نشریه دانش انتظامی ایلام
پیاپی 7 (پاییز 1392)

پژوهش حاضر با هدف شناخت و تبیین عوامل جامعه‌شناختی موثر بر نحوه نگرش به عملکرد نیروی انتظامی در برخورد با یک مساله اجتماعی (نزاع جمعی) در استان ایلام، در مناطق شهری و روستایی سه شهرستان استان اجرا شده است. به این منظور پس از بررسی اجمالی تاریخچه موضوع و مباحث نظری موجود در این زمینه، با استفاده از روش پیمایش و تدوین پرسشنامه‌ای مشتمل بر 30 پرسش در نمونه‌ای به حجم 384 نفر از زنان و مردان بالای 15 سال مناطق شهری و روستایی سه شهرستان ایلام، چرداول و ایوان اقدام به جمع‌آوری اطلاعات شد. پس از استخراج و پردازش داده‌های جمع‌آوری شده و تهیه شاخص‌های آماری مناسب برای متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش، چهار روش آماری تحلیل رگرسیون، آزمونT و آزمون تحلیل واریانس مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که متغیرهای تحصیلات پاسخگو، توانایی نهادها در حل مشکل و اعتماد اجتماعی دارای تاثیر مثبت و معنی‌دار بر روی نحوه نگرش به عملکرد نیروی انتظامی بوده‌اند و بین دو گروه متاهل و مجرد، جنس افراد (مرد و زن) و مکان زندگی (شهری و روستایی) در رابطه با متغیر نگرش به نحوه عملکرد، تفاوت معنی‌داری مشاهده شد.

در این مقاله سعی شده است به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که چرا بعضی از جوانان مرتکب ناهنجارهای رفتاری می‌شوند؟ بر همین اساس، متغیرها و فرضیاتی از دیدگاه‌های نظری عمده در جامعه‌شناسی یعنی نظریات کارکردگرایی ساختی، رویکرد تعامل‌گرایی نمادی و رویکرد تضادگرا جهت تبیین ناهنجاری‌های رفتاری جوانان استنتاج شده‌اند. داده‌های مورد نیاز به منظور آزمون این فرضیات از طریق پرسش‌نامه و با شیوه نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی از یک نمونه 400 نفری از جوانان شهر ایلام، جمع‌آوری و با استفاده از تکنیک‌های آماری استنباطی مانند گاما، کندال B، ضریب همبستگی پیرسون و کای اسکوار به کمک نرم افزار SPSS مورد تحلیل آماری قرارگرفته‌اند. یافته‌های پژوهشی حاکی از آن است که ضعف کنترل اجتماعی و علقه اجتماعی ضعیف، ارتباط با دوستان ناهنجار، سابقه برچسب منفی خوردن، تحصیلات والدین، پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده، میزان دینداری شخصی، بعد خانوار، درآمد ماهیانه خانواده، میزان گسیختگی خانواده، احساس وضعیت آنومی در جامعه، پنداشت مثبت از خود، اشتغال والدین، جنسیت، میزان استفاده از تولیدات فرهنگی خارجی و تعهدات آموزشگاهی در بروز ناهنجاری‌های رفتاری جوانان موثرند. رابطه آن‌ها با اطمینان بیش از 99/. درصد معنی‌دار بوده است.

یکی از اصلی‌ترین واژه‌هایی که در دو دهه اخیر در ادبیات اقتصادی از جایگاه ویژه‌ای برخوردارگردیده؛ واژه حکمرانی خوب می‌باشد. براساس این رویکرد، دولت در کنار بخش خصوصی و به‌عنوان نهادی مکمل بازار، وظیفه‌ای اصلی را در ایجاد نهادهای سازگار با بازارهای رقابتی برعهده‌دارد. در این راستا، نقش دولت نیز برای موفقیت استراتژی‌های توسعه هر کشور بسیار بااهمیت تلقی‌می‌گردد. از این‌رو، کارآمدی دولت می‌تواند زمینه دستیابی به موارد مذکور را فراهم‌نموده و ناکارآمدی آن تبعات زیان‌آوری را بر جامعه تحمیل‌نماید. بدین منظور و برای ارزیابی و سنجش حکمرانی خوب در میان کشورها، شاخص‌های متعددی معرفی‌گردیده که با تلفیق آن شاخص‌ها جایگاه هر کشور در مقایسه با سایر کشورها قابل محاسبه است. از این‌رو، می‌توان انتظارداشت که با شناسایی جایگاه هر کشور از منظر مفهوم حکمرانی خوب به میزان ایفای مناسب نقش دولت در اقتصاد آن کشور پی‌برد. در میان معیارهای شش‌گانه تشکیل‌دهنده شاخص حکمرانی خوب، معیار کنترل فساد از معیارهای اساسی آن تلقی‌گردیده و از این‌رو، این مقاله بر آن است تا جایگاه ایران را در مقایسه با سایر کشورهای جهان از حیث شاخص حکمرانی خوب و نیز معیار کنترل فساد به‌عنوان یکی از معیارهای اساسی آن در دهه نخست هزاره سوم بررسی‌نماید. نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهنده جایگاه مطلوبی برای ایران در شاخص مذکور نبوده و با گذشت زمان نیز این شاخص بهبودنیافته‌است. این در حالی است که معیار کنترل فساد نیز برای ایران به شدت کاهش‌یافته و این موضوع ایران را در گروه کشورهای با کنترل فساد اندک قرارداده‌است.

