فهرست مطالب

تحقیقات اقتصادی - پیاپی 56 (بهار و تابستان 1379)

فصلنامه تحقیقات اقتصادی
پیاپی 56 (بهار و تابستان 1379)

  • تاریخ انتشار: 1379/01/25
  • تعداد عناوین: 9
|
  • محمود متوسلی* صفحه 0
  • ابوالقاسم مهدوی صفحات 1-38

    این مقاله سعی دارد تا مدل رشدی سازگار با شرایط اقتصاد ایران ارایه دهد. مدل ارایه شده از مدل دو بخشی لوییس ریشه گرفته ولی دیگر بخشهای مهم اقتصاد ایران را نیز معرفی می کند. هر بخش اقتصادی کشور توسط معادلات مربوطه ترسیم شده است.همچنین، مدل دارای ساختاری پویا ست لذا امکان مشاهده اثرات تغییر سیاستها در طول زمان میسر است. ابتدا مدل برای وضعیت کنونی با توجه به اطلاعات موجود اقتصاد ایران ، حل شده است. سپس ، اثرات تغییر سیاست ها برروی متغیرهای مربوطه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از مدل نشان می دهد که تکیه بر در آمد های نفتی نمی تواند راهبر مناسبی برای رشد و توسعه اقتصادی کشور باشد. بویژه آن که بالا بودن نرخ رشد جمعیت و افراد جویای کار به مشکلات کشور می افزاید.اعمال سیاست اقتصاد باز و رفع منابع تجاری (با تاکید بر واردات کالاهای سرمایه ای) تا حد زیادی می تواند در افزایش رفاه ملی موثر باشد. البته ، توجه با منابع داخلی سرمایه گذاری در کنار منابع خارجی ، یک اصل مهم می باشد که می تواند از مواجهه کشور با بحران بدهیها جلوگیری کند. مقاله به کمک مدل طراحی شده ، آثار سیاستهای گوناگون اقتصادی و روند هر یک را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.

    کلیدواژگان: مدل لوئیس، اقتصاد باز، تابع کاب داگلاس، بحران بدهی ها، رشد جمعیت، مصرف سرانه، درآمدهای نقت و گاز، رفاه ملی، رشد اقتصادی
  • کامبیز هژبر کیانی، سیروس نیک اقبال* صفحات 39-53

    بررسی اثر متغیر های نوسانات نرخ واقعی ارز و انحرافت واقعی ارز نسبت به مسیر تعادلی بلند مدت آن ، نشان می دهد که این متغیرها اثر منفی بر عرضه صادرات محصولات کشاورزی دارند ، لذا تلاش در جهت تثبیت نرخ واقعی ارز و نزدیک کردن نرخ واقعی ارز به میزان تعادلی آن میتواند به گسترش و توسعه صادرات کمک نماید.
    در مقاله حاضر ، به منظور بررسی متغیر های کمی موثر بر عرضه صادات محصولات کشاورزی ، از مدل نورالاسلام و سابر امانیان (1989) استفاده شده است.برای محاسبه متغیر انحراف نرخ واقعی ارز از مسیر تعادلی بلند مدت آن ، از مدل کتانی و کارلو و خان (1990) و برای محاسبه شاخص بی ثباتی نرخ واقعی ارز ، از مدل پری و اشتاینر (1989) استفاده شده است. نتایج بررسی حاضر نشان می دهد که انحراف نرخ واقعی ارز نسبت به مسیر تعادلی بلند مدت آن ، نوسانات نرخ واقعی ارز و فشار تقاضای داخلی برای کالاهای قابل صدور بر عرضه صادرات محصولات کشاورزی اثر منفی دارند و قیمت نسبی محصولات صادراتی کشاورزی و تغییرات ناگهانی در تولیدات کشاورزی و پیشرفتهای فنی بر عرضه صادرات اثر مثبت دارند.

