نشریه آموزش مدیریت دولتی
پیاپی 7 (پاییز 1399)

همه گیری ویروس کووید- 19 نظام آموزشی را در سطح جهانی تحت تاثیر قرار داده و با چالشهای بی سابقه ای مواجه ساخته است. این ویروس فعالیتهای حضوری مدارس، دانشگاه ها،مراکز و موسسات آموزشی را در تعداد کثیری از کشورهای جهان به تعطیلی کشانده و آموزش و یادگیری را به خانه ها و به صورت غیرحضوری (برخط/ برون خط) انتقال داده است. تحقق یادگیری در چنین شرایطی مستلزم چرخش بینشی عمیق در ادراک استاد/معلم/ یاددهنده برای استفاده از امکانات فناوری اطلاعات در یادگیری و تطبیق با شرایط جدید است. نظام آموزشی در سراسر جهان به دنبال راهی برای به حداقل رساندن اختلال در یادگیری است، راه حل در شرایط موجود مهاجرت به جهان آموزش الکترونیکی است. دانشگاه های مختلف در جهان اقدامات و واکنش هایی در مواجهه با همه گیری ویروس کووید- 19 انجام داده اند. از آنجا که مسیر بیماری کووید- 19 نیز هنوز هم نامعلوم است، در این مقاله با بررسی اقدامات و تجربیات دانشگاه ها به بیان چالش ها و مشکلات توسعه آموزش و یادگیری الکترونیکیپرداخته می شود. برنامه ریزان دانشگاهی باید با توجه به امکانات و ویژگی های محیطی موجود به دنبال راهکاری از بین راهکارهای موجود برای استقرار یادگیری الکترونیکی در نهاد و سازمان خود باشند؛ چرا که این بیماری آخرین بیماری و بحران نخواهد بود و استقرار و توسعه یادگیری الکترونیکی یک شبه و بدون آموزش محقق نمی شود؛ به تعبیر دیگر تلاشهای مدارس و دانشگاه ها برای تامین پهنای باند مناسب اینترنتی و تخصیص تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری الزاما به یادگیری منجر نخواهد شد.

آموزش رواج گسترده ای یافته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر واقعیت مجازی بر آموزش و یادگیری است. گسترش روزافزون فناوری در زمینه های مختلف این حقیقت غیرقابل انکار را پیش روی بشر قرار داده است. حوزه آموزش و یادگیری نیز از این قاعده مستثنا نیست و نیازمند استفاده از روش ها و شیوه های نوین است. یکی از این فناوری های نوین واقعیت مجازی است. واقعیت مجازی امکان ایجاد و ارایه اطلاعات پیچیده را به صورت بصری جذاب برای معلمان، استادان و هر فردی که در محیطی آموزشی قرار دارد فراهم می کند. بنابراین هدف اصلی این مقاله بررسی کاربرد و تاثیر واقعیت مجازی در آموزش و یادگیری است. در واقع به این مسئله می پردازیم که چگونه واقعیت مجازی موجب بهبود کیفیت آموزش و یادگیری می شود. مقاله پیش رو با روشی کتابخانه ای و با بررسی متون و پژوهش های صورت گرفته به بررسی ماهیت، تعاریف و مفاهیم پیرامون واقعیت مجازی پرداخته است.

شیوع ویروس کرونا به عنوان یک ابر بحران جهانی، موجب تعلیق دانشگاه ها و تبدیل آموزش حضوری به مجازی شد. از اینرو این پژوهش با هدف مطالعه تجارب زیسته دانشجویان از شرکت در کلاسهای مجازی دانشگاه در بحران کرونا صورت گرفت. پژوهش حاضر بر مبنای رویکرد کیفی و با بکارگیری روش تحقیق پدیدار شناسی انجام شد. جامعه پژوهش شامل دانشجویان دوره دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب بودند که پدیده  شرکت در کلاسهای مجازی را تجربه کرده اند. نمونه گیری نیز با توجه به منطق پدیدارشناسی به صورت هدفمند انجام گرفت. گردآوری داده ها برگرفته از یازده مصاحبه نیمه ساختارمند بود. در تحلیل داده ها از دو روش کدگذاری باز و محوری استفاده شد. یافته های حاصل از تجارب زیسته دانشجویان در قالب چهار مقوله اصلی شامل ویژگی های مربوط به دانشجویان، ساختار فنی، ویژگی های مرتبط با اساتید و امتحانات منتج گردید. در این مقاله هر یک از چهار مقوله اصلی شامل زیر مقولاتی بودند که با استفاده از روایت های مشارکت کنندگان مورد بازنمایی قرار گرفت.

آموزش الکترونیکی رشته ای است که از پیدایش اینترنت و گسترش این پدیده فنآوری و استفاده از قابلیتهای آن ایجاد گردیده است، از آنجا که این نوع از آموزش بر کاهش هزینه های آموزشی، امکان فراگیری در هر سن، تمرکز بر دیدگاه جامع در یادگیری، ایجاد سیستم فراگیر محور به جای استادمحور، تحقق عدالت در نظام آموزشی، دسترسی سریع و آسان به منابع آموزشی، هماهنگی سرعت آموزش با توانایی فراگیران، عمومیت و جامعیت آموزش و... تاکید دارد، لذا از یک طرف در جهت دستیابی به اهداف مذکور باید قالبها و استانداردهایی تعریف گردد که این مسیر هدفمند را مشخص و روشن نماید و از طرف دیگر استانداردسازی آموزش الکترونیکی مهمترین عامل در راستای جلب اعتماد فراگیران، عدم انحصار یک تکنولوژی آموزشی خاص، مدیریت و پیگیری اطلاعات و... می باشد. با توجه به اینکه استانداردسازی آموزش الکترونیکی نقش مهمی در توسعه و گسترش این صنعت دارند، لذا با این نگرش در مقاله سعی شده است ضرورت استانداردسازی سیستمهای آموزش الکترونیکی و همچنین اصلی ترین استاندارد تدوین شده در این زمینه تحت عنوان SCORM مورد بررسی قرار گیرد.