نشریه پژوهش در هنر و علوم انسانی
پیاپی 38 (دی 1400)

موزه، نهاد غیرانتفاعی و مکانی برای گفتمان و مشارکتهای عمومی است که برای رشد جامعه از رویکردهای متفاوت آموزشی استفاده میکند و مهمترین موضوع آن، مخاطب است تا در گستره وسیع ارتباطی بر جنبه های مختلف جامعه تاثیر گذارد. یکی از اقدامات مهم موزه ها ایجاد فضاهای آزاد آموزشی با یاری دستاوردهای پیشرفته نمایشی است. این مقاله با هدف معرفی موزه بیش پیوسته و با فرض اینکه مدل نوآوری اجتماعی دیجیتال قابلیت بهره برداری برای جذب و آموزش مخاطبین را دارد؛ بر پایه رویکرد نظری هابرماس به سوالات زیر پاسخ میدهد: امکانات موزه دیجیتال چگونه با ارتباط همگانی به بازآفرینی حقایق و ارزشهای جامعه انسانی کمک میکند؟ موضوع نوآوری دیجیتال موزه ها چگونه باعث تغییر رفتار و درک کنشهای انسانی میشود؟ مطالعه موردی، نمایشگاه موزه دفاع مقدس تهران و روش تحقیق از نوع پیمایشی، منابع از کتابخانه و سایت موزه و داده ها از راه پرسشنامه آنالیز میشود. نتایج نشان میدهد تقویت ارتباط انسانی با ابزارهای جدید اطالعرسانی موزه، میتواند حس تازهای برای درک معانی فکری ایجاد کند تا عموم بتوانند با نوعی ارتباط منطقی قابلیت بسط فکری را به دست آورند.

هدف این تحقیق بررسی رابطه ارزشهای فرهنگی طراحان مد و لباس ایرانی با روند طراحی خلاقانه آنها و همچنین بررسی تاثیر تجربیات شخصی اجتماعی طراحان در ایجاد کالای مد میباشد. در این تحقیق با نگاه و رویکرد کیفی، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته مولفه های درک ارتباط ارزشهای فرهنگی ایرانی، تجارب شخصی اجتماعی و روند خلاقیت در فرآیند طراحی شرکت کنندگان مطالعه مورد استفاده قرار گرفته شده است. جامعه آماری این تحقیق از طراحان برجسته مد و لباس و فعال در انجمن علمی لباس و پارچه ایران و همچنین برگزیدگان جشنواره های مد و لباس بوده و انتخاب آنها از طریق نمونه گیری گلوله برفی بود که در نهایت 30 نفر مشخص و پرسشنامه ها را تکمیل نمودند. برای تجزیه وتحلیل داده ها و ارزیابی سوالات و فرضیه های پژوهش از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد. یافته های اولیه این مطالعه نشان داد که ارزشهای فرهنگی تاثیر مستقیم بر فرآیند طراحی خلاق طراحان و خلاقیت آنها دارند. در بین ارزشهای فرهنگی ایرانی، مولفه معماری و هنر ایرانی بیشترین تاثیر را بر محیط کار و خلاقیت طراحان مد و لباس داشته است. علاوه بر این مشخص شد که تجربیات شخصی اجتماعی تاثیر مستقیم بر فرآیند طراحی خلاق طراحان دارند. در میان مولفه های تجربه شخصی نیز مشاهده شد که مولفه تجربیات کاری بیشترین تاثیر را بر محیط کار و خلاقیت طراحان مد و لباس شرکت کننده در مطالعه دارد.

در این مقاله ابتدا به بررسی انسان و اسطوره و سپس شخصیت امام علی (ع) به عنوان اسطوره ای مذهبی پرداخته شده است؛ و در آخر به بررسی نگاره هایی که، این حوادث را بازگو میکند میپردازیم. انتخاب تصویر برمبنای اعمال قهرمانانه ای که امام علی را در قالب شخصیتی اسطوره ای نشان میدهد از چهار کتاب: خاوران نامه، احسن الکبار، حبیب السیر و روضه الصفا انتخاب شده است. روش تحقیق مقاله توصیفی-تحلیلی است همچنین فنون جمع آوری اطلاعات به صورت متن خوانی، -که بیشتر بر پایه کتاب علی حقیقتی بر گونه اساطیر نوشته دکتر علی شریعتی- انجام گرفته است. سوالاتی که در این پژوهش دنبال می شود به این گونه است که: چرا انسان همواره به دنبال تصویرسازی شخصیتهای اسطوره ای است؟ و چرا امام علی به عنوان انسانی بزرگ در تاریخ اسلام همچون شخصیتی اسطوره ای شناخته شد؟ نتایج بدست آمده نشان میدهد که انسان روزمرگیها و اضطرابهای این عالم را با ستایش و پرستش دنیای اساطیر چهره های مورد عالقه خود را آن گونه که دلش میخواهد تصویرسازی میکرده است. یک شخصیت مذهبی و یا ملی در طول تاریخ با اعمال پهلوانی خود حماسه هایی را پدید آورده، و به مرور زمان داستانهایی فراواقع و خارق العاده از خود به جا میگذارد؛ تا جایی که به شخصیتی اسطوره ای که ریشه در واقعیت دارد تبدیل میشود. در نگارگری دوره های تیموری و علل خصوص صفوی، این علاقه را به صورت تصویرسازیهای در کتب مختلف میتوان دید.