    کلیدواژگان: نوسانات نرخ واقعی ارز، انحراف نرخ واقعی ارز از مسیر تعادلی، مسیر تعادلی بلندمدت، فشار تقاضای داخلی برای کالاهای قابل صدور، شوکهای ناشی از تولید محصولات کشاورزی، شاخص بی ثباتی نرخ واقعی ارز، نرخ ارز صادراتی
  • اکبر کمیجانی، محسن ابراهیمی* صفحات 55-81

    در سالهای اخیر ، بحثهای گسترده ای در خصوص نظام ارزی مناسب در ایران صورت گرفته است.برخی طرفدار نظام تثبیت نرخ اسمی ارز و برخی معتقد به نظام شناور هدایت شده وبرخی معتقد به نظام ارزی تثبیت خزنده که در آن نرخ اسمی ارز بر اساس نرخ تورمی داخلی هر ساله تعدیل می گردد ، هستند. به هر حال ، نظام ارزی اخیر ، به عنوان نظام ارزی مناسب در طرح ساماندهی اقتصاد کشور مطرح شده است. این مقاله سعی دارد بررسی کند که آیا پیروی از این نظام ارزی یا به عبارتی " هدف گذاری نرخ واقعی ارز " قادر به ایجاد ثبات اقتصادی در کشور می باشد؟ بررسی موضوع به کمک مدل اقتصاد کلان و روش ریاضی انجام می شود و نتیجه مطالعه نشان می دهد که در شرایط فعلی اقتصاد ایران ، به دلیل کوچک بودن بخش تجاری نسبت به بخش غیر تجاری ، پیروی از این نظام به ثبات اقتصادی منجر نخواهد شد. شبیه سازی عددی نشان می دهد که نظام ارزی فوق در صورتی قادر به ایجاد ثبات اقتصادی است که سهم بخش تجاری اقتصادی ایران افزایش یابد.

    کلیدواژگان: نرخ واقعی ارز، ثبات اقتصادی، متغیرهای مشاهده نشده، تابع زیان، قاعده عرضه پول، آزمون مانایی (ایستایی)
  • اسد الله فرزین وش، تیمور رحمانی* صفحات 83-111

    برونزایی و قابل کنترل بودن عرضه پول از فروض اساسی تحلیلهای اقتصاد کلان نیوکینزین ها و پولیون و همچنین مدلهای اقتصاد کلان بوده است.از اوایل دهه 1960 به بعد ، توجه بیشتری به درونزای عرضه پول در اقتصاد کلان معطوف شد. بویژه ، از اوایل دهه 1980 ، هم اقتصاد دانان بعد کینزین و هم نظریه سیکل تجاری حقیقی درونزایی ، عرضه پول را به عنوان بخش مهمی از تحلیل خود گسترش داده اند.در مقاله حاضر ، عمدتا بر دیدگاه اقتصاددانان بعد کینزین راجع به درونزایی عرضه پول تاکید شده است.در دیدگاه بعد کینزین چه بر اثر رشد فعالیتهای اقتصادی و چه بر اثر فشارهای هزینه ای ، و به دلیل وقوع هزینه ها قبل از درآمد ها ، نیاز به اعتبار بانکی گسترش یافته و با اعطای اعتبار توسط نظام بانکی و تبدیل آن به درآمد برای صاحبان عوامل تولید سپرده های بانکی نیز افزایش یافته و به این ترتیب عرضه پول ، درونزا می شود. تحقیق حاضر نشان می دهد که در اقتصاد ایران فشار های هزینه ای (به رغم دولتی بودن نظام بانکی در بخش زیادی از دوره مورد مطالعه) قادر به توضیح تغییرات عرضه پول می باشد و بدین جهت عرضه پول درونزا می شود.به عبارت دیگر، برخی از تغییرات پولی واکنش به تغییرات قیمتهاست .

