فهرست مطالب
نشریه تاریخ پژوهی
پیاپی 82 (بهار 1400)
- تاریخ انتشار: 1400/10/15
- تعداد عناوین: 7
-
صفحه 7
نوروز، بزرگ‌ترین جشن ملی ایرانیان، سابقه‌ای هزاران‌ساله دارد و از گذشته‌های دور در فلات ایران، روز اول سال و آغاز بهار را به برگزاری مراسمی ویژه، توام با سرور و شادمانی اختصاص می‌دادند. عاملی که نوروز را از دیگر جشن‌های ایران باستان جدا کرده، سبب ماندگاری آن شده، فلسفه وجودی نوروز است. زایش و شکوفایی دوباره که هم‌زمان با سال جدید در طبیعت دیده می‌شود. نوروز، جشنی به مناسبت فرارسیدن بهار بوده است. زرتشت از نو به آن تقدس بخشید و سپس، با اسطوره جمشید تداعی پیدا کرد. درباره نوروز در روزگار هخامنشیان و اشکانیان آگاهی کمی در دست است ولی از روزگار ساسانیان، در نوشته‌های تاریخ‌نگاران سده‌های سوم تا پنجم هجری مطالب شایان توجهی در این‌باره به‌جا مانده است. در دوره اسلامی نیز، احادیث زیادی از امامان شیعی وجود دارد که به تایید نوروز پرداخته اند. این پژوهش تلاش می‌کند به روش تاریخی-تحلیلی ابتدا با اشاره ای کوتاه به اهمیت و جایگاه نوروز در ایران باستان، به جایگاه و اهمیت آن در دین اسلام بپردازد.
کلیدواژگان: اسلام، ایران باستان، نوروز، جشن کهن -
صفحه 25
افکار عمومی موجد جریان ها و رویدادهای سیاسی_اجتماعی است و به همین دلیل، به زمامداران توصیه می‌کنند پیش از اجرای هر سیاستی، نخست باید زمینه لازم را در جامعه آماده ساخته، بستری فراهم سازند که سیاست بر آن جاری شود و این زمینه و بستر چیزی جز افکار عمومی نیست. سیره و روش حکومت امام علی(ع)، سرشار از آموزه هایی است که می تواند به‌عنوان نمونه و سرمشق برتر و سرآمد، بررسی و تحلیل شود. از این رو، این پژوهش بر آن است که مدیریت افکار عمومی در کانون فکری امام علی(ع) را بررسی کند و با روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که امام علی(ع) برای مدیریت و در عین حال هدایت مناسب افکار عمومی چه دیدگاه های را به‌کار گرفته و توصیه کرده‌اند؟ نتایج پژوهش بیانگر این است که امام علی (ع) در خطبه‌ها و فرامین خود به کارگزارانش مسئله جلب توجه مردم و به‌دست آوردن رضایت آنان را مهم می شمارد و از آنان می خواهد با روش‌هایی مانند حضور در جامعه و شنیدن مشکلات، مهربانی کردن و مدارا، اعتماد و بخشیدن خطاهای آن‌ها و... افکار عمومی را مدیریت کنند.
کلیدواژگان: امام علی(ع)، افکار عمومی، مدیریت، جامعه -
صفحه 49
حاضران و ناظران و پژوهشگران انقلاب اسلامی به نقش دکتر علی شریعتی در انقلاب 57 واقف هستند. نکته قابل توجه، حضور او در دانشگاه فردوسی مشهد است که شهرت فراگیری برای او رقم زد و رفته‌رفته پرتو افکارش منجر به اشاعه اندیشه‌های اسلامی –انقلابی در میان لایه‌های مختلف جامعه شد. استخدام او به‌عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه مشهد نقطه آغاز گسترش آراء وی و مخاطب یافتن آن‌ها در میان طیف گسترده‌ای از جوانان و دانشجویان بود. این نوشتار قصد دارد با استفاده از بیانات افرادی که در دانشگاه فردوسی مشهد حضور او را درک کرده‌اند، نقش او را در ایجاد تحرک در دانشگاه و جامعه بازنمایی و چگونگی تبدیل شدن او از مدرس دانشگاه به معلم انقلاب را تببین کند.