تمدنهای ایران و چین از دیرباز با هم تبادل فرهنگی داشته و اشتراکات هنری قابل توجهی میان دو کشور در ادوار مختلف تاریخی مشهود است. یکی از جلوه های مشترک هنری میان این دو تمدن با پیشینه فرهنگی غنی، سفالگری است. در این میان اژدها یکی از نقوش نمادینی است که سابقه حضور آن در قدیمیترین منابع ادبی ایران و چین دیده می شود. از طرفی هم، نقش اژدها از جایگاه ویژه ای در دوران اسلامی در ایران و دوره مینگ و دوره یوآن در چین در بین هنر سفالگری برخوردار است. اژدها در دورهی تیموری و صفوی بیشتر روی سفال به کار رفته است و میتواند تقلیدی از نمونه های گذشته باشد. از مهمترین ضرورت پژوهش بررسی تطبیقی طرح و نقش و شناخت نمادین اژدها در ایران و چین می باشد. که تا الان تحقیق مستقلی به آن پرداخته نشده است. لذا هدف از این پژوهش آن است که مشخص شود نقش اژدها در مفاهیم نمادین هنر ایران و چین چگونه است؟ نقش اژدهای چینی به طور مستقیم و بدون تغییر ماهیت چگونه وارد هنر سفالگری ایرانی شده اند؟ از آنجایی که هنر و فرهنگ چین به نوعی با اژدها عجین شده و اساسا چین زادگاه اژدهاست، با بررسی نقش اژدها بر روی سفالینه ای دوره تیموری، صفوی و مینگ میتوان به شناخت بیشتر و بررسی دالیل افتراق و اشتراک در سفال پی برد. پژوهش پیش رو با رویکردی تطبیقی و بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است و جمع آوری اطلاعات آن به شیوه کتابخانه ای صورت پذیرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که در ایران نقش اژدها شبیه به هم هستند همچنین با استفاده از عناصر تزیینی و نقوش گیاهی در سفالهای این دوره از لحاظ شکل و اندازه با هم فرق دارند. هنرمند ایرانی به مفهوم و معنای چینی آن توجه نشان داده است و در آثار سفال این دوره اژدها گاه به تنهایی تصویر شده و گاه به تنهایی تصویر نشده است. ولی در دوره مینگ شکل اژدها متفاوتتر است و هنرمند اژدها را به عنوان نقش اصلی به تنهایی روی سفال به تصویر کشیده است

در تاریخ برگزاری نمایشگاه جهانی، اهداف، برنامه ها، ویژگیها و به طور کلی روند معماری، تحولاتی بنیادین را به خود دیده است. تا جاییکه در برخی آثار و دوره های خاص، طراحی غرفه ها به عنوان ابزاری درراستای ارایه سبکها و رویکردهای جدید معماری یا تقویت آنها مورداستفاده قرار گرفتهاند. در این راستا، پژوهش حاضر در قالب کیفی، به روش تحلیلی-تبیینی و با مطالعات کتابخانه ای، در تلاش برای ارایه مسیری روشن از تحولات معماری نمایشگاه های جهانی از طریق بررسی غرفه های شرکت کننده و نیز تبیین دوره های تاریخی معماری در این رویداد است. نتایج نشان میدهد که معماری غرفه ها، باتوجه به ویژگیهای مشابه، دوره های تاریخی ویژهای را روشن ساخته اند که متناسب با محتوای خود؛ در پژوهش حاضر، تحلیل، بررسی و سازماندهی شده اند. چهار دوره تاریخی بر رویکردها و راهبردهای طراحی معماری نمایشگاه جهانی حاکم بوده است که شامل: 1 .نوآوریهای علمی و فنی ساختمانی در غرفه ها (1889 -1851) 2 .ترکیب صنعت و هنر و به کارگیری سبکهای نوظهور و ارجاعات مختلف تاریخی در طراحی غرفه ها (1939 -1893) 3 .به- کارگیری آخرین دستاوردهای سازهای، مصالح و ساختارهای جدید ساختمانی برای حل مسایل جهانی (1970 -1958) و 4 .پیگیری رویکردهای معماری پایدار (2015 -1992) میباشند.