    کلیدواژگان: درونزایی و برونزایی عرضه پول، بعد - کینزینها، فشارهای هزینه
  • سید جواد پورمقیم* صفحات 113-129

    تحقیق عملی تابع تقاضای واردات ، یکی از فعالترین زمینه های تحقیق در اقتصاد بین الملل می باشد . بطور سنتی ، قیمتهای نسبی و درآمد های واقعی مهمترین عوامل موثر در این تابع تقاضا می باشند. بر این دیدگاه دو ایراد و مشکل وارد می باشد:اول ، عوامل موثر بر تابع تقاضای واردات مستقیما از بهینه سازی مطلوبیت مصرف کننده بدست نیامده است. دوم ، متغیرهای موجود در تابع تقاضای اقتصاد کلان نیز ناپا یا می باشند. هدف این مقاله عبارت ازآن است که تابع تقاضای واردات ایران را با توجه به این دو مساله (بهینه سازی مطلوب و آزمون پایای متغیرهای آن) مورد تحلیل مجدد قرار دهد. مدلی بر اساس حداکثر سازی مطلوبیت بین دوره ای مصرف کننده ارایه گردید ودر نتیجه به تابع تقاضای وارداتی منجر گردید که عوامل موثر آن ، متغیر قیمت نسبی و متغیر دیگر متغیر " سطح فعالیت " (تولید ناخالص داخلی منهای صادرات) می باشد. یا فته های بر آورد مدل نشان دهنده آن است که عامل قیمت نسبت به متغیر سطح تولید (تولید ناخالص داخلی منهای صادرات) در تابع تقاضای واردات نقش کمرنگ تری دارد. این نتیجه در حالت کوتاه مدت و بلند مدت تفاوتی ندارد. بطور کلی ، عامل درآمدی موثر در تابع تقاضای واردات ، از طریق متغیر سطح فعالیت ، تعیین کننده مهم در تابع تقاضای واردات ایران در دوره بررسی 1375- 1338 می باشد.در واقع ، بیانگر این واقعیت است که تعدیل تراز پرداختها را با استفاده از روش حساسیتها مورد شک و تردید قرار می دهند.

    کلیدواژگان: برآورد سری زمانی، تابع تقاضای واردات، قیمت نسبی، متغیر سطح فعالیت، حداکثرسازی مطلوبیت بین دوره ای، پایایی متغیرهای تابع
  • علیرضا علی احمدی، محمد زنده دل* صفحات 131-145

    پدیده های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در جامعه متاثر از هم می باشند و توسعه در یک بخش ممکن است باعث تحولاتی دردیگر بخشها شود ، لذا در این مقاله سعی شده است ضمن ارایه یک متدولوژی علمی - کاربردی ، نحوه و میزان تاثیر گسترش یک پدیده خاص مانند توسعه مخابرات برتوسعه دیگر بخشهای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی مورد ارزیابی و سنجش قرا گیرد . پس از تعریف مفهوم توسعه و طبق متدولوژی ارایه شده ، ضمن انتخاب شاخصهای قابل اندازه گیری از ابعاد مختلف آن ، پدیده مورد شناسایی قرار گرفته و شاخصهای کمی گسترش آن ، تعیین و اطلاعات مربوطه از منابع معتبر جمع آوری می شود. سپس ، از طریق تحلیل همبستگی ، شاخصهای توسعه اقتصادی را که همبستگی بالایی با شاخصهای پدیده مورد نظردارند ، انتخاب می شوند و روند تغییرات هرشاخص در قالب یک سری زمانی مورد بررسی قرار می گیرد و معادله هایی بر حسب شاخصهای توسعه این پدیده تشکیل می شود. سرانجام ، با استفاده از تکنیک برنامه ریزی خطی ، مقادیر بهینه ای از شاخصهای توسعه پدیده مورد بررسی را طوری بدست می آوریم که ضمن دستیابی با مقادیر پیش بینی شده شاخصهای توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ، هزینه توسعه پدیده مورد نظر را به حداقل برساند.

    کلیدواژگان: همبستگی، مخابرات، توسعه اقتصادی، ایران، متدولوژی، بهینه سازی ریاضی
  • حمید دیهیم* صفحات 147-180

