فهرست مطالب

نشریه پژوهش های علوم و فنون دریایی
سال هفتم شماره 2 (تابستان 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/05/10
  • تعداد عناوین: 7
|
  • عسکر نعمتی مقدم، حسین غفوریان، غلامرضا امینی رنجبر صفحات 1-10

    در این پژوهش سه چشمه ی آبگرم کریمی (1) ، ایران زمین (2) و حسینی (3) منطقه لاویج چمستان در استان مازندران با مشخصات طول جغرافیایی 27و04وo52 – 17و58 و o51 شرقی و عرض جغرافیایی 16و24وo36 – 12و59 و o36 شمالی مورد بررسی قرار گرفته اند. نمونه برداری از چشمه ها جهت تعیین خواص فیزیکی و شیمیایی (تعیین کل مواد معدنی محلول (TDS)، هدایت الکتریکی(Ec)، اسیدیته (pH) ، دما ، مزه و بو) و مقدار کاتیون سرب(+2Pb) و کادمیم(+2Cd) انجام شد. از مقایسه میانگین TDS چشمه ها مشخص شد که در چشمه ی شماره(1) مواد معدنی بیش تری حل شده است. غلظت کاتیون ها به کمک دستگاه جذب اتمی اندازه گیری گردید. در بررسی آماری نتایج به کمک نرم افزار SPSS، مشخص شد که بین غلظت کاتیون سرب و هم چنین کاتیون کادمیم در هر سه چشمه اختلاف معنی دار آماری وجود ندارد و مکان نمونه برداری بر میانگین غلظت این دو کاتیون موثر نبوده و رابطه ی آماری بین غلظت کاتیون سرب (x) و کادمیم (y) وجود دارد. در صورتی که این ارتباط و همبستگی بین غلظت کاتیون سرب و کادمیم با دمای آب چشمه ها وجود ندارد. در بررسی آماری نتایج به کمک نرم افزار SPSS، مشخص شد با توجه به حد مجاز اعلام شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای کاتیون سرب (05/0 میلی گرم در لیتر) و کادمیم (01/0 میلی گرم در لیتر) و غلظت کاتیون ها ، آلودگی کاتیون های سرب و کادمیم در این سه چشمه وجود دارد.

    کلیدواژگان: کاتیون های سنگین، سرب، کادمیم، آبگرم
  • حامد دهقانی، پریسا نجات خواه معنوی، حمید رضایی مارنانی صفحات 11-24

    این بررسی در زمستان 1387 در مناطق جزر و مدی جزیره هنگام انجام و اعضای راسته Zoantharia مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته است. جهت انجام این بررسی 5 ترانسکت در 5 ایستگاه موسوم به عرب‌ها (N"3/43 '36 26 و E"3/23 '52 055)، خنزی (N"32/07 '38 26 و E"32/08 '54 55)، عباس (N"74/14 '39 26 وE "97/43 '54 55)، غیل (N"5/43 '38 26 و E"4/24 '51 055)و اسکله (N"54 '40 26 و E"39 '53 55) در نظر گرفته شد. یکبار نمونه برداری در آغاز زمان جزر انجام شد. هر ترانسکت به طور کامل توسط کوادرات مشبکی با ابعاد 1×1 متر و مربع‌های 10×10 سانتی متر مورد بررسی قرار گرفته اند. نمونه ها بر اساس منابع معتبر مورد شناسایی قرار گرفت و تعداد کلنی و پوشش گونه ها در ایستگاه های مذکور با هم مقایسه شد. بر اساس نتایج بدست آمده 4 گونه متعلق به 2 خانواده از راسته Zoantharia در مناطق جزر و مدی جزیره هنگام شناسایی شد. راسته Zoantharia، از خانواده Zoanthidae دارای بیشترین تراکم و پوشش بود. آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) نشان داد که فراوانی و درصد پوشش زوآنتاریا در ایستگاه های مختلف دارای اختلاف معنی دار بود (05/0<p). در بین ایستگاه های مورد بررسی، ایستگاه اسکله از نظر پوشش و فراوانی زوآنتاریا ها نسبت به سایر ایستگاه ها برتری داشت.