کلیدواژگان: علی شریعتی، انقلاب اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، حسینیه ارشاد -
صفحه 67
هم‌زمان با تحولات نظام بین الملل و با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، چهره ی تازه ای از زن به دنیا معرفی شد که علاوه بر دین‌داری و حفاظت از آرمان های انقلاب اسلامی، توانست با آگاهی و مسئولیت پذیری، به عنوان زن انقلابی گر شیعی، پویا و فعال در عرصه های گوناگون علمی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و... قدم‌های موثری بردارد. در چارچوب نظری دیدگاه اسلام گرایان بر این نکته تاکید دارد که زنان مسلمان شیعی با تکیه بر دانش اسلامی، تحولات عظیم و قابل توجهی را برخلاف دیدگاه روشن‌فکران و سلطنت گران داشته است. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از اسناد و متون موجود، کتاب‌خانه و اینترنت به بررسی این موضوع بپردازد. در این راستا، ابتدا ویژگی های یک زن انقلابی را برشمرده و سپس با ذکر نمونه هایی از زنان انقلابی گر شیعی به عمل‌کرد آنان پرداخته می شود. یافته ها حاکی از آن است که زنان انقلابی، زنانی هستند که از قالب یک زن سنتی و صرفا خانه نشین بیرون آمده و در عرصه های گوناگون ایفای نقش کرده و در چارچوب اسلام و تشیع، تبدیل به زنانی انقلابی گر، پویا و اجتماعی شدند.
کلیدواژگان: زن، انقلابی، تشیع، زنان انقلابی گر شیعی، انقلاب اسلامی ایران، اسلام گرایان -
صفحه 95
در طول تاریخ تحولات معماری ایرانی، عصر صفوی جایگاه ویژه‌ای دارد. به‌طوری‌که این دوره را درخشان‌ترین دوره معماری ایران می‌دانند. ایجاد حکومت مقتدر، امنیت، هنردوستی پادشاهان صفوی و پیشرفت‌های هنری از جمله عوامل موثر در شکوه معماری این عصر است. در بررسی وضعیت زنان در تاریخ ایران، دشواری‌هایی به‌سبب نگاه مورخان به جایگاه آنان وجود دارد. به‌رغم اهمیت‌ندادن یا سکوت منابع در مورد آنان، زنان در تحولات جامعه خود ازجمله هنر معماری موثر بوده‌اند. برخلاف تاثیر این نگاه و پیامدهای آن در تحقیقات تاریخی، شاهد سهم زنان به‌عنوان کارفرمایان هنری هستیم. ازجمله این آثار مدرسه چهارباغ است که به‌عنوان شاهنامه معماری اواخر این دوره می‌توان به آن اشاره کرد. هدف از این مطالعه، بررسی سهم زنان در معماری عصر صفوی با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای است.
کلیدواژگان: هنر، معماری، زنان، عصر صفوی، کارفرمای مدرسه -
صفحه 117
نوع مواجهه مردم یک کشور در مقابله با تجاوز خارجی یکی از مهم ترین مسایل مورد توجه در هر دوره تاریخی است. این پژوهش در پی پرداختن به مسئله «الگوی دفاعی مردم ایران در برابر دشمن متجاوز» در دوران قاجار است. پژوهش با این پرسش شکل گرفت که الگوی دفاعی مردم ایران در برابر دشمن متجاوز در دوره قاجاریه به چه صورت بوده است و این الگو از ابتدا تا انتهای این حکومت چه تغییراتی داشته است؟ پس از بررسی جنگ های مختلف دوره قاجار مشخص شد که در طول این جنگ ها، الگوی دفاعی مردم ایران در برابر دشمن متجاوز گاهی مثبت، گاهی منفی و درمواقعی نیز خنثی بوده است. نخستین و مهم‌ترین نتیجه ای که این پژوهش بدان رسید این بود که بین برخی از عوامل مهم شکل گیری الگوی رفتار مثبت از قبیل رهبری و فرمان‌دهی، روحیه، شکل گیری دفاع همه جانبه، مردم پایه بودن جنگ، تکلیف گرایی در جنگ، خودباوری ملی و... و فقدان آن ها که منجر به شکل گیری الگوی رفتاری منفی و یا نهایتا خنثی شده است، رابطه ی معنی داری وجود دارد.
