فهرست مطالب
نشریه فقه و اجتهاد
پیاپی 12 (پاییز و زمستان 1398)
- تاریخ انتشار: 1400/06/09
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحات 11-32
پیشرفت های الکترونیکی، بالاخص در ابعاد بازی های رایانه ای، بسیاری از شیونات کاربران خود را در سطوح مختلف به خود مشغول کرده است. بر اساس یک تقسیم بندی می توان بازی های رایانه ای را به سه گروه تقسیم کرد. گروه اول بازی هایی هستند که منفعت غالبی یا انحصاری آنها، برای سرگرمی است؛ هرچند کاربر بازی را دچار تیک های عصبی می کند. گروه دوم بازی هایی اند که منفعت غالبی یا انحصاری آنها، درمان کاربر است. گروه سوم بازی هایی هستند که منفعت غالبی یا انحصاری آنها، تشویق و تحریک کاربر به انجام فعل حرام یا ارتکاب جرم قانونی است. حال اگر کاربر بازی بر اثر تشویق و تحریک بازی رایانه ای گروه سوم؛ یعنی بازی منفی، در عالم واقع مرتکب جرم و جنایت شد، مسئولیت کیفری متوجه چه کسی خواهد بود؟ پاسخ این پرسش درباره تولیدکننده بازی و کاربر بازی اعم از افراد بالغ و غیر بالغ به جهت خلا قانونی آن در قوانین موضوعه، محل تامل است. مقاله حاضر بر اساس روش توصیفی-تحلیلی کوشیده مسئولیت کیفری تولید بازی های رایانه ای منفی را در نظام حقوقی اسلام و تبعا ایران به بحث و بررسی گذارد تا مسئولیت کیفری تولیدکننده بازی های رایانه ای منفی را بر پایه مصالح و مفاسد، اعانت در اثم و اقوی بودن سبب از مباشر اثبات کند.
کلیدواژگان: بازی رایانه ای منفی، مسئولیت کیفری، مفاسد، اعانت در اثم، تسبیب -
صفحات 33-59
تغییر فتوای امام خمینی از عدم جواز مطلق موسیقی پیش از انقلاب به فتوای جواز و حلیت موسیقی پس تشکیل حکومت جمهوری اسلامی، با تحلیل های گوناگونی می شود. برخی با گنجاندن مسئله در پرتو عناوین ثانوی و حکم حکومتی کوشیده اند مسئله را تبیین کنند. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه ای، مبتنی بر رویکرد حکومتی به فقه و با توجه به تاثیر نوع حکومت بر احکام و موضوعات، این مهم را به عنوان یک «تغییر فتوا» در سطح «حکم اولی» تبیین و تحلیل فقهی می کند. بر این اساس آنچه پس از انقلاب از سوی حضرت امام; مطرح شده، حکم اولی مسئله غنا و موسیقی مبنی بر جواز و حلیت است که مبتنی بر انگاره ایشان در زمینه «تغییر احکام در پرتو تغییر نظام حاکم بر موضوع» قابل تحلیل و تبیین فقهی است.
کلیدواژگان: موسیقی، غنا، دیدگاه امام خمینی، رویکرد حکومتی به فقه، تغییر موضوع -
صفحات 61-74
فارابی در حوزه موسیقی، آرا و تالیفات شناخته شده ای دارد. او درباره انواع اثرگذاری موسیقی و نیز میزان تاثیرات مثبت و منفی موسیقی سخن گفته است. فارابی در خلال این مباحث به مسایل اخلاقی ناظر به موسیقی پرداخته و افزون بر آن، راز حرام شمردن موسیقی از سوی بسیاری از ادیان را تحلیل کرده است. سخن فارابی نشان می دهد ادیان گوناگونی به حرمت موسیقی قایل بوده اند. این حرمت از یک سو مربوط به قدرت عظیم موسیقی در تاثیرگذاری در نفوس انسان ها است و از دیگر سو به باور فارابی از این ناشی شده که بیشتر افراد از قدرت نفوذ و تاثیر موسیقی سوء استفاده می کرده اند.حرمت موسیقی در نظر فارابی نمی تواند حرمت ذاتی باشد؛ زیرا فارابی در مدینه فاضله جایگاهی متعالی برای موسیقی و آهنگسازان در نظر گرفته است و آنان را در کنار اهالی دیگر رسانه و هنر، از حاملان دین و ناشران مفاد وحی الهی و سعادت معقول و حیات طیبه نطقی به شمار آورده است؛ یعنی موسیقی در مقام تحقق، مبتلا به آفات و لذا محکوم به حرمت بوده؛ اما موسیقی در مقام آرمان یا موسیقی مدینه فاضله، از ضرورت های اجتماعی و فرهنگی قلمداد شده است.