    کلیدواژگان: زوآنتاریا، فراوانی، جزیره هنگام، خلیج فارس
  • نیره سیدزاده اقدم، پری سیما کتیرایی بروجردی، عباس رنجبر صفحات 25-38

    مطالعه حاضر بررسی همدیدی پدیده گرد و غبار ایستگاه همدیدی کرمانشاه که یکی از مناطق متاثر از این پدیده‌ی مخرب جوی است، در تاریخ 27 مارس 2003می باشد. نتایج حاصله از بررسی همدیدی نقشه های میانگین روزانه ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و نقشه های میدان فشاری تراز دریا و نقشه‌های میدان باد تراز 250 هکتوپاسکال نشان داد که از ویژگی‏های جوی موثر، علاوه بر همخوانی ناوه‌تر از میانی جو مستقر روی دریای سیاه و شمال دریای مدیترانه با کم فشارهای حاکم بر عراق، شرق ترکیه و شمال عربستان، واگرایی 2 جت استریم جنب حاره در تراز 200 و جت استریم جبهه قطبی در تراز 250 هکتوپاسکال از مهم ترین عوامل تقویت همگرایی و ایجاد حرکات صعودی روی نواحی بیابانی کشورهای عراق، سوریه و اردن، بین طول های 35 تا 50 درجه شرقی و 30 تا 35 درجه شمالی می‌باشد. همچنین هرچه زاویه محور فضایی بین مرکز کم فشار سطح زمین و مرکز کم ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکالی بیشتر باشد شدت رخداد پدیده نیز بیشتر خواهد بود.

    کلیدواژگان: دید افقی، سرعت باد، گرد و غبار، جت استریم (جریان های سریع)، محور فضایی، ایستگاه کرمانشاه
  • حمید رجبی استرابادی، حسین عمادی، محمدرضا ایمانپور صفحات 40-54

    به منظور بررسی ترکیب آلی و معدنی سلنیوم بر رشد، میزان هماتوکریت و برخی از پارامترهای خون شناسیبچه ماهی قزل آلا (Oncorhynchus mykiss)، آزمایشی در طول دوره 90 روزه در مزرعه پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان واقع در ساری انجام گرفت. برای انجام کار، در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 سطح سلنومتیونین (2 ،4 و 8 میلی گرم) و 3 سطح سلنیت (2 ،4 و 8 میلی گرم) هر کدام در سه تکرار روی ماهی قزل آلای رنگین کمان انجام گرفت. در این تحقیق از 21 عدد مخزن مدور فایبرگلاس به حجم 300 لیتر استفاده گردید. تعداد 30 عدد ماهی قزل‌آلای رنگین کمان (با میانگین وزنی 2± 15/23 گرم) درون مخازن توزیع و 3 بار در روز (ساعت های 8:00، 12:00 و16:00) به طور دستی تغذیه شدند. در پایان دوره آزمایش فاکتورهای رشد، هماتوکریت و برخی پارامترهای خون شناسی تعیین گردید. نتایج نشان دادند که ضریب رشد ویژه، ضریب تبدیل غذایی و درصد بازماندگی با افزایش سطح سلنیوم آلی و معدنی اختلاف معنی داری نداشت (05/0 < P). از سوی دیگردر بررسی میزان رشد وزنی در رابطه با سطوح سلنیوم نتایج نشان داد که افزایش میزان سلنیوم آلی، باعث بهبود وزنی گردیده و میزان آن به طور معنی داری افزایش یافت (05/0 > P). همچنین شمار گلبول قرمز به ترتیب در تیمارهای 4 میلی گرم سلنیوم آلی و 8 میلی گرم سلنیوم معدنی و شمار گلبول سفید در تیمار 2 میلی گرم سلنیوم آلی کاهش معنی داری ملاحظه شد (05/0 > P). با افزایش سطح سلنیوم آلی و معدنی فاکتورهای هماتوکریت و هموگلوبین اختلاف معنی داری نداشت (05/0 < P). نتایج نشان دادند در کل تیمارها تفاوت معنی داری در شمار افتراقی گلبول های سفید وجود ندارد (05/0 < P). این مطالعه نشان داد تفاوت معنی داری در میزان گلبول های قرمز در تیمارهای مختلف ثبت نگردید . افزودن 8 میلی گرم سلنومتیونین در جیره با افزایش رشد وزنی به میزان 67/23±54 همراه بوده و همچنین افزودن4 میلی گرم سلنیوم آلی و 8 میلی گرم سلنیوم معدنی باعث کاهش تعداد گلبول قرمز و 2میلی گرم سلنیوم آلی باعث کاهش شمار گلبول سفید در بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان گردید.

