مجله پژوهش و مطالعات علوم اسلامی
پیاپی 39 (مهر 1401)

این پژوهش تحت عنوان شناخت صفات (ثبوتی وسلبی) خداوند متعال در صحیفه سجادیه می باشد، مهم ترین سوالی که این پژوهش درپی پاسخ به ان است راه های معرفت صفات خداوند متعال درصحیفه سجادیه است. امام سجاد علیه السلام در سراسر صحیفه سجادیه هدف نهایی را خداوند متعال معرفی می کند و درتمام دعاها مخاطب را با زبان دعا و مناجات به آن حقیقت یکتا مخاطب می کند؛ امام با محور قراردادن خدا در دعاهای مختلف به ما می فهماند که محور زندگی انسان درتمام شیون آن باید خدا باشد. ومنظور از این محور قراردادن و هدف بودن خدا؛ همانا حضور خداوند در متن زندگی است.ازنگاه امام سجاد (ع) اعتقاد به توحید ویگانگی ذات مقدس خداوند در تمام بینش ها و کنش های افراد تاثیر گذار است. معرفی صفات الهی از جمله معارف کلیدی است که در صحیفه سجادیه بدلیل موج شبهاتی که در ان زمان مطرح بوده، مشاهده می شود لذا نتیجه این پژوهش دستیابی به صفات خداوند متعال براساس فرمایشات امام سجاد علیه السلام در دعای چهل و هفتم است که به دلیل عصمت آن بزرگوار از هرگونه انحراف و نقض مبراست.

هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل میزان توجه به مفاهیم مرتبط با امامت در کتاب های هدیه های آسمان دوره ابتدایی است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا و رویکرد پژوهش، کاربردی است. جامعه و نمونه آماری پژوهش، کتاب های هدیه های آسمان دوره ابتدایی را در برمی گیرد که در سال 1400 چاپ شده اند. نتایج پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. عمده ترین نتایج پژوهش بیانگر آن است که کتاب هدیه های آسمان پایه پنجم بیش ترین موفقیت و کتاب هدیه های آسمان پایه چهارم کمترین موفقیت را در آشنا کردن دانش آموزان با ایمه اطهار داشته اند. از میان مولفه های تحلیل شده، مولفه «نام، کنیه یا لقب» از بیش ترین توجه و مولفه «تاریخ ولادت» از کمترین توجه برخوردار بوده است. بیش ترین توجه در این کتاب ها مربوط به امام حسین (ع) و کمترین توجه مربوط به امام باقر (ع) می باشد. از آن جایی که در این کتاب ها به برخی از ایمه (ع) به مقدار کافی پرداخته نشده است، می طلبد که مولفان سعی کنند تا در چاپ های بعدی، این اشکال را تصحیح کنند.

در هر جامعه ای معلمان دارای نقش مهم و کلیدی در تربیت نیروهای انسانی آن کشورمی باشند.دردرین اسلام، آیات نورانی قرآن کریم شیوه تعلیم وتربیت اسلامی و جایگاه و عظمت معلمان را به زیبایی هر چه تمام ترسیم کرده است و خداوند متعال را اولین معلم بشر معرفی می کند.ومعلمان ثانی همان انبیای الهی هستند که استحقاق، شایستگی، زیبندگی و برازندگی این مقام مقدس را دارا می باشند.نقش معلم در جامعه، نقش انبیاست، هر گونه تحول اساسی در جامعه مستلزم متحول شدن نظام آموزشی آن جامعه است و محور اصلی پیشرفت هر نظام آموزشی کیفیت عملکرد معلمان و جایگاه اجتماعی آنان می باشد. طبیعتا باید دقیق‌تر نسبت جایگاه اجتماعی معلمان و انبیاء الهی را مورد بررسی قرار داد.یکی ازنیازهای اساسی جامعه این موضوع است که معلمان،متربیان را به سمت اهداف الهی هدایت کنند.این هدایت الهی، نیازمقدس ایران اسلامی است. قوت گرفتن جایگاه اجتماعی معلمان ایران اسلامی در مرحله اول منوط به احراز صلاحیت و شایستگی معلمان و تربیت نفس و خود سازی آنها می باشد،در مرحله دوم نگرش و رهیافت جهت گیری کلان حاکم برکلیت نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی به عنوان یکی از مهم ترین دستگاه های فرهنگی کشور باید تغییر و تحول مبانی نظری فرهنگ جامعه وانتخاب افراد سالم و موثر درنظام تعلیم وتربیت باشد.و در مرحله سوم صدا و سیما به عنوان ابزار ارتباطی موثر،منزلت اجتماعی معلمان را به صورت مستمر و هنرمندانه فرهنگ سازی و منعکس کند.با آشنایی اقشار جامعه و مسولین کشورنسبت به وظیفه خطیرمعلمان در امر تعلیم و تربیت، همه آحادجامعه تمام تلاش خود را برای از بین برداشتن مشکلات مادی و معنوی مجموعه فرهنگیان کشور انجام می دهند،و نتیجه گرانبهای آن تعلیم و تعلم هر‌چه بهتر و سازنده‌تر در جامعه می باشد. پس اقشار جامعه، و مسولین کشور باید نسبت به سکان داران هدایت الهی جامعه نگاه سرمایه گذاری داشته باشند.

