نشریه رهیافت های نوین در مطالعات اسلامی
پیاپی 7 (تابستان 1400)

در این مقاله مباحث کیفری در قرآن مانند زنا – قتل – ارتداد- شرابخواری-سرقت – قصاص و قذف و لعان از نظر تعداد کل آیات و همچنین به تفکیک مکی و مدنی بودن آمده است و نیز مشخص شده است که چه مقدار از این آیات در سوره های مکی و چه مقدار در سوره های مدنی قرار دارد. همچنین علت این که  بعضی ازاین آیات در سوره های مکی وبرخی دیگر در سوره های مدنی آمده است، مشخص شده است. تعداد 27 آیه در قرآن به این مباحث اختصاص داده شده است که از این میان تعداد 5آیه در سوره های مکی و تعداد 22 آیه در سوره های مدنی آمده است.

تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس از آزمون با پیگیری گروه کنترل است. جهت جمع آوری اطلاعات این پژوهش از روش های مطالعه کتابخانه ای به‌منظور گردآوری مبانی نظری و پیشینه تجربی پژوهش استفاده خواهد شد. جهت جمع آوری داده های مورد نیاز از نمونه مورد مطالعه از روش جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه می باشد. پروتکل درمانی رویکرد زوج درمانی هیجان مدار جانسون (2004)، جلسه درمانی و شفقت برخود گیلبرت 2009) بود. ابزارهای پژوهش شامل تمایز یافتگی خود، صمیمیت جنسی، پرسشنامه تعارضات زناشویی بود.  جامعه آماری کلیه زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی شهر کرمانشاه در سال 1399 خواهد بود. نمونه آماری شامل 30 نفر از زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی خواهد بود که به روش نمونه گیری در دسترس از بین زنان مراجعه کننده به دفاتر مشاوره و راهنمایی خانواده شهر کرمانشاه بود. بعد از جلسات پرسشنامه های تعارضات زناشویی، صمیمیت زناشویی و تمایزیافتگی به آنان به عنوان پس از آزمون داده خواهد شد و بعد از گردآوری اطلاعات مورد نظر مورد تجزیه و تحلیل خواهند گرفت. برای جمع آوری داده های پژوهش پس از گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های پژوهش از بررسی سوالات و فرضیه های پژوهش به کمک نرم افزار آماری spss نسخه 24 و با استفاده از شاخصهای توصیفی و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل خواهد شد. نتایج نشان داده است که با کنترل نمرات پس آزمون و پیگیری گروه های آزمایش به طور معنادار از گروه کنترل بالاتر بوده و این اثربخشی در طول زمان ماندگار است.

ارزیابی هزینه های جرم و تلاش در جهت کاهش این هزینه ها سابقه طولانی دارد. اولین ارزیابی ها در این خصوص در ایالات متحده آمریکا در سال 1929انجام گرفت و نتایج حاصل از آن نشان می داد که سیاستگذاران کیفری تمایل و توجه چندانی به بررسی و واکاوی این جنبه از حقوق کیفری ندارند. اما همانگونه که می دانیم معیار هزینه - فایده ابزاری مناسب برای ارزیابی نتایج قانونگذاری است ، ابزاری که به قانونگذار کمک می کند تا با ارزیابی هزینه ها و منافع سیاست های جنایی مختلف، سیاستی را که منجر به افزایش میزان رفاه جامعه می شو د، تعیین کند. بدینسان، سیاستگذار می تواند به تخصیص بهینه منابع، در جایی که با کمبود منابع مواجه است، دست یابد. معیار تکمیلی بودن حقوق جزا ، از یک سو به دنبال درونی سازی هزینه های جرایم است و از سوی دیگر، در جرایمی که بازده اقتصادی بالا دارند ، اعمال ضمانت اجراهای حقوق کیفری را به عنوان قاعده ای تکمیلی برای قانونگذار به منظور بالا بردن سطح بازدارندگی، تجویز می کند . همچنین، دستیابی به مجازات های بهینه به عنوان یکی از اهداف والای تحلیل اقتصادی حقوق کیفری مطرح شده و در این راستا به تبیین آنچه از دیدگاه اقتصادی مجازات بهینه محسوب می شود، می پردازند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکردی کاربردی به بیان تحلیل رویکرد حقوق کیفری و فقه شیعه در باب ارزیابی هزینه پدیده جنایی (جرم) خواهیم پرداخت.