    آلودگی هوای تهران ازمنابع ایستا و ازمنابع متحرک است . وجود 71هزار کارخانه واستفاده زیاد از سوخت مازوت در این کارخانجات باعث شده است که 8/96 در صد سولفور دو اکسید و 7/70 درصد نیتروژن دو اکسید منتشر شده ازمنابع ایستا باشد .برای ایجاد انگیزه اقتصادی برای مبارزه با آلایندهای منابع ایستا از روش های 1- تخفیف ها و بخششهای مالیاتی 2- پرداخت سوبسید (وامهای تبصره ای) 3- سیستم اخذ مالیات 4- جرایم و هزینه های عدم همکاری 5- سیستم کوپنهای قابل فروش 6- سیستمهای جدید مثل برنامه جبرانی - سیاست حبابی - و شبکه و بانکداری انتشار می توان استفاده کرد. کنترل منابع متحرک : 2/71 درصد از کل آلاینده ها از منابع متحرک یا اتومبیل است - کاهش آلودگی هوا در ماشینهای نو با ایجاد و تغییر در تکنولوژی ساخت خودروها ، به کار گیری تجهیزات کافی - ایجاد مدلهای کاتالیستی و همچنین استفاده از مواد جاذب بخارات ناشی از سوخت بنزین می توان آلاینده های خروجی را تا 90 درصد کاهش داد. در مورد اتومبیلهای کهنه تجارب یونان تشریح شده است و روش یونان برای مبارزه با آلودگی در تهران تجویز گردیده است.

    کلیدواژگان: آلودگی هوای تهران، انگیزه های اقتصادی برای مبارزه با آلاینده های منابع ایستا، منابع متحرک، سوبسید، شارژ، مالیات، کارمزد، جرایم، هزینه عدم همکاری، کوپنهای قابل فروش، برنامه جبرانی، سیاست جبرانی، بانکداری انتشار
  • مرتضی اعلاباف صباغی* صفحات 183-202

    مقاله حاضر قصد دارد تا نقش شرکتهای کاریابی را با وجود کارگران رسمی و پیمانی بررسی نماید. با توجه به رونق و کسادی بازار، تقاضای کارگر رسمی و پیمانی و نیز دستمزدی که آنان می توانند اتظار داشته باشند ، به دست آورده خواهد شد. با ارایه چند نظریه اقتصادی ، مطالب اصلی این مقاله و نتایج بدست آمده ، تشریح خواهد شد که باتوجه به سادگی مدل تطابق آن با روش کار شرکتهای کاریابی در بازار کار نمایان می شود.

    کلیدواژگان: جستجو، مطلوبیت انتظاری، اشتغال
|
  • Pages 1-38

    This article presents a growth model consistent with economic situation of Iran. Various sectors of the economy are expressed by certain behavioral equations. The suggested model, is designed to incorporate findings of the leading theories of economic growth (Harrod Domar) models, Lewis structural change theory, and the Solow growth model. The model is calibrated using statistical data from Iran's first and second five year development plans. Structurally set dynamic, the model is able to show the effects of each policy change, on all macroeconomic variables, through the time. Application of the model to real world data indicates that the use of an exhaustible resource is unlikely to foster a long run development. To apply an open door trade policy, in which the trade impediments, are relaxed, the model states that the imports of capital goods for appropriate investment can improve the national welfare of the economy. Productive investment, both foreign and domestic, is indicated as key factor in saving the economy from debt crisis

  • Pages 39-53

    Study of the variables which explain real exchange rate fluctuations and real exchange rate deviation from its long-run equilibrium path, indicates that these variables have negative effects on the supply of agricultural products, for export. Therefore,it seems that any attempt on stabilizing real exchang rate and bringing it closer to its equilibrium rate can be favorable in the expansion of export market for agricultural products. In this article, Islam & Subramanian model (1989)1 has been used to study the behavior of agricultural goods export in a quantitative, context. For calculating real exchange rate deviation variable from its long -run

  • Pages 55-81

    There has been extensive debate in Iran over recent years about appropriate exchange regime. Some are fixed exchange rate pros, some advocate the managed floating regime, and others believe in pegging the exchange. rate in which nominal exchange rate is annually adjusted to the There are certain provisions embodied in the structure of the basic model, which may identify it as a generally useful macro model applicable to most les developed Economies