نوشتار پیش رو، بر آن است که الگوی رفتار تاریخی مردم ایران در دوران قاجار در برابر دشمن متجاوز را استخراج و از آن برای استفاده بهتر در جنگ آینده بهره گیرد. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است که می توان از نتایج آن در استراتژی های دفاعی کشور بهره برد. داده های موردنیاز از راه مطالعات کتاب‌خانه ای و با استفاده از ابزار فیش گردآوری شده است.کلیدواژگان: الگوی دفاعی، جنگ، قاجار، دشمن متجاوز - ترجمه
-
صفحه 139
دو امپراتوری بزرگ، ایران در زمان دودمان ساسانی و چین، در زمان دودمان‌های وی، سویی و تانگ، مقصد بازرگانانی بودند که در جاده‌ی ابریشم در آسیای مرکزی سفر می‌کردند. هر دو مقصد از جمله مراکزی بودند که بازارهای بزرگ و محصولات مختلفی عرضه می‌کردند، اما مهم‌تر آن بود که ثبات و امنیت در روابط تجاری را تضمین می‌کردند. این امر در هر دو سرزمین چین و ایران، هم در سکه ها و هم در اشیاء مبادله شده بازتاب یافته است. در این مقاله‌ی کوتاه به بررسی این دو مورد می‌پردازم و آن را به دوست قدیمی، آدریان دیوید هیو بیوار، تقدیم می‌کنم که اشتیاق و مشارکت بی‌نظیرش در بسیاری حوزه‌های فرهنگ و تمدن خاور نزدیک و آسیای مرکزی، در زمینه‌ی سکه‌شناسی، تاریخ، دین و غیره، شناخت ما از گذشته‌ی این بخش از جهان را بسیار غنی کرده است. در سپتامبر 1990 نسخه روسی ابتدایی این مقاله را در کنفرانسی در سمرقند ارایه دادم که در اینجا آن را اصلاح کرده و بسط داده ام.
-
Page 7
Nowruz, the most famous national Persian holyday, ages thousand years. Peoples of the plateau of Iran have always been celebrating the beginning of spring holding a special ceremony full of joy and happiness. The philosophy of the ceremony makes it special amongst traditional Persian holidays and has made it last for such a long time. The birth and flowering can be seen everywhere in the begging of the New Year. Nowruz in ancient times was a celebration for the beginning of spring and Zarathustra added a religious aspect to the event and was crystallized with the myth of Jamshid. Little is known about Nowruz in Achaemenid and Parthian dynasties but due to some documents of historians of the third to fifth AH we know a little bit about the holyday in Sassanid period. There are also many hadiths from Shiite Imams that confirms Nowruz in Islamic era. Using a historical and analytical method, the study referred at first to the importance and status of Nowruz in ancient Iran and then tried to explore its importance and status in Islam.
