نشریه پژوهش های سیاسی
سال ششم شماره 1 (پیاپی 16، بهار 1395)

تقویت انسجام و وحدت ملی، یکی از اهداف مهم هر حکومتی است که تحقق آن در جمهوری اسلامی ایران به تقویت جایگاه نظام در معادلات سیاسی، امنیتی منطقهای منجر میشود. دشمنان انقلاب اسلامی تلاش میکنند تا با استفاده از ترفندهای مختلف، در وحدت ملی شکاف ایجاد کنند و زمینه های کاهش اقتدار نظام را فراهم کنند از طرفی مطالعه جغرافیایی اقوام ایرانی و تدقیق در اخبار تحولات روز خاورمیانه همگی نشانگر اهمیت اتحاد ملی است و همین اندازه از نگاه و تحلیل، جایگاه و ضرورت استراتژی دفاعی ما را در تقویت وحدت ملی نشان میدهد. با توجه به این مهم بیانات مقام معظم رهبری به عنوان رهبر جامعه اسلامی بهترین راهنمای عمل در این حوزه است. مقاله حاضر با استفاده از شیوه تحلیل محتوا کیفی به بررسی فرمایشات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در حوزه قومیت ها و انسجام ملی پرداخته، تا به این پرسش که نوع راهبرد و اندیشه امام خامنهای (مدظله العالی) نسبت به مقوله قومیت ها و انسجام ملی در جهت دفاع قابلیت محور و توانمند ساز چیست؟ پاسخ دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد در اندیشه دفاعی مقام معظم رهبری در تحقق اتحاد ملی، همواره راهبردهای متعددی را تدبیر نمودهاند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی است. شیوهی جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای همچون کتاب، اسناد، مقالات بوده است.

با کشف نفت اهمیت کشور ایران در صحنه ی بین الملل بیش از بیش افزایش یافت. وقوع جنگهای اول و دوم جهانی و اهمیت روزافزون انرژی نفت هم در صنایع نظامی و هم در دیگر صنایع، باعث شد تا توجه کشورهای صنعتی و از جمله آمریکا به سمت خاورمیانه و ایران جلب شود. آمریکا که از پیش در خاورمیانه نفوذ کرده بود، برای بهره برداری بیشتر از نفت خاورمیانه متوجه ایران شده و روابط سیاسی خود را با ایران آغاز کرد. اما انگلیس که رقیب اصلی آمریکا در ایران به حساب می آمد و از قبل منابع نفتی ایران را در اختیار داشت، این اجازه را به آمریکا نداده و از آن جایی که آمریکا در آغاز توان رقابت با انگلیس را نداشت موفق به کسب امتیازات نفتی از ایران نشد. تلاش آمریکا برای کسب امتیازات نفتی پس از جنگ جهانی اول بیشتر شده و مذاکرات خود را با ایران شروع کرده و موفق به کسب چندین امتیاز نفتی شدند. اما کارشکنیهای انگلیس و شرکت نفت ایران و انگلیس از یک طرف و هواخواهان داخلی انگلیس از طرف دیگر باعث شد تا همه ی تلاشهای آمریکا در این مقطع زمانی بدون نتیجه باقی بماند. شرکت نفت سینکلر همزمان با قدرتگیری رضا خان سردار سپه یکی از این امتیازات نفتی را کسب کرد که همانند دیگر امتیازات این زمان نتیجهای برای شرکتهای آمریکایی دربر نداشت.