حفظ آبروی انسان از امور بسیار با اهمیت در دین مقدس اسلام بوده و درباره حفظ آبرو،آیات قرآن و احادیث مختلفی از معصومین (علیهم السلام) وارد شده است که بر اهمیت و جایگاه ویژه این امر اشاره دارد. حکم اولی و ابتدایی در شرع مقدس اسلام عبارت است از اینکه هیچ کس حق ندارد آبروی انسانی خود یا شخص دیگری را بریزد و به آن خدشه ای وارد نماید و صیانت از آبروی انسانی وظیفه هر فرد است. یکی از اموری که باعث از بین رفتن آبرو می شود، اعتراف یک انسان به گناهان خویش می باشد که بنابر حکم اولی در باب صیانت از حیثیت انسانی، هیچ کس حق آبروریزی از خویش را با اعتراف به گناهان خود ندارد مگر در مواردی که شرع مقدس به خاطر مصالح بالاتری اجازه‌ی این کار را داده باشد. در این مقاله به بررسی و تحقیق پیرامون مصادیق مختلف اعتراف به گناه در گروه های نوپدید اجتماعی مانند مراکز روانشناسی و روانکاوی و اعتراف در نزد بازجویان و ضابطین قضایی خواهیم پرداخت و از نظر مبانی فقهی مورد بحث و مطالعه قرار خواهیم داد.

نهج البلاغه، از جمله کتبی است که حاوی موضوعات گوناگون می‌باشد، و هر کس به اندازه تشنگی خود، از این دریا چشیده است. یکی از مباحثی که بایستی بدان توجه کرد، عواملی است که مربوط به اقبال و ادبار جوامع  می‌شود. هر جامعه و حکومتی، برای این‌که سالیان بیشتری حکومت کند و استوار بماند، لازم است اصول و روش‌هایی را به کار بندد، تا اقبالش بر ادبارش غلبه کند و بر اریکه قدرت، مدت زمان بیشتری تکیه زند. حضرت علی علیه السلام، از موضع رهبری و حکومت بر یک جامعه اسلامی، در سخنان خویش به عوامل فروپاشی و انحطاط جوامع اشاره نموده است که لازم است این عوامل دسته‌بندی و مرتب شود و آن‌ها را به‌صورت منسجم آورد. تشخیص مسیر درست و جلوگیری از انحراف، گمراهی و افراط و تفریط، حکومت را به اهداف عالیه خویش می‌رساند و یک زندگی راحت را به جامعه ارزانی می‌دارد. مقاله حاضر به شیوه کتابخانه ای و توصیفی تهیه و به سیوال،عوامل فرو پاشی جوامع از منظر علی ع چیست؟ پاسخ می دهد.