کلیدواژگان: موسیقی، حرمت موسیقی، مدینه فاضله، سعادت، شقاوت، فارابی -
صفحات 75-104حضور جدی فقه در عرصه های فردی و اجتماعی هنر نیازمند موضوع شناسی و به تبع معناشناسی دقیقی از آن است؛ اما این حضور، بیش از همه در ابواب فراگیر همچون عبادات و معاملات بوده است و بابی برای موضوع مستنبطه عرفی هنر گشوده نشده تا معنای متغیر آن را در چارچوب موضوع شناسی فقهی تعریف کند؛ از این رو ضروری است با ورود به حوزه معناشناسی، روش کشف معنا از ابواب فقهی دیگر اصطیاد گردد و به تعریف هنر توسعه داده شود؛ بنابراین در مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، روش معناشناسی فقها، استخراج و در جهت کشف معنای هنر، به کار بسته شده است. در این راستا با توجه به اینکه فقها تعریف مشخصی از معناشناسی فقهی به دست نداده اند، در گام نخست معناشناسی فقهی تعریف شده و روش رایج آن در میان فقها تبیین گشته است. در این تحقیق با بررسی ادله فقها در به کارگیری روش معناشناسی و توسعه آن در عرصه هنر، تلاش شده معنای هنر که عنوانی غیرمنصوص، مستنبطه و منقول عرفی است، روشن شود؛ نتیجه آنکه «هنر کنش خلاقه ای است که کشف هنرمند از عواطف یا ادراکات علمی را از دریچه مهارتی خاص در قالب افعال یا اشکالی به منصه ظهور می رساند و عرف خاص هنری، آن کنش را متصف به هنر و خروجی آن در قالب اشکال و افعال را نیز به عنوان «اثر هنری» می شناسد».کلیدواژگان: موضوع شناسی، معناشناسی، عرف، موضوع غیرمنصوص، موضوع مستنبط، هنر، الفن
-
صفحات 105-125
گسترش فضای مجازی و استفاده و بهره برداری آزاد از آن، تبیین چارچوب و ضوابط فقهی مصرف فرهنگی آن را ضروری می داند؛ چرا که فضای مجازی بستر عرضه کالاهای فرهنگی برای مصرف است و بهره برداری آزاد از آن متضمن مصرف تمامی داده هایی است که از طریق فضای سایبری می توان انتقال داد. این جهت مسایل متنوعی را تولید می کند. از آن جمله قلمرو مجاز فقهی مصرف برای کاربر شبکه های تحت وب است که ممکن است به دلیل انگاره آلات مشترکه بودن فضای مجازی، استفاده آزاد از آن جایز قلمداد شود.این تحقیق بر آن است که با موضوع شناسی فضای مجازی، استناد به ادله آلات مشترک بودن فضای مجازی را نقد کند و این دلیل را مستند تجویز استفاده مطلق و مطلق استفاده از فضای مجازی نداند. در نتیجه مادامی که توان فنی زیر ساختی سایبری ملی، اشراف و احاطه مدیریتی در بستر وب به دست نیامده، ادله مجوزه آلات مشترک، دلیلی بر بهره برداری مطلق از فضای مجازی نیست و نمی توان برای استفاده و مصرف به بیش از حد ضرورت و اضطرار مجوز شرعی داد.
کلیدواژگان: فضای مجازی، آلات مشترک، استفاده آزاد، مصرف فرهنگی -
صفحات 127-143
صدق عنوان عرفی و شرعی مال بر اشیا و جاری شدن احکام مال بر آنها، شرایط و ملاک های خاصی دارد. ملاک مال عرفی، منفعت داشتن تکوینی و اعتباری است؛ به گونه ای که عقلا به آن رغبت داشته باشند و برای آن عوض پرداخت کنند. ملاک مال شرعی نیز تحریم نشدن شیء و منافع آن است. در جامعه امروزی وسیلهای جدید و مدرن برای تبادل، ارزش، ذخیره و سنجش کالاها به نام بیتکوین به وجود آمده است. از پرسش های اساسی در مورد بیت کوین این است که آیا ملاکهای مال عرفی و شرعی در بیتکوین وجود دارد؟ اشکالات چندی می توان در مورد مال بودن بیتکوین طرح کرد: نبود رغبت عمومی عقلا، نداشتن خصوصیات پول، استخراج بیت کوین از سوی افراد متعدد و احراز نشدن امضای شارع، از جمله اشکالات وارد شده بر مالیت بیت کوین است. با تبیین ماهیت مال و پول مشخص می شود بیت کوین زیر مجموعه عنوان مال و پول قرار می گیرد و قول به رغبت نداشتن عمومی عقلا در مورد بیت کوین صحیح نیست. همچنین احراز امضای شارع در مورد آن امکان دارد.