  • Pages 83-111

    Exogeneity and controllabillty of money is a basic assumption in Neo-Keynesian and monetarist analysis, as well as most contemprory economic macro-models. equilibrium path Cattani & Cavallo & Khan model (J990)1 is employed, and Pree & Stienhe,2 model (J989) has been used for calculation of the real exchange rate unstability index. The results, indicate negative effects of real exchange rate deviation from its long-run equilibrium path, and real exchang rate fluctuations on the supply of agricultural products. it is also indicated that the relative price of agricultural exportable products, and sudden changes in the supply of agricultural products, as well as, technical improvements all are dignificaut factors in the expansion of export market for these products

  • Pages 113-129

    The empirical investigation of the import demand function has been one of the most popular topics of research in international economics. Traditionally, the relative prices and real income are the most dignficant determinants of the function. This seems questionable on the following rate of inflation. In a recent economic reform plan called the "Rihabililation of the Economy", however, the latter is considered as the appropriate exchange regime. The present paper probes that how, and to what extend, compliance with this exchange regime; i.e. "Real Exchange Rate Targeting" would help achieve economic stability. Using macroeconomic model the issue under goes mathematical procedures of analysis and the results in a general implication that the said regime will not yield economic stability because of conutry's peculiar status of smaller trade sector compared to non-trade sector. Numerical simulation depicts that economic stability under such an exchange regime may be achievable only if the trade sector ofthe economy enjoys a later portion

  • Pages 131-145

    There deems to be an interaction among economic, social, cultural phenomenon. Where an improvemnt in one area may lead to an evolutionary growth in the others. This paper attempts to introduce an applied methodology for the evaluation of the impact and effectiveness of the expansion of the communication sector on various sections of Iranian economy. An introductory definintion of the methodology is followed by selection of quantifiable variables and indices. Offical data is employed for testing and application of the hypothesized model. A statistical correlation analysis model is constructed to evaluate the effects of poroposed indices on Economic delevopment index in a time series analysis. Behavioral equations are then utilized in linear prosramming system, in order to optimize the growth capacity of communication sector for the overall socio-economic development. Thus the pursuit of development targets are examined through minimizing the cost of development of the communication sector. grounds; first, it is argued that effective factors in such a function have not been directly derived from utility maximization. Second, the factors in the aggreate import demand, are non-stationary.The objective of this article is to investigate these problems the case of import demand function of the Iranian economy. An intertemporal utility optimization model was used, and an import demand function was obtained. the determinants were the relative prices and an activity index variable "GDP minus export". The results of the analysis indicate that the relative prices do react less in the import demand function of Iran. Findings are identical for the long-run and short-run analysis. Generally, the effects of the income factor-theough the active variable- do react more and are emphasized. Thus, the adjustment of the balance of payments through the elasticites approach deems to be rather uncertain and inappropriate. Since the 196jOs there has been a greater emphasis on money endogeneity, however, specially among Post-Keynesians and RBS economists. According to post-keynesians, as a result of both growth in real economic activities, and cost pressures, there would be greater for bank credits. Bank credits are used to pay for factor costs, wherefactor income itself , is again returned in part to build up bank deposits. Therefore an increase in real economic activity or a rise in prices would result in an increase money supply, thus making money supply endogenus. In this context, our study suggests that cost pressures can significantly explain the money suply changes in Iran

  • Pages 147-180

    Stationary sources are reponsible to 96.8 of Sox and 70.1 percent of Nox in Tehran. There are more than 70 thousands factories located in Tehran region. Economic policy measures such as, charges, subsidies, and Non-compliance Fees, and also marketable permits, Bubble policy, Offets, Netting and reforms in banking, are recommended. Automobiles produce 71.2 percent of total air pollution in Tehran, the Greek experience of replacing the old automobiles in Athens is considered as an appropriate model for Tehran. Public utilities ie. refineries and electricity generation plants are also major sources of air pollution in Tehran, where ordinary economic policy measures do not seem to the effective, and alternative policies are to be sought in order to control the air pollution

  • Pages 183-202

    Employment agencies have gained an increasing significance in matching employment and vacancies in the economy. Solo searches by workers, and shorterperiods of employment, have necessarilyadded to the need for third party agents for the matching process in labour markets. Thus the existence of these agents and sole agent searches has created a multiplicity of wages across labour . markets. We discuss futher the implications of search and bargaining in this model