پژوهش با هدف ساخت و اعتباریابی مقیاس اثرات روانی و اجتماعی ناشی از فاصله گذاری اجتماعی  کوید19  انجام شد. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی-داده بنیاد (روش آمیخته کمی و کیفی) میباشد. جامعه آماری بخش کیفی صاحبنظران روانشناسان، مشاوران کادر مشغول در بیمارستان میباشد. در بخش کمی نیز جامعه شامل کلیه خانواده های پرستاران بیمارستان های دولتی شهر کرمانشاه در سال 1400-1399 میباشند که  تعداد آنها بیش از 500 نفر می باشد. حجم نمونه در روش کیفی برای به دست آوردن شاخص ها از صاحبنظران روانپزشکی، مشاوره و راهنمایی بیمارستانها به تعداد 20 نفر انتخاب شد و نظرخواهی شد. حجم نمونه در بخش کمی برای پر کردن پرسشنامه برای سنجش اعتباریابی پرسشنامه از 380پرستاریکه تحت تاثیر پیامدهای روانی فاصله گذاری اجتماعی در وضعیت دشوار کووید-19 بوده اند. برای بررسی اعتبار سازه نیاز به اجرای تحلیل عاملی بود ساخت ابزار از طریق مصاحبه و سپس کدگذاری و تحلیل مصاحبه ها و بر اساس مولفه های استخراج شده از مصاحبه ها، ابزاری متناسب با بافت ایرانی برای اندازه گیری تاثیر فاصله اجتماعی تنظیم شد. تعداد 16 سوال برای اندازه گیری چهار مولفه انسجام خانواده، تعارض زناشویی، اضطراب و ترس تهیه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و با استفاده از نرم افزار آماری وایرماکس استفاده شد. نتایج نشان داد مقادیر جاصل از آزمون KMO نشان داد و میتوان داده ها را به یک سری مولفه پنهان (مکنون) زیربنایی و بنیادی تقلیل داد. نتیجه آزمون بارتلت نشان داد همبستگی بین گویه ها، ماتریس همسانی و واحد نمیباشد؛ یعنی از یک طرف بین گویه های داخل هر مولفه همبستگی بالایی وجود دارد و از طرف دیگر بین گویه های یک مولفه با گویه های مولفه دیگر، هیچگونه همبستگی مشاهده نمیشود. نتایج حاکی از ان بود مجموع مولفه‌های استخراج شده توانسته‌اند به میزان مطلوبی تغییرات هر گویه را تبیین کنند. سهم هر مولفه در تبیین واریانس پرسشنامه به صورت نزولی میباشد. مولفه اول بیشترین سهم (950/9) درصد با مقدار ویژه (971/3) و مولفه سوم کمترین سهم یعنی (609/8) درصد با مقدار ویژه (616/3) را در تبیین واریانس 17 گویه داشتند. سهم تبیین برای مولفه دوم (698/8) درصد با مقدار ویژه (677/3)، سهم تبیین برای مولفه دوم برابر با (698/8) با مقدار ویژه (677/3) بود. پایایی پرسشنامه از طریق آزمون آلفای کرونباخ 86/0 محاسبه شد.

تاثیر شبکه‌های مجازی ارتباطی بر زندگی مردم مدتی است که بحث برانگیز شده است. توجه به این شبکه‌ها و تاثیرات آن‌ها بیش از همه معطوف به برنامه‌هایی مانند تلگرام، فیس بوک، لاین، واتساپ و... است که به دلیل حضورشان در موبایل در دسترس‌ترند. این توجه پس از اختلالاتی اخیر در شبکه پرطرفدار وایبر، به مراتب بیشتر شده است. عمده ایرادات به این برنامه‌های مجازی ارتباطی، تاثیر منفی آن‌ها بر خانواده و روابط زناشویی است.کارشناسان حوزه فضای مجازی، استفاده‌های اولیه از شبکه‌های ارتباطی مجازی را به سال‌های 1997 و فضاهای مجازی مانند "شش‌درجه" که امکان داشتن پروفایل شخصی و آشنایی با دیگران را می‌داد بازمی‌گردانند. از آن زمان و تا ظهور برنامه‌های ارتباطی موبایلی سایت‌های متنوعی ایجاد شدند. پس از حضور گوشی هوشمند اما این ارتباطات وارد دوره جدیدی شد. این تحولات که تحولاتی جهانی بودند، خیلی زود به ایران نیز رسیدند. حدودا یک دهه از حضور موبایل در زندگی ایرانی‌ها می‌گذرد. در این مدت این وسیله با تغییرات جهانی‌اش متحول شد. ایرانی‌ها نیز در این سال‌ها سعی کردند تا خود را با این تحولات تطبیق دهند. هرچند که در ایران فاصله مشخصی با فناوری جهانی وجود داشته و دارد، اما به هر روی، ایرانی‌ها با نسل جدید موبایل‌، که موبایل‌های هوشمند نامیده می‌شوند، با شبکه‌های اینترنتی همراه شدند.