Keywords: Islam, Ancient Iran, Nowruz, Ancient Celebration -
Page 25
Public opinion creates sociopolitical events and movements. So, it is recommended to governors that, before undertaking any policy, make every necessity ready in society and make it in such a way that policy works well. The ground for policies to be successful is public opinion. Imam Ali’s governing method is full of lessons one can have as a good case and example to consider. Therefore, the study tried to explore the way of managing public opinions in the Imam Ali’s words. It sought to answer, using a descriptive and analytical method, what opinions Imam Ali had and what he recommended for managing and leading public opinion. The study showed that he emphasizes in his speeches and orders to his governors to try to attract people’s attention and make them satisfied. He wants them to manage public opinion taking such strategies as presence among people and listening to them, being kind and tolerant in facing with people, trust in people, and forgiving their mistakes.
Keywords: Imam Ali, Public Opinion, Management, Society -
Page 49
All researchers of Islamic revolution can confirm the big role of Dr. Ali Shariati in Islamic revolution of 1978. One of the notable points in this regard is that he was one of the faculty members of Ferdowsi University of Mashhad and this made him famous and his Islamic and evolutionary ideas been prevailed among different social strata. His presence in Ferdowsi University of Mashhad as a faculty member was the beginning of his ideas among audiences especially the youths and students. Conducting interviews with people who had been with him in the university, the study tried to investigate his ideas and his role in creating movements in Iranian universities and society and how he was accepted as a revolution teacher while he was a university professor.
Keywords: Dr. Ali Shariati, Islamic Revolution of Iran, Ferdowsi University of Mashhad, Hosseinieh Ershad -
Page 67
In line with the huge changes in international systems and the success of Islamic Revolution in Iran, a new image of women was introduced to the world. The woman, in addition to religiosity and maintaining the ideals of Islamic revolution could have, as a revolutionary, active and effective Shiite woman, an undeniable role in different social, academic, political, and economic fields. The Islamists’ perspective which was used as a framework, in contrast with intellectuals and monarchists, emphasizes that Shiite women with an emphasis on Islamic knowledge, have made huge changes. A descriptive-analytical method was applied and library resources were used for gathering the data. At first, characteristics of revolutionary women were described and then some Shiite revolutionary women were mentioned as examples. The study showed that revolutionary women are those who distance from traditional women and mere housewives and play role in different aspects of society. These women are revolutionary, active and socialist whitin the limitations of Islam and Shiism.
Keywords: Woman, Revolutionary, Shiism, Revolutionary Shiite Women, Islamic Revolution of Iran, Islamists -
Page 95
Safavid era has a high status in Iran’s history of architectural developments. Some believe that this era is the most brilliant one in the history of Iranian architecture. Among the factors affecting the brilliance are the powerful government, safety, artistic developments, and Safavid kings’ interest in art. It is difficult to explore the status quo of women in the history of Iran due to historians’ look at women’s status. Although historical resources have ignored the high status of women, they have influenced different aspects of society including architecture. Despite the look, it can be seen that women have played a great role as artistic employers. Among their influence on architecture is Chahar Bagh School which can be seen as bible of architecture in the late period. The study aimed at exploring the role of women in architecture of Safavid era using a descriptive-analytical method and library resources.
Keywords: Art, Architecture, Women, Safavid Era, Employer, School -
Page 117
Amongst the main important issues of every period is the way people deal with foreign aggressions. The study tried to deal with Iranian people’s defensive pattern against aggressive enemies in Qajar era. It sought to describe and discuss the changes of the pattern from the beginning of the dynasty to the end. Investigating different wars of Qajar era showed that the defensive patter of Iranian people against foreign aggressions has been sometimes positive and sometimes negative and even neutral in some cases. The data were collected using library resources. The most notable result was that some of the influencing factors such as leadership, spirit, comprehensive defense, people-oriented wars, task-oriented characteristics of the wars, national self-confidence had resulted in forming positive behavior pattern and the lack of such factors had resulted in negative or neutral patterns at best. The study sought to explore historical behavior pattern of Iranian in Qajar era against aggressive enemies and to propose them for probable future wars. The results of the applied study can be sued for defensive strategies of Iran.
Keywords: Defense Pattern, War, Qajar, Aggressive Enemy
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.