نشریه پژوهش های سیاسی
سال سوم شماره 4 (پیاپی 8، زمستان 1392)

در تحلیل موضوعات نظام بین الملل، آنارشی و نظم از جمله مفاهیم کلیدی محسوب  می شوند که نظریه پردازان روابط بین الملل فاقد برداشت واحد و مشترکی از معنای آن می باشند و این امر مطالعات روابط بین الملل را با پیچیدگی هایی مواجه ساخته است. این پژوهش با عنایت به تنگناهای موجود، به منظور ارایه راهکاری جدید در راستای فهم جامع از مفاهیم آنارشی و نظم در نظام بین الملل، نظریه های ریالیسم، نیوریالیسم، مکتب انگلیسی، پسا تجددگرایی، فمینیسم و سازه انگاری را مورد بررسی قرار داده و در پایان ترکیب مکتب انگلیسی- سازه انگاری را به عنوان چارچوبی مناسب جهت تحلیل مسایل نظام بین الملل پیشنهاد می کند.

موج انقلاب ها در کشورهای عربی تاثیر قابل توجهی بر موقعیت و منافع راهبردی منطقه ای ایران خواهد داشت. مهمترین آن ها رسیدن این امواج به متحد منطقه ای خود یعنی سوریه و در راس آن رییس جمهور آن بشار اسد می باشد. از همان آغاز ناآرامی، حمایت ایران از نظام سوریه آشکار بود. سوریه برای سال ها نقش دروازه ورود ایران به جهان عرب و اتصال استراتژیک ایران به منطقه مدیترانه و خاور نزدیک را برعهده داشته است. از این رو تضعیف سوریه و سرنگونی اسد باعث تضعیف محور مقاومت و کاهش نفوذ منطقه ای ایران و مهار آن می شود. دولت ایران از آغاز بحران سوریه، تحولات این کشور را متفاوت از بهار عربی اعلام و آن را ناشی از فتنه گری های صهیونیست ها و حامیان آنها، برای خدشه وارد کردن بر خط مقاومت در خاورمیانه می داند. تهران بارها از برخی اصلاحات صورت گرفته توسط دولت بشار اسد مانند برگزاری همه پرسی (رفراندوم) قانون اساسی، تشکیل مجلس جدید و آزادی برخی از افراد بازداشت شده در جریان بحران این کشور استقبال کرد و خواستار آن شد تا این اصلاحات از سوی دمشق ادامه یافته و مخالفین حکومت اسد نیز به مذاکرات با دولت وی روی آورند. در این نوشتار ضمن بررسی تحولات سوریه به جایگاه و اهمیت نقش ایران در بحران سوریه همچنین دلایل حمایت ایران از دولت سوریه و چالش ها و فرصت های  ناشی از آن مورد بررسی قرار می گیرد.

کویت یکی از کوچک ترین کشورهای عضو اتحادیه عرب بوده که به دلیل حضور و نفوذ احزاب و گروه های سیاسی مختلف در آن یکی از تاثیر گذار ترین کشورهای حوزه خلیج فارس محسوب می شود . از جمله مهم ترین گروه های سیاسی ساکن در کویت شیعیان هستند که به دلیل فعالیت های گسترده و حضور فعالانه در سطح جامعه و با پیگیری های مستمر در زمینه مطالبات سیاسی از سطح حقوق مطلوبی در جامعه کویت برخوردار گشته و به رسمیت نیز شناخته شده اند . در واقع احزاب شیعی ساکن در کویت نقش بسزایی در به حرکت درآوردن چرخه سیاسی کشور ایفا می کنند به گونه ای که گروه های شیعی تا کنون توانسته اند در تحولات نقش مهمی را ایفا کنند . باید در نظر داشت اهدافی که جامعه شیعی کویت به دنبال آن بوده به گونه ای بود که موجب تشکیل احزاب و گروه های سیاسی مختلف در این کشور گردیده است  و در واقع این اهداف بستر ساز شکل گیری احزاب شیعی در سطحی وسیع در جامعه سنی مذهب کویت شده است . از این رو برآن هستیم تا در این نوشتار به بررسی نقش احزاب شیعی در تحولات سیاسی کشور کویت بپردازیم .