نام مسجد یادآور بندگی در برابر پروردگار متعال است. مسجد ، جایگاه سجده است و سجده اوج عبادت و بندگی انسان برای خدا: السجود منتهی العباده من بنی آدم. مسجد نمونه اسلام عهده دار نقشهای مهمی در عرصه های عبادی، تربیتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و نظامی است. اسلام به عنوان کاملترین دین و با نظام جهان شمولی که دارد اساس الگو سازی را در بخش های مختلف ارایه کرده است که مهمترین و جامع ترین الگو را در فرهنگ سازی مسجد قرار داده است. یکی از نقش های اصلی و محوری مسجد آن است که زمینه را برای عبادت خالصانه و پر جمعیت فراهم کند تا مومنان در آنجا با پرداختن به نماز و دعا، با خداوند متعال به معنای واقعی کلمه انس بگیرند. هر اندازه مسجد در ایفای این نقش حیاتی موفق و قوی عمل کند، به مسجدی که قرآن و سنت آن را ترسیم نموده، یعنی «مسجد نمونه» نزدیکتر است. ایمه معصومین (علیهم السلام) در سخنان خویش مسجد را آشیانه و پناهگاه مومن بر شمرده اند که انسان در آن جا از اضطراب فاصله گرفته و به آرامش دست می یابد امام صادق (ع) به مسلمانان سفارش می کردند که به هنگام مواجهه با مشکلات دنیوی، به نماز و مسجد پناه ببرند. در اهمیت مسجد همین بس که خداوند می‌فرماید من کره‌ی زمین را که خلق کردم، ابتدا مسجدالحرام را برای عبادت قرار دادم. «إن اول بیت وضع للناس للذی ببکه مبارکا و هدی للعالمین» (آل عمران، 96) پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در بدو ورود به مدینه اولین کاری که انجام دادند، ساختن مسجد بود. در قبا مسجد ساختند، بعد از ورود به مدینه هم مسجد ساختند.

یکی از اهداف مشخص در سیاست های اقتصادی کشورها، افزایش درآمد و به تبع آن توسعه اقتصادی آن کشورها بدون وابستگی به فروش منابع خام می باشد. این موضوع یکی از برنامه های اساسی ایران به عنوان اقتصاد بدون نفت می باشد. گرایش روبه رشد مردم به ورزش و نیاز به مصرف کالاها و خدمات ورزشی باعث شده تا صنعت ورزش روند درآمدزایی بی سابقه ای را تجربه کرده و سهم بسزایی در اقتصاد کشورها ایفا کند. بررسی اثرات مستقیم و غیرمستقیم سرمایه گذاری در ورزش و تاثیر آن بر روی رشد و توسعه اقتصادی، یک مسئله بسیار مهم برای اقتصاد کشورها می باشد. کانادا، انگلیس و آمریکا از جمله کشورهایی هستند که تحقیقات گسترده ای در این زمینه انجام داده اند. صنعت ورزش در آمریکا نوعی ماشین اقتصادی است که سالانه میلیون ها دلار درآمد دارد. رواج ورزش و تفریحات سالم در عصر حاضر به ویژه در کشورهای توسعه یافته سبب رونق هرچه بیشتر این صنعت شده است. هرچند صنعت ورزش در دهه 1990 میلادی از قدرت خاصی بیش از آنچه تصور می شد برخوردار بود ولی هنوز یک صنعت جوان است و تمامی مشکلات یک صنعت جوان را داراست. کمیت و کیفیت بخش های صنعت ورزش در هر کشوری با توجه به اندازه و دامنه این صنعت متفاوت است از این رو تا کنون الگوی واحد و یکسانی برای آن ارایه نشده است.

واضح است که تاریخ پیدایش جرم، به تاریخ خلقت آدمی بر می‌گردد. آنجا که در سفر پیدایش دست قابیل به خون برادرش هابیل آلوده شد تا پدیده‌ای به نام جرم و واقعه‌ای به شکل پدیده جنایی، عینیت پیدا کند. در واقع این پدیده، مظهر زندگی جمعی و ناشی از فعل انسانی است که به آن جامعه تعلق دارد. رفته رفته پدیده مجرمانه‌ی از شکل ساده به شکل گسترده و پیشرفته تبدیل شده تا حدی که با افزایش و تنوع رفتارهای مجرمانه، اجتماعات بشری بیش از پیش دست خوش ناآرامی گردیده است. در این میان و به علت تعارض پیش آمده ما بین مرتکب جرم و جامعه، باید این واقعیت را پذیرفت که پدیده جنایی واقعیتی است انکارناپذیر که جامعه در پاسخ به آن به واکنش اجتماعی برخاسته است. واقعیتی نسبی و عام الشمول که به گونه ها و اشکال مختلف،صحنه های ملی و فراملی را درنوردیده است.