    کلیدواژگان: قزل آلای رنگین کمان، سلنومتیونین، سلنیت، رشد، هماتوکریت
  • حسن نصرالله زاده ساروی، آسیه مخلوق، مژگان روشن طبری، فرشته اسلامی صفحات 55-65

    فشارهای آنتروپوژنیک و یوترفیکاسیون به ساختار و عملکرد تجمع های پلانکتونی و نیز نسبت زی توده فیتوپلانکتون به زیوپلانکتون (BPhyt/BZp) دراکوسیستم آسیب می رسانند. در این مقاله تغییرات نسبت BPhyt/BZp بعنوان یکی از اثرهای فشارهای آنتروپوژنیک بر شبکه غذایی دریای خزر مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه بصورت فصلی بر روی نمونه های بدست آمده در 8 نیم خط در حوزه جنوبی دریای خزر در سال 1388 انجام گرفته است. نتایج نشان داد که نه تنها جمعیت، بلکه ترکیب گونه‌ای نیز اثر زیادی در تغییرات نسبت BPhyt/BZp داشته است. به طوری که در تابستان با افزایش شدید جمعیت گونه های سبک وزن از سیانوباکتریا نسبت BPhyt/BZp (4)کاهش یافت در حالی که در زمستان با افزایش گونه های زنجیره ای از باسیلاریوفیتا نسبت BPhyt/BZp (11)افزایش نشان داد. اما از نظر مکانی در طی سال اگر چه منطقه غربی دارای میزان کمتری از نسبت فوق بود ولی تفاوت چندانی با منطقه شرقی و مرکزی نداشته است. مقایسه نسبت های بدست آمده در سال 1388 با سال های 1374 و 1375 (دوره های ثبات اکوسیستم) به ترتیب بیانگر 3 و 7 برابر افزایش بوده است. نتیجه اینکه، افزایش میزان این شاخص به همراه دیگر شواهد از قبیل افزایش شاخص تنوع گونه‌ای شانون در فیتوپلانکتون و کاهش آن در زیوپلانکتون بیانگر نامناسب بودن فرایند مصرف (چرا) و انتقال انرژی از فیتوپلانکتون به زیوپلانکتون است.

    کلیدواژگان: فیتوپلانکتون، زئوپلانکتون، چرا، دریای خزر، ایران
  • اعظم صادق اسدی، سید محمدباقر نبوی، حسین غفوریان، آزاده اکرام جعفری صفحات 67-78

    هدف این تحقیق تعیین میزان PCBدر رسوبات سطحی تالاب انزلی می باشد. لذا نمونه هایرسوب 15 منطقه تالاب در فصل پاییز سال1388با استفاده از نمونه بردارVan Veen Grab برداشت و پس از آماده سازی با دستگاه فریز درایر خشک و به روش سوکسله استخراج شد. آنالیزنمونه ها توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی مجهز به دتکتورECD صورت پذیرفت. غلظت PCBΣ (8 ایزومر) بدست آمد. دقت و صحت مراحل کار با استفاده از نمونه مرجع و استاندارد داخلی 29 PCB و 198PCBکنترل شد. بیشترین و کمترین غلظت به ترتیب 79/68 نانوگرم به گرم درایستگاه11 و23/2 نانوگرم به گرم درایستگاه 2 ثبت شد. غلظت PCBsΣاز فاضلاب های صنعتی و شهری بیشتر از فعالیت های کشاورزی متاثر بود. مقادیر بدست آمده در مقایسه با استاندارد محیط زیست امریکا در حد پایین قرار داشت.