سیمای فرهنگی قوم محوری ترکیه بیشتر توجه اش به ایجاد یک هویت سیاسی از طریق متحد کردن ترک زبان های منطقه است که در قالب تیوری پان ترکیسم قابل تفسیر است. به عبارتی پان ترکیسم یک الگو و یا آرمان فرهنگی است که نتیجه آن به یک عقیده سیاسی منجر می شود که مبتنی بر اتحاد کلیه اقوام و ملل ترک نژاد آسیای مرکزی و قفقاز است.ترکیه می کوشد با دادن شعارهای پان ترکیستی علیه آندسته از کشورهایی که دارای اقوام ترک زبان هستند بعنوان یک اهرم فشار استفاده نموده که ایران از این قاعده مستثنی نیست بویژه اینکه ترکیه مرز طولانی و قابل توجهی با استان های آذری نشین ایران دارد . از طرفی جمهوری آذربایجان با حمایت ترکیه با طرح این شعار سعی دارد فشار مضاعفی بر ایران وارد کرده تا اولا قدرت مانور ایران را کم کند ، ثانیا امتیاز متقابلی بدست آورد.این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده و به دنبال بررسی نقش ترکیه در توسعه این اندیشه میباشد.

مفهوم هویت به شکل منسجم و به عنوان یکی از مهترین مفاهیم موجود در روابط بینالملل، مفهومی نسبتا جدید است و شکل‏گیری آن به دهه 1950برمی‏گردد. هویت به مفهوم وضعیت شبیه بودن و تفاوت داشتن با دیگران و شامل ایجاد مرزهایی است که خود را از دیگران جدا می‏کند. «چیستی» و «کیستی» از جمله سوالاتی می‏باشند که در مبحث هویت مطرح و ذهن بشر و جوامع بشری را از گذشته‏های دور مشغول نموده‏اند. از نظر مکتب انگلیسی، عامل اصلی شکل‏گیری هویت، معانی و هنجارهایی می‏باشند که سبب ایجاد تکالیف متقابل بازیگران مختلف می‏شوند. در مقابل، ‏سازه‏انگاری هویت را یک سازه ‏اجتماعی می‏داند که جنبه ذهنی و گفتمانی دارد و معتقد است که علاوه بر معانی و هنجارها، منافع نیز در شکل‏گیری هویت‏ها نقش اساسی دارند. مقاله حاضر با هدف مطالعه تطبیقی هویت از منظر مکتب انگلیسی و تیوری سازه‏انگاری، با روش توصیفی- تحلیلی و با ابزار کتابخانه‏ای صورت می‏گیرد.

هدف این مقاله یافتن علت اصلی تفاوت در میزان دموکراتیزاسیون در کشورهای در حال توسعه می باشد. فرضیه پژوهش حاضر این است که یک همبستگی متقابل میان شاخصهای توسعه انسانی از یک سو و شاخصهای دموکراسی از سوی دیگر، وجود دارد. روش مورد استفاده در این پژوهش همزمان کیفی و کمی است. در این پژوهش هر دو مفهوم توسعه انسانی و دموکراسی از طریق تعریف عملیاتی به شاخصهای قابل اندازه گیری و جزییتری شکسته شده اند تا هم نگاه دقیقتری به شاخصهای مذکور داشته باشد. روش نمونه گیری به صورت غیرتصادفی و هدفمند بوده و سعی شده است تا کشورهای مختلف در حال توسعه با مناطق جغرافیایی گوناگون را با توجه به وجود داده های مورد نیاز را دربرگیرد. یافته های این پژوهش که در نتیجه بکارگیری تحلیل همبستگی کانونی و آماره آزمونی لامبدای ویلکس به دست آمده است، نشان میدهد که ارتباط متقابل و هم افزایندهای میان توسعه انسانی و دموکراسی در کشورهای در حال توسعه وجود دارد. به طوری که ارتقای یکی به بهبود دیگری می انجامد و متعاقبا نقصان هر یک از شاخص های مذبور، تاثیرات سویی بر دیگری می گذارد. طبق نتایج به دست آمده، دو شاخص فرهنگ سیاسی و آزادیهای مدنی نسبت به سایر شاخصهای  دموکراسی(کارکرد دولت، فرایند انتخابات و مشارکت در انتخابات)سهم بالایی در پیشبرد توسعه انسانی دارند، همچنین درآمد نسبت به عوامل سلامت، بهداشت و امید به زندگی سهم بیشتری در ارتقای دموکراسی داشته است. از این رو، جهت افزایش مولفه های توسعه انسانی بایستی اهمیت وافری به مولفه های فرهنگ سیاسی و آزادیهای مدنی داد.