شهر ایلام در طول جنگ تحمیلی، حدود 220 بار مورد حمله‌ هوایی و موشکی دشمن قرارگرفت و درحدود هشتاددرصد آن در اثر بمباران تخریب‌شد. بر اثر این امر، تعداد زیادی از شهروندان کشته و زخمی‌شدند. بااین‌وجود، تاکنون مطالعه‌ای در زمینه‌ آسیب‌های اجتماعی – روانی ناشی از آن انجام‌نشده‌است. بنابراین، ضرورت انجام مطالعه‌‌ای علمی در این خصوص احساس‌می-گردد. ازاین‌رو، تعیین وضعیت اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) ناشی از جنگ تحمیلی در جمعیت شهر ایلام، هدف اصلی این پژوهش را تشکیل‌می‌دهد. این مطالعه توصیفی - تحلیلی و از نوع مقطعی بوده و جامعه آماری آن را تمامی افراد ساکن در شهر ایلام تشکیل‌داده‌است. این افراد متولدین قبل از سال 1360 بوده و در فاصله سال-های 1367-1359 در ایلام سکونت‌داشته و یا به نحوی با عوامل استرس‌زای جنگ مواجه‌شده‌اند. با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای5000 نفر به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب‌شدند و برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌ محقق‌ساخته استفاده‌گردید. نتایج این تحقیق نشانداد که 26درصد افراد نمونه، از علایم اختلال PTSD ناشی از جنگ تحمیلی رنج‌می‌برند. شیوع این اختلال در زنان مورد پژوهش 29درصد و در مردان 21درصد بوده است.

حوادث ناشی از رانندگی و تصدی وسیله نقلیه موتوری، شایع‌ترین حوادث سال‌های اخیر محسوب‌می‌شوند. در ایران با توجه به افزایش وسایط نقلیه در این سال‌ها و عدم توسعه تجهیزات و ابزارهای کنترل تخلفات رانندگی آمار تصادفات از شاخص‌های جهانی فراتررفته‌است. سیاست‌های مربوط به نظام ایمن اذعان‌دارد که خطای انسانی با توجه به ماهیت اجتماعی افراد در تصادفات رانندگی امری اجتناب‌ناپذیرمی‌باشد. این نوشتار به بررسی تحولات مسیولیت مدنی در حوادث رانندگی با تاکید بر قانون جدید رسیدگی به تخلفات پرداخته‌است. هدف از این پژوهش تعیین مبنای مسیولیت مدنی در حوادث رانندگی به‌ویژه حوادثی می‌باشد که در آن عاملی غیر از انسان (راه و وسیله نقلیه) در آن دخالت-داشته‌است. در این پژوهش از روش کتابخانه‌ای و اسنادی برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات موردنیاز استفاده‌شده‌است. نتایج حاصله از این پژوهش نشان‌می‌دهد که در حقوق ایران مبنای مسیولیت مدنی بیش‌تر بر پایه نظریه تقصیر بوده و گاهی نیز به سمت‌وسوی نظریه خطر گرایش‌داشته‌است و البته قواعد فقهی (اتلاف، تسبیب، لاضرر و غرور) توجیه‌کننده مسیولیت مدنی در حوادث ترافیکی می‌باشند. و در پایان پس از تبیین مبانی موصوف و بحث در خصوص قانون جدید رسیدگی به تخلفات، پیشنهادهای لازم ارایه-گردیده‌است.

هدف از این پژوهش تبیین اقتصاد مقاومتی به‌عنوان راهکار فعال در مواجهه با تحریم‌های اقتصادی در کشور جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه مقام معظم رهبری است. اقتصاد مقاومتی یکی از مفاهیم، الگوها و راهبردهایی است که به‌طور خاص از سال 1389 از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی مطرح شد و امروزه این موضوع به‌عنوان یک راهبرد اساسی در مقابله تحریم‌های خارجی و جنگ اقتصادی دشمن در زمینه اقتصاد در کشور درپیش‌گرفته-است. بنابراین، در این پژوهش موضوع اقتصاد مقاومتی و راهکارهای فعال در مواجهه با تحریم‌های اقتصادی مورد بررسی قرارگرفته‌است. روش انجام پژوهش تحلیلی و توصیفی و داده های موردنیاز پژوهش از منابع کتابخانه‌ای و خلاصه پژوهش‌های انجام‌گرفته در این حوزه جمع‌آوری و تحلیل‌شده‌است. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که اقتصاد مقاومتی راهکار مهم و اصل راهبردی در مبارزه با تورم و خنثی کردن تحریم‌های تحمیلی، ایجاد اشتغال، رفع بیکاری و سایر مشکلات موجود در حوزه اقتصادی کشور است و چنان‌چه به-درستی در سطح کشور انجام‌شود؛ می‌تواند در مواجهه با جنگ اقتصادی و تحریم‌های اقتصادی دشمن نقش بسیار فعال و مهمی را ایفانماید و کشور را از لحاظ اقتصادی در مقابله با آثار و پیامدهای منفی ناشی از جنگ‌های اقتصادی و تحریم‌های به‌اصطلاح فلج-کننده دشمن مصون و محفوظ نگه‌دارد.