بدون تردید پیشگیری از بزهکاری اولویت اول در سیاست گذاری های جنایی کشور های مختلف است و در این میان پیشگیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان اهمیت فوق العاده ای دارد.کودکی و نوجانی حساس ترین دوران رشد انسان است. گرایش به بزهکاری در دوران کودکی، اطفال و نوجوانان را از طی مسیر رشد و تعالی باز داشته، جایگاه آینده آنان را در اجتماع به مخاطره می اندازد از آنجا که دوران کودکی دوران شکل گیری شخصیت اطفال و نوجوانان است. بروز انحراف در این دوران موجب مزمن شدن بزهکاری در سنین بزرگسالی خواهد شد. برای پیشگیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان پیشگیری وضعی و پیش گیری اجتماعی تاثیر گذارتر از دیگر طبقه بندی های پیشگیری است. پیشگیری وضعی با کاهش فرصت های ارتکاب جرم و کنترل موقعیت های جرم زا از طریق دشوار ساختن ارتکاب جرم و افزایش خطر ارتکاب جرم و کاهش جاذبه آماج ها در صدد پیشگیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان می باشد.

ضرورت اصلاح الگوی مصرف آب برای عبور از بحران آب در ایران بر کسی پوشیده نیست. برای دستیابی موفقیت آمیز به این هدف نیاز است تا آب از نگاه ایرانیان باستان مورد بررسی قرار گیرد زیرا تجربه تاریخی حاکی از آن است که ایرانیان از دیرباز در تلاش برای سازگاری با کم آبی بوده و در دوره هایی نیز با موفقیت توانسته اند به این هدف دست یابند. این پژوهش در نظر دارد تا با استفاده از رویکرد نشانه شناسی، ارزش و جایگاه آب در نگاه ایرانیان باستان را مورد بررسی قرار دهد. این پژوهش از نظر ماهیت کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی و روش مورد استفاده نیز مطالعه اسناد و پژوهش های صورت گرفته در این رابطه می باشد. نتیجه پژوهش نشان دهنده آن می باشدکه برای ایرانیان باستان، آب نماد پاکی وطهارت، آگاهی، ایمان و زایندگی بوده است. احیا این نوع نگاه به آب می تواند تاثیر به سزایی در موفقیت اصلاح الگوی مصرف آب داشته باشد.