کلیدواژگان: مال، پول، بیت کوین، رغبت عقلا -
صفحات 145-163یکی از قواعد مهم فقهی، قاعده نفی سبیل است که مقاله پیش رو به بررسی این قاعده و کاربست آن در نظام رسانه و فضای مجازی اشاره دارد. از آنجایی که نظام و جامعه اسلامی با کمک فضای مجازی و ابزارهای آن تحت سلطه و نفوذ کافران می رود و اطلاعات مسلمانان در اختیار دشمنانشان قرار می گیرد، این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی بر پایه داده های کتابخانه ای به این نتیجه رسیده است که بر اساس قاعده نفی سبیل تنها در صورت اضطرار یا در مواردی مانند استفاده از آن علیه خود دشمن می توان از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی استفاده کرد.کلیدواژگان: قواعد فقهی، نظام رسانه، نفی سبیل، فضای مجازی
-
صفحات 164-194
نقطه آغاز ارتباطات میان فردی در فرهنگ اسلامی با سلام و احوال پرسی به عنوان رفتارهایی کلامی و برخی رفتارهای غیرکلامی که عمدتا بر محور ارتباطات لمسی هستند، یعنی دست دادن، معانقه و... برگزار می شود. این الگوهای اسلامی در روایات بسیار ستوده شده اند. در شرایط بیماری های مسری انواع ارتباطات لمسی می توانند زمینه سرایت را فراهم کنند؛ همان گونه که برقراری ارتباط در فاصله ارتباطی اندک نیز از اسباب سرایت برخی بیماری های مسری از طریق تنفس است. پرسشی که در روزگار شیوع این بیماری ها رخ می دهد، این است که وظیفه مومن در آغاز ارتباط با دیگران یا با افراد مبتلا در چنین دورانی چیست؟ پژوهه فرارو این موضوع را با تاکید بر کووید 19 طبق روش تحلیل اجتهادی و با کاوش در اسناد فقهی تحلیل کرده و به این نتیجه رسیده است که در صورت بروز این بیماری های مسری، هر نوع لمس و فاصله نزدیک که سبب سرایت بیماری شود یا زمینه انتقال آن را فراهم کند، ممنوع است؛ اما جدیدترین تحقیقات نشان داده ویروس کرونا که عامل بیماری کووید 19 است، از طریق تنفس منتقل می شود و مانایی چندانی در سطوح ندارد. بنابراین استحباب موکد مصافحه به جای خود باقی است؛ ولی طبق همین تحقیقات، برقراری ارتباط در فاصله صمیمانه که زمینه سرایت این بیماری را به وجود می آورد، ممنوع است؛ همان طور که در بیماری های عفونی دیگر که با تنفس سرایت می کنند، حکم ممنوعیت باقی است.
کلیدواژگان: ارتباطات، فقه ارتباطات، ارتباطات غیرکلامی، آغاز ارتباط، مصافحه، کرونا
-
Pages 11-32
Electronic developments, especially in the field of computer games, have occupied many aspects of its users at various levels. Computer games can be categorized into three groups; first: Those games produced predominantly or exclusively for entertainment, although they do make the user nervous. Second: games with predominant or exclusive therapy applications. And third: the games whose overriding or exclusive effect is to encourage the user to commit a religious forbidden or an unlawful act. Now, if the user of the game as a result of encouragement and stimulation of the third group commits a crime, who will be responsible? With a descriptive-analytical method, the present article tries to answer this question according to Islamic law and Iranian legislation system.
