نشریه مهندسی ترافیک
پیاپی 89 (تابستان 1401)

امروزه حمل و نقل موتوری بخش عمده ای از زندگی در شهرها را تشکیل می دهد، درصورتی که به دلیل کم توجهی مسیولین ، حمل ونقل غیرموتوری درصد ناچیزی را به خود اختصاص داده است. یکی از عوامل تاثیرگذار برای تشویق شهروندان جهت استفاده از دوچرخه، انتخاب صحیح مسیرهای مناسب می باشد، که مهم ترین عامل در احداث مسیر های دوچرخه، هدف گذاری صحیح و انتخاب اولویت های استفاده کننده از این طرح است. با توجه به اینکه در شهر قزوین تعداد مسیرهای دوچرخه محدود می باشد ضرورت توجه به این امر بدیهی به نظر می رسد. لذا این پژوهش سعی دارد به این مساله بپردازد که چه معیارهایی برای تعیین مسیر بهینه دوچرخه سواری می بایست لحاظ گردد و کدام معیار از اولویت بالاتری برای انجام این کار برخوردار است. تا بر همین اساس مسیر بهینه دوچرخه سواری در شهر قزوین انتخاب گردد به همین جهت در این پژوهش با استفاده از پرسشنامه (دوچرخه سواران)، طرح جامع حمل و نقل و ترافیک و نظر کارشناسان مرتبط با این حوزه به ارزیابی احداث مسیرهای جدید پرداخته است و بااستفاده از روش TOPSIS گزینه های مختلف را مورد تحلیل قرار می دهد و در نهایت این پژوهش به  3 اولویت احداث مسیر دوچرخه در شهر قزوین با در نظرگرفتن هر سه معیار دست می یابد.

توجه به عابران پیاده مسن با در نظر داشتن آسیب پذیری بیشتر آن ها اهمیت زیادی دارد. برخلاف مطالعات ایمنی ترافیک موجود که اکثرا بر عموم جمعیت متمرکز شده اند، این تحقیق به تلاش برای درک ماهیت منحصر به فرد تصادفات عابران پیاده گروه های سنی مختلف می پردازد. اهمیت زیادی برای پاسخ به سوال زیر داده شده است: تصادفات مربوط به عابران پیاده مسن در مقایسه با تصادفات مربوط به گروه های سنی دیگر چه تفاوتی دارند؟ برای رسیدن به این هدف، یک تحلیل مکانی دو مرحله ای با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با مطالعه موردی در محدوده شهر مشهد بر اساس داده های تصادفات در یک بازه زمانی 3 ساله (1394-1396) انجام شد. ابتدا، گروه های تصادفات با استفاده از روش برآورد چگالی کرنل شبکه ای مورد بررسی قرار گرفتند. در گام دوم، معیار نسبت تفاضل چگالی تصادفات برای مقایسه چگالی نرمال شده تصادفات برای دو گروه سنی مختلف به کار گرفته شد. سپس با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیز معناداری تفاوت توزیع چگالی تصادفات در شبکه راه های شهری ارزیابی شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که توزیع مکانی تصادفات عابران مسن با تصادفات دیگر گروه های سنی تفاوت معناداری دارند.

عبور از چراغ قرمز یکی از رایج ترین انواع تخلفات در تقاطعات چراغ دار است که می تواند خسارت های جانی و مالی فراوانی را به دنبال داشته باشد. این مطالعه با استفاده از درخت تصمیم CART به شناسایی مهم ترین ویژگی های رانندگان که بر شدت جراحت آنان در تصادفات عبور از چراغ قرمز شهر اصفهان موثر بوده است می پردازد. برای این منظور از حدود ده هزار داده ی تصادف عبور از چراغ قرمز شهر اصفهان طی پنج سال اخیر بهره گرفته شد. شناسایی عوامل مهم بر مبنای «شاخص اهمیت متغیر» انجام شد و از ماتریس درهم ریختگی برای ارزیابی مدل استفاده شد. نتایج نشان داد استفاده از کمربند ایمنی، شغل راننده، تجربه ی رانندگی و سن راننده به ترتیب مهم ترین عوامل تاثیرگذار در آسیب دیدن رانندگان برای این نوع تصادفات هستند. شناخت این عوامل انسانی می تواند در برنامه ریزی های رسانه ای و فرهنگی و بهبود سطح ایمنی کمک شایانی نماید.