    کلیدواژگان: PCB، رسوب، تالاب انزلی، پلی کلرو بی فنیل
  • مونا خانی، فاطمه انصاری فرد، سهراب معینی، ژاله خوشخو صفحات 79-88

    در این بررسی تغییرات اسیدهای امینه، پروتیین، چربی، خاکستر و رطوبت در طی 6 ماه نگهداری در دمای 18- درجه سانتی گراد مورد بررسی قرار گرفت. برای تهیه نمونه در اردیبهشت سال 389،تعدادی کپورمعمولی Cyprinus carpio ازیکی از استخرهای رورشی واقع در بابلسر که دارای وزن gr100±kg 1 بودندصید شده و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. در این بررسی شناسایی اسیدهای آمینه بهوسیله دستگاه HPLC بااستفادهازروش PICO/TAG، پروتیین به روش ماکروکلدال ، TVNبه روش کجل دال ،چربی به روش (Bligh & dyer, 1959) ،رطوبت به روش اون و خاکستربه روش کوره در زمان های 0و 90و120و150و180روز اندازه گیری شدند. نتایج حاصله نشان داد که درنمونه تازه فیله کپور معمولی مقدار پروتیین، چربی، خاکستر و رطوبت به ترتیب برابر 02/02/16 ،01/01/4 ،012/001/ 1، 03/069/78 درصد بوده است که در پایان دوره 180 روزه به ترتیب به 03/0 1/14 ، 03/002/2 ،03/008/1، 01/03/77 درصد رسید. همچنین در این بررسی در نمونه تازه فیله کپور معمولی Cyprinus carpio تعداد17آمینواسیدشناسایی شدکه 9 اسید امین هضروریو8 عددغیرضروریبود.دراین میانگلوتامی کبیشترین مقدار و سیستیین کمترین مقدار را داشت.نسبت امینواسیدهای ضروری به غیرضروری 09/1 بوده است مجموع اسیدهای آمینه ضروری (EAA) و غیرضروری (NE) به ترتیب (35/77 و 4/70) میلی گرم بر گرم در نمونه تازه بود. در پایان دوره مشخص گردید که مجموع اسیدهای آمینه ضروری (EAA) 13/61 (میلی گرم بر گرم) رسیده است (05/0P). مجموع آمینواسیدهای غیر ضروری (NE) به 85/61 میلی گرم بر گرم در پایان دوره نگهداری در سردخانه 18- درجه سانتی گراد رسیده است. (05/0P) .مقدارTVN در نمونه تازه برابر 03/02/11 میلی گرم بر صد گرم بود که در پایان دوره در سردخانه به 01/026/14 میلی‌گرم درصد گرم رسیده است. (05/0P) . بنابر این در پایان دوره نگهداری اسید امینه های ضروری تغییرات معناداری را در سطح 95 درصد نشان دادند که این تغییرات از روز 150 شروع شد. همچنین مقدار TVN ، پروتیین و چربی تغییرات معناداری داشتند، تغییرات معنادار در سطح 95 درصد برای TVN در روز 180 و پروتیین از روز 135 و چربی از روز 120 شروع شد.

    کلیدواژگان: امینو اسید، باز فرار، پروتئین، کپور معمولی Cyprinus carpio
|
  • A. Nemati Moghaddam, H. Ghaforian, G. R. Amini Ranjbar Pages 1-10

    In this study, three hot springs were examined including Karimi (1), Iranzamin (2), and Hosseini (3) located in Lavij region of Chamestan in Mazandaran Province located at 51˚, 58΄, 17˝-52˚, 04΄, 27˝ longitude from the east and 36˚, 59΄, 12˝-36˚, 24΄, 16˝ latitude from the north. Sampling of the springs was done to determine physical/ chemical features such as total desolved mineral materials (TDS), electrical conductivity (EC), acidity (pH), temperature, taste, odor, quantity of lead (pb2+) and cadmium (cd2+) cations. Comparison of average TDS of the spring indicates that more mineral materials were desolved in the spring No.1 . The cations concentrations were measured by atomic absorption device. Results of statistical study of the data (with the aid of SPSS application) indicated that there was no significant difference between concentrations of lead/cadmium cations in three Springs and sampling site would not affect average concentration of the two cations, therefore, there is a statistical relationship between lead (x) and cadmium (y) cations. But there is no relationship/correlation between lead/cadmium cations and the temperature of springs. Results of statistical study of the data (with the aid of SPSS application) indicated that there was contamination of lead/cadmium cations in the three springs considering the standard allowable quantity of cations for lead (0.05 ppm), cadmium (0.01 ppm), declared by the Department of the Environment.