Keywords: Immoral Computer Game, Criminal Liability, Corruption, Assistance in sin, Causation -
Pages 61-74
Farabi has well-known opinions regarding music. He has spoked about the types of music and the extent of the positive and negative effects of it. During these discussions, Farabi addressed the ethical issues and, in addition, analyzed the reason of the prohibition of music in many religions. Farabi’s words show that different religions have prohibited music. On the one hand, this prohibition is due to its intense influence on human souls and the fact that many people have abused this power. For Farabi, this prohibition cannot be inherent; Because he has considered a transcendent position for musicians and composers in the utopia, and has considered them, along with other people of media and art, as bearers of the truth of the religion and publishers of the contents of divine revelation and reasonable happiness and verbal good life. That is to say, music has been afflicted with pests and thus condemned; But as an ideal or the music of the utopia has been considered a social and cultural necessity.
Keywords: music, The Prohibition of Music, The Utopia, happiness, Adversity, FARABI -
Pages 75-104Active presence of jurisprudence in the individual and social fields of life requires to define relevant subjects and consequently their exact meaning. However, this presence has been mostly in common fields such as worship and transactions, not art. Therefore, it is necessary to enter the field of semantics, to develop the methods of discovering meaning from other fields of jurisprudence to define art and its relevant subjects. As the jurists have not proposed a clear definition of jurisprudential semantics, this study extracts the jurisprudential semantics and its common methods among the Shia jurists. Then, by examining the arguments of jurists in using the method of semantics and its development in the field of art, an attempt has been made to clarify the meaning of art with a descriptive-analytical method. The conclusion is that: Art is a creative activity that brings to the fore the artist's discovery of emotions or scientific perceptions through the lens of a particular skill in the form of actions or forms, the result of which is known as a "work of art."Keywords: Subject Definition, Semantics, custom, Not Scripturally-Defined Subject, Inferred Subject, art
-
Pages 105-125
With the expansion of free access to cyberspace, it is necessary to explain the jurisprudential criteria of its cultural application, for free access to all data in such a space entails many issues, of which is the jurisprudential considerations regarding the idea that cyberspace is an al-alah al-mushtarikah (a device capable of being used in sinful way).This research critiques this idea and its consequent inferring that using cyberspace is absolutely lawful. As a result, as long as the technical capability of the national cyber infrastructure and management is not achieved, it’s usage exceeding the necessities is not permissible.
Keywords: Cyberspace, Al-alah al-mushtarikah, Free use, Cultural Application -
Pages 127-143
For something to be considered of proprietary worth there are some conditions. Intendency of wise people, due to having a benefit, so that they are willing to pay for it, is the main source. However, since the Islamic law forbids certain interests, it does not allow their transfer. For some goods with benefits, such as cryptocurrencies, the question arises as to whether it is permissible to buy or sell them according to Islamic law. As a modern tool for the exchange, proprietary worth, storage and measurement of the value of goods; bitcoin is a cryptocurrency, the tax of which is the subject of the present study. There are several problems in proprietary worth of bitcoin such as the lack of intendency of wise people, the absence of the characteristics of money, the extraction of bitcoins by many people. A detailed explanation of the nature of property and money makes it clear that bitcoin fits into the category of property and money, and the above-mentioned problems are disputable.
Keywords: wealth, Money, Bitcoin, Intendency of Wise People -
Pages 145-163afye Sabil is one of the important jurisprudential rules. The present article studies this rule and its application in the media and cyberspace world, for the Islamic society can be dominated and influenced by non-Muslims and the information of Muslims become available to their enemies. This research with a descriptive-analytical method based on library data analyses this issue. The authors concluded that according to the rule of Nafye Sabil cyberspace and social networks can be used only in case of emergency or in cases such as using it against the enemy himself.Keywords: Jurisprudential rules, media, Nafye Sabil, Cyberspace
-
Pages 164-194
The starting point of interpersonal communication in Islamic culture is greetings as verbal and some non-verbal acts that are mainly based on touching, hugging, etc. which are highly recommended. In the case of infectious diseases, various types of touch communication can provide the ground for transmission, such as short distance communication. The question that arises in the days of the outbreak of these diseases is what is the duty of the believer in beginning to communicate with others or with the afflicted ones? This study analyzes the issue by emphasizing on COVID-19 with the method of ijtihadi analysis exploring the jurisprudential documents. The author concluded that in such cases any close touch that causes disease transmission is forbidden, but as the latest research has shown the corona virus, which causes COVID-19, does not remain on surface, Therefore, the emphatic recommendation of handshake is still valid.
Keywords: communication, Communication Jurisprudence, Non-verbal communication, Beginning of Communication, Handshake, Corona Virus
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.