امروزه بیش از هر زمان دیگر نیازمند تفکر و اندیشه درمورد تاثیر دین و باورهای دینی بر زندگی انسان چه از بعد مادی و چه معنوی هستیم. کارل گوستاویونگ می‌گوید: «من صدها تن از بیماران را معالجه و درمان کرده‌ام از میان بیمارانی که در نیمه عمر خود (35 سالگی به بعد) به سر می‌برند حتی یک بیمار را نیز ندیدم که اساسا مشکلش نیاز به یک گرایش دینی در زندگی نباشد به جرات می‌توانم بگویم که تک تک آنها به این دلیل قربانی بیماری روانی شده بودند که آن چیزی را که ادیان موجود در هر زمانی به پیروان خود می‌دهند، نداشتند و فرد فرد آنها تنها وقتی که به دین و دیدگاه‌های دینی بازگشته بودند به طور کامل درمان شدند. برای رسیدن به زندگی آرام وتوام با آرامش ورضایت بخش قبل ازهرچیز باید تفکرمان را اصلاح کنیم.آنگاه زندگی خود به خود تغییرخواهدکرد. چراکه زندگی مابرپایه اندیشه ماست. افزایش رشدصنعت وشهرنشینی درقرن بیستم، پتانسیل بالایی را برای بروزبیماری های روانی دربسیاری از جوامع پدید آورده است.درایران که نظام حکومتی برمبنای اسلام پایه گذاری شده نیل به بهداشت روانی که دراحکام گوناگون اسلامی موردتاکید بوده ازحساسیت های زیادی برخوردار است به وجود آوردن جامعه ایده آل اسلامی ودستیابی به زندگی مورد نظراسلام که ترکیبی از عشق به دنیاوهم زمان پارسایی است باید ازالویت برخوردار باشد.پرواضح است که دست یافتن به چنین جامعه ایده آلی نیاز به شناخت همه جانبه عوامل زمینه سازآن دارد.یکی از عوامل زمینه سازسلامت روانی جلوگیری از ایجادبیماری های روانی است که در جوامع امروزی به چشم می خورد.

بررسی و دقت در سابقه‌ ی اقوام و تمدن ‌های بشری گوناگون نشان دهنده‌ ی این مطلب است که پرداخت غرامت از سوی جانی به عنوان مجازات یا جبران خسارت دارای سابقه ‌ای طولانی و دراز به قدمت عمر بشر است. این روند کم‌ کم با گذشت زمان و ورود عناصر و اجزای تازه وارد مرحله ‌ای جدید شد. در دین اسلام که دین رسمی حکومت جمهوری اسلامی ایران است این نهاد با صراحت و تاکید مورد قبول قرار گرفت و این نشان می‌ دهد که دیه از احکام امضایی اسلام است که در واقع در راستای ایجاد صلح و صفا در میان خانواده‌ ها و قبایل عرب که از نظر مسایل اجتماعی در سطح بسیار پایین قرار داشتند به وجود آمد و توسط اسلام تایید شد. با گذشت زمان و نفوذ اندیشه ‌های جدید حقوقی مردم هم در راستای ایجاد یک سیستم حقوقی منظم و با ثبات سعی در ایجاد یک جامعه متشکل و مترقی در قالب‌ های جدید و منطبق با تحولات روز بودند و از آنجا که انسان موجودی فطرتا اجتماعی است با تشکیل اجتماعات تلاش داشت تا این نیاز خود را برطرف سازد که مستلزم ایجاد نظم و حکومت قانون و وضع قوانین و مقررات است تا بدین وسیله قوام و ثبات جامعه حفظ شده و زمینه امنیت فردی و اجتماعی به وجود آید. برهمین اساس قوانین حاکم بر هر جامعه محدودیت‌ هایی برای افراد خود دارد و در برابر تجاوز و تعدی بر این محدودیت ‌ها واکنشی را در نظر گرفته است؛ بدین صورت حقوق جزا به وجود آمد.