کویت یکی از کوچکترین کشورهای عضو اتحادیه عرب بوده که در سال 1961 میلادی به استقلال رسید. در این کشور احزاب و گروه های سیاسی با آراء و عقاید مختلف حضور دارند و از این حیث یکی از تاثیرگذارترین کشورهای حوزه خلیج فارس محسوب می شود. از جمله مهم ترین گروه های سیاسی ساکن در کویت شیعیان هستند که در ابتدا از لحاظ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از حقوق چندانی در سطح جامعه برخوردار نبودند اما بدلیل مناسباتی که با همکیشان شیعی خود در مناطق مختلف داشتند آرام آرام در دستیابی به خواسته های خود به موفقیت هایی دست یافتند. با وقوع انقلاب اسلامی ایران و پدیده صدور انقلاب؛ شیعیان کویتی فعالیت های گسترده تر و حضور فعالانه ای در سطح جامعه یافتند و با پیگیری های مستمر در مطالبات مدنی و سیاسی از سطح حقوق مطلوبی در جامعه کویت برخوردار گشتند و به رسمیت نیز شناخته شدند. وقوع این تحولات در ساختار جامعه کویت موجب گردید تا احزاب شیعی نقش بسزایی در به حرکت درآوردن چرخه سیاسی کشور ایفا کنند. در این مقاله به بررسی تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر فعالیت های شیعیان کویت با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای پرداخته خواهد شد.

پدیده تروریسم از جمله موضوعات مهم در عرصه علوم سیاسی و روابط بین الملل است که در پی اوج گیری اعمال تروریستی در جهان، پژوهش ها و تحقیقات زیادی در مورد علل و پیامدهای آن در سراسر جهان انجام گرفته است. امروزه تروریسم به عنوان یکی از مهم ترین مباحث در سطح بین المللی مطرح شده و کشورهای بسیاری را با چالش امنیتی روبه رو کرده است. تفاسیر بسیار زیادی در مورد ریشه های این پدیده و بهترین راه جلوگیری از آن ارایه شده است. بسیاری از این مباحث تحت تاثیر هیجان ها و انگیزه های مختلفی به وجود آمده اند، که خالی از پیش فرض های غیرعلمی نیز نبوده اند. در سال های اخیر جامعه بشری با گسترش پدیده تروریسم مورد تهدید قرار گرفته است. این پدیده دیگر محدود به مرز جغرافیایی خاصی نمی باشد و خطری برای تمام دنیا محسوب می شود. گفتنی است پیشرفت های فناوری در زمینه های اطلاعات و ارتباطات و پیشرفت های اقتصادی و... همه در شکل گیری و گسترش این مسیله نقش داشته اند. وقوع حوادث وحشتناک تروریستی در جهان، در هزاره جدید، که انتظار می رفت دوره صلح و همزیستی باشد، نشان دهنده این است که هیچ فردی در هیچ جای دنیا از عملیات تروریستی در امان نخواهد بود. بر این اساس مقاله حاضر بر آن است تا پدیده تروریسم را از دیدگاه جامعه شناختی مورد بررسی قرار دهد.

عراق از جمله کشورهای جنوب غرب آسیا می باشد که دارای موقعیت استراتژیکی مهمی است و همواره در تحولات داخلی و بین المللی دارای نقش و جایگاه مهمی بوده است. کشور عراق با بیش از 32 میلیون نفر جمعیت، گروه های مذهبی مختلفی اعم از شیعه، سنی، گروه های کرد، مسیحی و غیره را در خود جای داده است. شیعیان در طول تاریخ کشور عراق همواره در صدر توجهات بوده اند و به ویژه با سقوط صدام اهمیت و جایگاه آن ها چندین برابر گردید. شیعیان عراق با جمعیتی60 تا 65 درصدی؛ با تاثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایران، توانستند پس از سال ها مبارزه مناصب مهمی مانند نخست وزیری و اکثریت کرسی های مجلس را بدست بگیرند در ادامه به این سوال اصلی پاسخ  داده می شد که شیعیان در ساختار سیاسی عراق دارای چه نقش و عملکردی هستند؟ بنابراین هدف از این مقاله بررسی نقش و جایگاه شیعیان در ساختار سیاس کشور عراق  می باشد که با روش توصیفی - تحلیلی و براساس  منابع کتابخانه ای نگاشته شده است