این پژوهش بر آن است تا با واکاوی نهج البلاغه خصوصا نامه 31، تبیینی از اهداف، اصول و روش های تربیت ارایه دهد یکی از ویژگیهای مهم این کار پژوهشی تلاش برای فراهم آوردن پژوهشی منظم در زمینه تربیت است و منبع قرار دادن نهج البلاغه به عنوان یکی از غنی ترین منابع در حوزه تعلیم و تربیت است. مسیله اصلی پژوهش، استخراج و تدوین اهداف، اصول و روش های تربیت بر مبنای نهج البلاغه است. این پژوهش، جنبه نظری دارد و روش آن، توصیفی تحلیلی و روش جمع‌آوری اطلاعات، کتابخانه‌ای است. «اهداف تعلیم وتربیت» در نهج البلاغه شامل، یک هدف غایی و چندین هدف واسطه ای است. هدف غایی تعلیم و تربیت در نهج البلاغه پرستش خدا با تاکید بر شناخت خداوند و اوصاف او و وحدانیت و عدالت اوست. اهداف واسطه ای نیز از نظر ایشان شامل: شان جسمانی، شان فکری، شان اخلاقی، شان اجتماعی، شان اقتصادی و شان سیاسی می باشد. اصول تعلیم و تربیت شامل:آخرت گرایی،عمل گرایی، امیدواری، پایداری، تعقل ورزی، تکبر گریزی و پیروی از طبیعت. روش های تربیت هم شامل: پرورش نیروی عقلانی، منع عزلت گرایی، روش مجازات و پاداش طبیعی و روش تربیت منفی می باشد.

آیه الکرسی، با عظمت ترین آیه در قرآن کریم؛ شامل یک دوره فشرده‌ از معارف دینی ما است. جامعیت آیه‌ الکرسی؛ در ترسیم رابطه‌ی خداوند با مخلوقاتش به ویژه انسان، موجب امتیاز این آیه بر دیگر آیات شده و مفسران را واداشته است، تا با اهتمامی ویژه، به شرح آن بپردازند. در این مقاله؛ حدود آیه، تفسیر آیات بر اساس تفسیر المیزان، مهمترین نکته تربیتی آیه الکرسی،که مالکیت همه چیز از آن خداست، منظور از عروه الوثقی در آیه الکرسی و روایات و احادیث معتبر در اهمیت؛ فضیلت؛ اعجاز و خواندن آیه الکرسی از منابع روایی از جمله تفسیر روایی اهل بیت(علیهم السلام)، آمده است. در انتها نتیجه گیری از معنا و تفسیر و نکات تربیتی آیات آمده که آیه اول توحید؛ از وحدانیت خدا؛ حیات خدا؛ قیومیت؛ مالکیت مطلق؛ علم فراگیر و شفاعت در نزد او سخن می‌گوید. آیه دوم در مورد نبوت و آیه سوم امامت است. با توجه به تفسیر آیه الکرسی ، می‌‌‌توان این آیه را در شش محور اصلی مورد دقت و مطالعه قرار داد: ولایت الله؛ خروج از ظلمت؛کفر به ولایت الله؛ ولایت طاغوت؛ خروج از نور؛ اصحاب آتش.

امروزه در اکثر رسانه ها نمونه هایی از تولیدات تاریخی وجود دارد که در میان طیفهای گوناگون مخاطبان علاقمندان خاص خود را دارد. اما اینکه تولیدات رسانه ای از دیدگاه متخصصان تاریخ چه جایگاه و اعتباری دارد و ایا آنها مستندات تاریخی به شکل صوت و تصویر را به عنوان مدرک معتبر تاریخی در تحقیقات خود پذیرفته اند همچنان جای بحث و اختلاف نظر است . همچنین بخشی از تحقیقات تاریخی را پژوهش در باره پیشینه و تاریخ رسانه های گوناگون در جوامع مختلف و سیر تحول انها تشکیل می دهد . اما این تحقیقات هم تنوع کیفی و کاربردی و رویکردی متفاوت دارد. به نظر نگارنده با توجه به پیشینه و گستردگی هر دوحوزه تاریخ و رسانه و اهمیت نگاه علمی به زمینه های موجود برای آموزش ، تحقیق و حتی کار افرینی ، می باید بطور مبنایی چگونگی این ارتباط مطرح شود. با رشد مباحث میان رشته ای در حوزه های مختلف شاید بتوان زمینه های جدید همکاری میان اهل تاریخ و رسانه را اینگونه مورد توجه قرار داد. این مقاله قصد دارد با روش اسناد ی وتحلیلی و توصیفی به اهمیت وضرورت و موانع شکل گیری مطالعات میان رشته ای تاریخ و رسانه در ایران بپردازد.