two east Squer lines intersect at point x`, y`, which it is theposition of central place.The local influence range is given from formulaand the over local influence range is obtained from second formula .
Keywords: Model, Central Places, Rural Planning, Regression, Scatter Diagram -
Pages 31-47
Iran is one of those countries that has affected by population movements in someperiods of it’s long history. These movements were mostly because of wars andinversions. But in recent century the political and economic aspects have dominatedthe mentioned factors. The historical background of migration in Iran has its roots inthe population, economic and political characteristics and the rate of population growthin Iran in comparison with the whole world has been much more. the spatialdistribution of population is so that some of the areas of Iran enjoy more favorablefacilities for the settlement and suitable activities for the settlers. And this fact resultsin the migration from some areas to other areas.The development policies and the management activities are also among the factorsthat have resulted in unequal development and have facilitated the natural conditions inthe absorbing and driving the population from one area to another. To this factorshould be also be added the type of living and the settlement system of the populationfrom the urban and rural point of view and therefore it should be emphasize on thecontinues reduction of the population of the small villages.The great income difference between cities and villages is not only seen in the wholecountry but also among the provinces and inside them and is one of the backgroundmakingfactors for migration. The unsuitable of investment system in different parts ofthe country from one side and the diversity of environmental conditions with socioeconomicand tribal specifications of the country on the other hand are also of such atype that make many problems and difficulties for a comprehensive definition andpolicy-making, and has limited its effects. In such conditions a more exact survey ofthe subject for finding the essential strategies is unavoidable.Key Words: Iran, population, migration, development, city, rural, socio-economic.
Keywords: Iran, Population, migration, development, Management, City, Rural -
Pages 48-64
Villagers in Quebec State of Canada are developing in accordance with worldwidechanges, especially in rural economy. The results of author's studies in rural regions ofthis state have shown that three factors are of special importance for differentiatingrural regions, which are population, activities and economic income. In addition, deepchanges in all bio- structures of the state which have appeared in the recent years havecaused a big difference between rural areas of this state and those of other countries.These changes consist of consuming model, structuralization of house, education,health service, planning for free times and the existing values. The great trend towardmodernism in Quebec State has caused basic and structural changes in rural areas.Most of these changes are because of developing new backgrounds in current ruraleconomic activities and the rise productive potential and economic benefits in theseregions.
Keywords: Rural society, Rural Economy, economic benefit, Qubec state of Canada -
Pages 65-74
One of the most important Physical factors in basin is the time of concentration. Bacause,there is the curve number (CN) factor in calculating the time of concentration,so that is nessecity for some researches in soil penetration, landuse and surface savecoefficient filds.In this paper, the mentioned items are calculated which contain sampling all of casesurface and determining the soil penetration. Next stage contains recognizing soilpenetration Zonns, landuse of basin and those maps.Presenting the hypothesizes and subbasins recognizations were the next stages thatlead to calculating CN amount in surface basin and CN polygon maps.Finally, amount of time of concentration of basin and subbasin (by hour) based onsoil conservation service(SCS) relation are calculated that are useful in hydrologicalcalculations.
Keywords: Time of Concentration, CN method, Hydrology, Ahar Chay -
Pages 75-89
Cotinious expansion of cities and towns toward agricultural lands in recent yearscaused an immence negative effects on economic structure of rural sector in Iran.It is clear that focusing on and urban based economy will not stop to destroyagricultural lands and its related empolyment unless the proper regulations and lawsconcerning to land transformation being excuted.Inspit of offical support for agriculture practicaly industry has always been the mostfavourate domain for both public and private investments.Now we can pose this question while in the most developed nations, agriculture andrural values have never been neglected in Iran all these are simply ignored and overshadowed by industry.
Keywords: Urban expansion, Agricultural effects, economic structure, rural sector -
Pages 90-101
Raised beaches has raising gradually since 30-50 thousands years ago, and the amountof raising has estimated 1-3 milimeters per year. These matchless beaches are observablefrom port of Jask to Gwater bay, and continue to after port of Karachi, and therate of raising increase from west to east. So that their height is about 1 meter in Jaskport, more than 100 meters in Chahbahar and Tis, and about 500 meters in Karachi ofPakistan.The Cause of raising beaches is related subduction and tectonic forces in this part ofIran beaches, that the amount of subduction is 5 centimeters per year and intensity ofraising in beach is very more than plain and Makran mountains. Since the subductionis active, the raising of beach is continuing yet, and beaches are uplifting steply.There is very reasons of prove raising beaches that will be point in later discussions.
Keywords: Raised beaches, marine terraces, uplifting, subduction, nip, solution pits, inselberg -
Pages 102-116
Iran's southern half's climatic have especially features, is its summery rainfalls amongwhich the long–term rain of July 1976 has had a unique specialty as studied till now.In this period, there was coordination between the atmospheric cycles of low latitudes(seasonal spring) and mid latitudes (tropic adjoined-high pressure recycling).Thepresent study shows that the coordination of these pressure systems resulted in stringthing and intensifying the moisture penetrate from eastern side towards the site ofstudy. The coordination between these two systems in the south of Himalayas createda sort of convergency, therefore eastern and western flows of polar edge of seasonalcell have moved with higher speed. This velocity increasing make the system able tosend more moisture to Iran's south and southern east region. Moreover, the rainfallneeds elevating factors. These factor are created at a time when elevating conditionsare provided by atmosphere middle levels. Researches shows that when tropicaladjoined-high pressures transfer to higher levels, the opportunity for local sweepingselevating, will increase and precipitation will occur.
Keywords: Pressure centers coordination, summery rainfalls, convergency, Precipitation
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.