نشریه پژوهش در هنر و علوم انسانی
پیاپی 46 (مهر 1401)

پوشش مردانه دوره قاجار، به ویژه لباس اندرونی کمتر به پژوهش در آمده است. به عبارتی اهمیت این مسیله و ظرایف آن در هجمه تطورات پوشاک زنانه مغفول مانده است لذا پژوهش حاضر بر آن است انواع پوشش مردانه اندرونی در عصر فاجار را به چالش بگیرد و پرسش آن است که پوشاک مردانه عصر قاجار مشتمل بر کدام انواع است و به لحاظ جنسیت، رنگ، طرح و نقش چگونه تحلیل و طبقه بندی میشود؟ این مقاله به صورت تحلیلی-تاریخی و با نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده در تصاویر به جای مانده از عصر قاجار مشتمل بر نقاشی و عکس شکل گرفت و برای دستیافت به نتیجه دقیقتر به اسناد مکتوب دست اول آن عصر به ویژه سفرنامه ها مراجعه داشت و افزونبر سی نمونه را مورد ژرفنگری قرار داد. نتیجه تحقیق نشان میدهد: پوشش اندرونی مردانه مشتمل بر شبکاله  پوشش سر ، پیراهن و ارخالق  تنجامه  و شلوار و جوراب  پاجامه  بوده است. زیرشلواری کمتر مرسوم بود و جوراب و ارخالق دو نوع تابستانی و زمستانی داشت. درباره طرح و نقش پارچه در پوشش اندرونی آنکه، پارچه های ساده و تکرنگ و در مرتبه بعد محرمات پیشتاز میدان بودند و جنسیت منسوجات به فراخور طبقه اقتصادی از ابریشم تا پنبه ای نوسان داشت.

تجلید قرآن در تمدن اسلامی همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و هنرمندان مجلد در دوره اسالمی ذوق هنری خود را با بینش معنوی و وحیانی اسالم درآمیخته و جلد های بی نظیری برای این کتاب آسمانی تهیه نموده اند. در ایران دوره اسلامی، در حکومت ایلخانان و تیموریان که دوران رشد و اعتلای هنر کتاب آرایی و تجلید است؛ با حمایت حکام، قرآن های باشکوهی کتابت و تجلید شد. مقارن با این حکومت ها، مملوکان در سوریه و مصر نیز برای مشروعیت بخشیدن به حکومت خود، شدیدا از کتابت و تجلید قرآن حمایت می کردند. در نتیجه این رقابت، نسخ فراوانی از قرآن بدستور آنان کتابت و تجلید شد که در مقایسه با قرآن های دوره ایلخانان و تیموریان، دارای اشتراکات فراوانی است. این مقاله به تحلیل و بررسی تطبیقی وجوه تشابه و تفاوت جلد قرآن های تهیه شده در دوره های مذکور، بر اساس معیار هایی چون انتخاب مواد مورد استفاده، طرح و نقوش بکار رفته و شیوه ساخت می پردازد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که بسیاری از طرح های رایج روی جلد ها در این دوره ابتدا در جلد های ایرانی نمود یافت و سپس به الگوی جلد سازی مملوکی مبدل و بطور گسترده در جلد قرآن های آنان ظاهر شد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و شیوه گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای است.

در پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه بومی نوازان در جهت تجدید حیات سنتها و رسوم در دست فراموشی نواحی بامطالعه موردی بومی نوازان خراسان از روش مصاحبه عمیق، به صوت نیمه ساختار یافته با 6 نفر از کارشناسان و نوازندگان موسیقی استفاده شده است. یافته های تحقیق از تحلیل کیفی مباحث بیان شده در مصاحبه به دست آمده است، این داده ها بارها و بارها کاهش پیدا کرده تا در نهایت به چند یافته اساسی که تعیین کننده نقش بومی نوازان در ترویج آداب ورسوم بومی می باشد دست پیدا کرده ایم. با توجه به یافته های، به دست آمده نتیجه گیری می شود توجه ارگان های دولتی چون ایستگاه های بومی رادیو و تلویزیونی هر منطقه در تبلیغات دقیق و منظم، فرا خوان های برگزاری جشنواره های موسیقی مقامی و بومی و بزرگداشت ها و همایش هایی که در مقام استادان بومی نواز هر منطقه بر گزار می شود در جهت اطلاع رسانی به عالقه مندان و استادان بومی نواز، نظارت بیشتر وزارت ارشاد در برگزاری کلاس هایی زیر نظر پیشکوتان بومی نواز و افراد واجد شرایط آموزش موسیقی محلی، سرمایه گذاری بخش دولتی به منظور کمک به انتشار آلبوم های موسیقی بومی و جمع آوری نواهای محلی، بومی نوازان را درتحقق بیشتر هدف این پژوهش یاری می رساند.

هنر سینما همانند سایر هنرها دارای جنبش های بسیاری در کشورها با فرهنگ های مختلف بوده است. برخی از این جنبشها دارای نقاط قوت و تاثیرگذاری بیشتری بوده و توانسته بر روند انواع دیگر جنبش های سینمایی سایه افکند. جنبش هنری یک جریان و حرکت هنری خاص شکل میگیرد و برای مدت زمانی گروهی از هنرمندان را به تفکر و عملکرد مشابه هدایت می کند. این جنبش ها بسته به بنیان، ظرفیت های موجود و زمینه های خاص به وجود می آیند و توسعه دهنده آنها میتوانند کوتاه مدت یا نسبتا پایدار باشند. جنبش های هنری امکان دارد در یک منطقه ی جغرافیایی خاص و تنها در یک رشته هنری پدیدار شوند و یا به صورت فراگیر بخش وسیعی از دنیای هنر را تحت تاثیر خود قرار دهند. در پژوهش حاضر، با استفاده ازروش اسنادی و رویکرد توصیفی-تحلیلی، به تحلیل جنبش های تاثیرگذار قرن بیستم در سینمای فرانسه پرداخته شد. نتیجه تحقیق نشان می دهد که سه جنبش سینمایی مورد مطالعه در صنعت و هنر سینمای جهان تاثیرگذار بوده اند ولی به دالیل زمانی و تغییر نگرش کارگردانان ماندگاری نداشته اند.

با گسترش علوم امروزه خلاقیت به عنوان ویژگی خاص موردتوجه بسیاری از اندیشمندان در تخصص های مختلف قرار گرفته است. این مقاله به دنبال تبیین نقش تفکر خالق در فرآیند طراحی و تاثیر خلاقیت در دستیابی به توانایی طراحی است. برای برآوردن هدف پژوهش، دیدگاه های منتقدین مختلف این حوزه در تطبیق با یکدیگر، به روش توصیفی-تحلیلی و به شیوه گردآوری کتابخانه ای، بررسی شدند. نتایج بررسی پژوهش های برجسته در موضوع خلاقیت و ارتباط آن با فرآیند طراحی در قالب مدلی ارایه شده است. این مدل غیرقطعی، ارتباط میان ویژگی های فردی افراد خلاق، نقش آموزش و توسعه ی خلاقیت، ویژگی های طراحان خلاق و روند دستیابی به آفرینش گری خالق را بیان کرده است.