امروزه یکی ازموارد و جنبه های مهم درارزیابی طرحها وسیاستهای مدیریت تقاضا وعرضه ترافیک در شهرهای بزرگ بررسی آثاروپیامدهای طرح بروضعیت مخاطبان وکاربران طرح می باشد.در این راستا طرح محدوده آلایندگی هوادرشهرتهران که درتیرماه سال1398جایگزین طرح محدوده زوج وفرد شده است یکی ازطرحهایی می باشدکه لازم است دربازه های زمانی مختلف اززوایای مختلف بررسی شده وبا شناسایی مشکلات واتخاذ راهکارهای تکمیلی ،باعث بهره وری بیشتر و افزایش سطح رضایتمندی آن شد.این تحقیق درراستای بررسی تاثیرطرح محدوده آلایندگی هوا بر وضعیت اقتصادی یک محدوده تجاری درمجاورت یکی از معابر واقع در منطقه مرکزی شهرانجام گردید.  این بررسی با 3 رویکرد مختلف انجام شد.دررویکرد اول بررسی توسط پرسشنامه ومصاحبه حضوری با کسبه ،رویکرد دوم بررسی آمارحجم تردد درحالت قبل وبعد از طرح ودررویکرد سوم تراکنشهای مالی کسبه مورد ارزیابی قرارگرفت. بررسی پرسشنامه ها حاکی از میانگین کاهش درآمد 53 درصدی بود اما مقایسه آمار حجم تردد نشانگرکاهش 9درصدی تردد می باشد. همچنین یافته ها حاکی از این مساله است که با گذشت زمان اجرای طرح  نرخ تردد در سطح معابردرون محدوده طرح دارای روند افزایشی میباشد.همچنین پیشنهاد شده است به منظور ارزیابی دقیقتر موضوع لازم است تراکنشهای مالی در دوبازه یک ماهه قبل و بعد از اجرای طرح و همچنین بررسی آمار حجم تردد روزانه در یک بازه چند روزه و درکلیه ساعات فعالیت کسبه درروزهای عادی و آخر هفته ملاک عمل قرار بگیرد.همچنین بهتر است بررسی طرح در دوبازه 3 ماه و 6 ماه پس از اجرای طرح انجام گیرد.

در یک شبکه حمل و نقل موجود، مساله طراحی شبکه مواد خطرناک شامل انتخاب بخش هایی از معابر است که می تواند برای حمل مواد خطرناک به کار گرفته شوند، به نحوی که ریسک مربوط به آن کمینه باشد. از طرفی، متولیان امر حمل و نقل مواد خطرناک مایلند مسیرهایی را انتخاب کنند که کمترین هزینه حمل را متقبل گردند. بدین ترتیب مساله مسیریابی حمل و نقل مواد خطرناک می تواند یک مسیله تصمیم در دو سطح باشد که طی آن شبکه ای به حمل مواد خطرناک اختصاص می یابد که دارای کمترین ریسک و در عین حال، کمترین هزینه حمل باشد. با در نظر گرفتن انواع محدودیت ها شامل خطرات ناشی از حوادث احتمالی، قابلیت امدادرسانی در صورت بروز حادثه، طول مسیر و زمان سفر مسیر در شبکه و پیشینه تصادفات می توان با حل یک مسیله بهینه سازی بر مبنای امتیازدهی به کمان های شبکه، مسیر بهینه مربوط به کالاهای خطرناک را در یک شبکه حمل و نقل شهری به دست آورد. در این مطالعه، معابر شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفتند و مسیرهای بهینه حمل دو نوع مواد خطرناک شامل سوخت و اسید با توجه به شعاع تاثیر این مواد و منظور نمودن محدودیت های بیان شده با استفاده از مجموعه نرم افزار ArcGIS تعیین گشتند.

یکی از مسایل مطرح در حوزه حمل و نقل، انتخاب پروژه های سرمایه گذاری حمل و نقل بوده و یکی از زیر فصل های انتخاب پروژه های حمل و نقل انتخاب پروژه های ساخت خیابان های جدید و یا تعریض خیابان های موجود در شبکه های حمل و نقل شهری است. تحقیقات زیادی در زمینه ارزیابی پروژه های ساخت و یا تعریض خیابان ها در شبکه حمل و نقل شهری انجام شده است اما تقریبا هیچ کدام از پژوهش های انجام گرفته، ارزیابی پروژه های تعریض خیابان ها در شبکه حمل و نقل شهری را به تنهایی در نظر نگرفته اند.در این پژوهش ابتدا یک مدل ریاضی جهت انتخاب پروژه در شبکه خیابان های شهری در حالتی که تنها تعریض خیابان های شبکه مورد نظر باشد، معرفی شده، سپس یک الگوریتم ابتکاری جهت تعیین مجموعه خیابان های کاندید جهت تعریض ارایه گشته است.  از آنجا که مسیله انتخاب پروژه در شبکه های حمل و نقل، از دیدگاه حل از نوع مسایل NP-hard است و یکی از زمان بر ترین قسمت ها در حل این مسیله، حل زیر مسیله تخصیص ترافیک می باشد، یک الگوریتم ابتکاری برای حل مسیله تخصیص ترافیک در این حالت، پیشنهاد شده است و در آخر از الگوریتم فراابتکاری تجمع ذرات جهت حل مدل انتخاب پروژه تعریض، استفاده گردیده و نشان داده شد که الگوریتم تجمع ذرات چه از نظر زمان حل و چه از نظر دقت حل نتایج قابل قبولی ارایه می دهد.