    Keywords: Heavy metals, Lead, Cadmium, Hot spring
  • H. Dehghani, P. Nejatkhah Manavi, H. Rezaei Marnani Pages 11-24

    This study dealt with identification and investigation of the members of Zoantharia order in tidal zones of Hengam Islands in winter 2009. To fulfill this study, five transects in five stations, Arabha, Khenezi, Abas, Ghil, and Eskele around the island were considered. Sampling was done in the beginning of ebb. Each transect investigated by netted quadrate 1×1m and squares 10×10 cm completely. Samples were identified according to valid references and numbers of colonies of above said stations were compared. According to the findings, 4 species of 2 families of Zoantharia order were identified in tidal zone. From percentage of species frequencies and covering point of view, results of ANOVA of stations showed significant differences .

    Keywords: Hengam Island, frequency, Zoantharia, Persian Gulf
  • N. Seyedzadeh Agdam, P. S. Katirai, A. Ranjbar Saadat Abadi Pages 25-38

    This study was on dust in Kermanshah synoptic station in March 27, 2003. Mean daily 500hpa geopotential height, mean sea level and 250hpa wind field maps analysis showed a middle atmospheric trough over Black Sea and the north of the Mediterranean Sea which is consistent with a middle atmospheric low pressure over Iraq, east of Turkey and north of Saudi Arabia. In addition, the divergence of subtropical jet stream in 200hpa level and polar front jet stream in 250hpa level is the most important reason for convergence and induced upward motions over deserts in Iraq, Syria and Jordan, between 35-50 ° longitudes and 30-35 ° latitudes. The intensity of dust was related to the vertical angle between the center of the surface low pressure and 500hpa level low geopotential height.

    Keywords: horizontal visibility, wind velocity, dust, jet stream, spatial axis, Kermanshah Station
  • H. Rajabiestrabadi, H. Emadi, M. R. Imanpoor Pages 40-54

    This study was aimed to determine the role of selenomethionine and selenite on the growth, haematocirt and some blood parameters of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). A twelve-week feeding trial was undertaken with seven experimental dietary treatments based on a common commercial trout grower diet (FFT2, Chineh, Tehran, Iran) supplemented with various levels of selenomethionine or selenite.. Rainbow trout (mean weight 22 ±2.5 g) were acquired, acclimated to a 21 tank recirculation (300 l) at a density of 30 fish per tank. All fish in each tank were weighed at t=0 and were fed three times daily at 8:00, 14:00 and 20:00 with each feed. Daily feeding rate was about fed 3% body weight per day. No significant difference was observed in survival rate, FCR and SGR due to the inclusion of selenium in fish diets (P >0.05). Weight gain of rainbow trout increased significantly with the increase of selenium level in the tested diets. The higher weight gain (464.0±60.2 g) was obtained when fish fed on 8 mg kg-1 selenomethionin diet, while the lowest one (390.0±36.5 g) was obtained at the control group. There were significant decreases (P < 0.05) in WBC of 4 mg kg-1 selenomethionine and 8 mg kg-1 selenite with the control and also there were significant decreases (P < 0.05) in RBCs of 2 mg kg-1 selenomethionine with the control. Physiological parameters(haematocirt, hemoglobin, Differential cell count, MCV, MCH and MCHC) were not affected by Se supplementation (P >0.05).

    Keywords: Rainbow trout, growth, selenomethionine, selenite, haematocirt
  • H. Nasrollahzadeh, A. Makhlough, M. Rowshantabari, F. Eslami Pages 55-65

    Anthropogenic and eutrophication pressure impaired functional structure of plankton community and phytoplankton/zooplankton biomass ratio (BPhyt/BZp). This paper studied dynamic of BPhyt/BZp ratio in different parts of southern Caspian Sea. The current study took effect during four seasons at 8 transects in 2009-2010. Results showed that not only abundance but also species composition had the great effect on BPhyt/BZp ratio. An increase of Cyanophyta abundance (low individual weight) decreased BPhyt:BZp ratio (4) in summer. While the ratio (11) was increased during winter which it was related to increasing of chain-forming species of Bacillariophyta. Although the BPhyt/BZp ratio was lowest in west part of southern Caspian Sea, however the ratio did not show significantly variation among different parts of the study area. In 2009-2010, the ratio was increased with 3 and 7 folds with comparison to the pervious studies in 1995 and 1996, respectively. In a conclusion, increase of BPhyt/BZp ratio, Shannon diversity index of phytoplankton and decreasing of Shannon diversity index of zooplankton indicate to insufficient consumption process (grazing) and energy transformation from phytoplankton to zooplankton.

    Keywords: Phytoplankton, Zooplankton, Grazing, Caspian Sea, Iran
  • A. Sadegh Asadi, S. M.B Nabavi, H. Ghafoorian, A. Ekram Jafari Pages 67-78

    Polychlorinated biphenyls constitute a class of synthetic chemicals with a pronounced persistence against chemical/biological degradation, and significant impacts on environment, even at extremely low concentrations. The aim of this work was to determine polychlorinated biphenyls contaminants in surface sediments (0-5 cm) of 15 rivers entrances of Anzali Marsh in autumn (Dec.2009).The samples were collected using Van Veen Grab. After preparation and freeze–dried, Soxhlet extract and clean up the samples, Concentrations of PCBs (8 congeners) were analyzed using a GC equipped with an electron capture detector. Procedures were done using MOOPAM manuals. Quality and Accuracy was controlled by reference material, internal standards PCB29 and PCB198.Maximum and minimum concentrations of total PCB (8 congeners) were 68/79 ng g-1 with a standard deviation of 3/64 in S11 and 2/23 ng g-1 in S2 with a standard deviation of 0.38 dry wt, respectively. Concentrations of PCBs at sites influenced by industrial and municipal wastes while agricultural activities were less influential. Measurements confirmed that levels of PCBs pollution in sediments of Anzali Marsh were not especially high in comparison to levels recommended by ERM USA, but total PCB in some sites was more than ERL USA.

    Keywords: PCB ., ECD, Anzali Marsh, Caspian Sea
  • M. Khani, F. Ansari Fard, S. Moini, Zh. Khoshkhoo Pages 79-88

    The aim of this research was to study the effect of the storage temperature on common carp (C. carpio) fillet’s nutritional value in a 6 months period at -18°C. Fresh carps were bought from a local aquaculture farm in Babolsar (Gilan Province, Iran) and immediately transported to laboratory and then fillets were prepared, frozen and stored at -18°C for the mentioned period; Analyses of the protein, fat, ash, moisture, TVN and amino acid contents were performed at days 0, 30, 60, 90, 120, 150 and 180; Results for the fresh to 180 days stored fillets showed 16.20/14.10% protein, 4.10/2.02% fat, 1.01/1.08 ash, 78.69/77.30 % moisture and 11.2/14.26 mg/100g TVN contents. Also it was revealed that 17 amino acids (9 essential or EAA and 8 nonessential or NE) were present in the fillets with maximum content for glutamic acid and minimum for cysteine. Total amount of EAA and NE of the fresh fillets were determined to be 77.35 and 70.40 mg/100 g, respectively, (Fresh Fillets EAA/NE ratio= 1.09) which decreased to 61.13 for EAA (P0.05) and 61.85 for NE (P0.05) at the end of the period (180 days stored Fillets EAA/NE ratio= 0.988). In conclusion, it should be declared that changes of essential amino acid contents and total volatile nitrogen, protein and fat contents were significant.

    Keywords: Amino acids, TVN, Protein, Cyprinus carpio