فهرست مطالب

نشریه مطالعات ایرانی اسلامی
سال دهم شماره 1 (بهار 1399)

  • تاریخ انتشار: 1399/02/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • آدلا نیکولتا چیرو* صفحات 1-12

    بدون تردید، تا به حال هیچ یکی از شاعران ایرانی به اندازه ی خیام در دنیا مورد تحقیق قرار نگرفته و چنین شهرتی نیافته است. سادگی بیان توام با اندیشه ی فلسفی او، باعث شده که خیام شهرت جهانی کسب کند. با این حال، خیام هنوز کاملا درست شناخته نشده است. رباعی هایش را دیر یافته اند؛ نخستین اشاره به رباعی های او بیش از صد سال پس از مرگش کشف شد. رباعیات زیادی به نام او نقل شده است، اما پس از تحقیقات فراوان معلوم گشت که بسیاری از آنها متعلق به خیام نیستند. شاید به همین خاطر باشد که شخصیت، افکار و شعرهای خیام بیشتر از شاعران دیگر ایرانی مورد انتقاد قرار گرفته است. عمر خیام، در رباعیاتش دمی از هشدار دادن به ما باز نمی دارد. او، تقریبا در هر رباعی خود، یادآوری می کند که ما همه معروض ستم های روزگار هستیم و گذشته و آینده را دسترس نداریم؛ بنابراین، خیام ما را به هشیار بودن و ابدی کردن زمان حال فرا می خواند. خیام چگونه در رباعیاتش ما را به جستجوی خوشی دعوت می کند؟ آیا او آن انسان نیهیلیستی بوده که در باره اش گفته می شود یا طرز تفکر او عمیق تر از این حرف ها است؟ در مقاله ی حاضر قصد داریم در مورد شیوه هایی صحبت کنیم که خیام، برای رسیدن به خوشی و فرزانگی، در رباعیاتش پیشنهاد می کند.

    کلیدواژگان: هزاره ی خیام، رباعیات، معمای دنیا، دم غنیمت شماری
  • علی محمد سابقی* صفحات 13-31
    اگر ابداع حروف و نوشتن را (در هر زبانی) به عنوان اولین اختراع بزرگ فرهنگی آن بپذیریم، آنگاه خوشنویسی دومین اختراع بزرگ فرهنگ چین به شمار می رود که بر کاراکترهای چینی استوار است. هنر خوشنویسی، از هنرهایی است که در میان گنجینه های غنی هنر چینی، از جایگاه ممتازی برخوردار است. هنرمند خوشنویس می تواند با استفاده از قلم مو و از طریق شکل دادن به کاراکترهای چینی، ایده های زیبا، سبک هنری، تفکر و احساس، شخصیت و حالات روحی و روانی خود را یکجا و در یک خط بیان کند. بیش از 3000 سال طول کشید تا هنر خوشنویسی در چین شکل گرفته، توسعه یافت و گسترش پیدا کرد. در واقع، خوشنویسی هنر فاخری است که بخش مهمی از فرهنگ سنتی چین و برخی دیگر از فرهنگ ها از جمله فرهنگ و هنر اسلامی را به خود اختصاص داده و از جایگاه ممتازی برخوردار است. مسلمانان چین نیز در قرن سیزدهم میلادی، از تلفیق این دو هنر، سبک جدیدی از خط و هنر خوشنویسی را بنام «خط صینی» ابداع کردند که ظرافت و زیبایی آن اگرچه هنوز برای مسلمانان و خوشنویسان جهان اسلام ناشناخته مانده، ولی برای مسلمانان این سرزمین بخشی از نماد هویت دینی و فرهنگی است.
    کلیدواژگان: خط صینی، هنر خوش نویسی، ایران، چین فرهنگ ایرانی، فرهنگ چینی
  • زینب صادقی سهل آباد*، جان الله کریمی مطهر صفحات 32-46

    حکیم عمر خیام یکی از مشهورترین شاعران ایران است که اشعار او نه فقط در ایران، بلکه در تمام جهان از شهرت بسیار زیادی برخوردار است. رباعیات خیام بارها به تمامی زبانهای زنده دنیا از جمله زبان روسی ترجمه شده و بارها تجدید چاپ گردیده است. این پژوهش با هدف آشنایی محققان ایرانی از کمیت و کیفیت حوزه خیام پژوهی در روسیه صورت پذیرفته و به ترجمه های انجام شده از رباعیات خیام و دیدگاه های مهم منتقدان روسی درباره اشعار این شاعر بزرگ پرداخته است. شایان ذکر است که خوانندگان ایرانی تا کنون فقط با نظریه «رباعیات سرگردان» ژوکوفسکی که در اکثر کتابها به آن اشاره شده است و نیز تا حدی با دیدگاه یوگینی برتلس شرق شناس روس، آشنایی دارند که در اینجا سعی شده است آنها را با دیدگاه سایر منتقدان و پژوهشگران روس درباره شخصیت و رباعیات خیام نیز آشنا سازیم.

    کلیدواژگان: خیام، رباعیات، روسیه، روسی، فارسی، ترجمه
  • شهرزاد شهریاری* صفحات 55-79

    نمادهای دینی و مذهبی در مسیر تاریخ به فرهنگ تبدیل شده که در هر جامعه ای به گونه های مختلف ظهور و بروز می کند. ایران پیش از اسلام با غنای فرهنگی و دینی، برخوردار از شکلهایی از تعزیه بوده که خود را تا قرنها پس از غلبه اسلام حفظ کرده است.مراسم سیاوشان از نمادهای تعزیه در ایران پیش از اسلام است که تاثیر آن در مراسم دینی مسلمانان به وضوح دیده می شود . شکل گیری دو جریان مخالف یکدیگر در تاریخ اسلام و مظلومیت جریان منتسب به خاندان پیامبر، برای ایرانیان یادآور مظلومیت تاریخی سیاوش بوده که باز با خلق حماسه های شبیه سازی شده،تداوم پیدا کرد . سیستان متاثر از فرهنگهای باستانی جلوه های بیشتری از تعزیه را در سوگ امام سوم شیعیان به نمایش گذاشته است. این گونه آیین ها، سبب تقویت هویت دینی و تداوم ارزشهایی شده است که اجتماع شیعی ایرانی بر اساس آن شکل گرفته و امروزه نیز چنین است.بنابراین تعزیه و شبیه خوانی در ایران و خصوصا سیستان تلفیقی از هنر ، اعتقاد و فرهنگ می باشد و مفهوم آن می تواند معنی حضور زنده تاریخی در عصر حاضر باشد.

    کلیدواژگان: : نماد، فرهنگ، تعزیه، سیستان، آئین
  • کاظم استادی* صفحات 80-112

    در میان زیدیان، مخصوصا زیدیان شمال ایران، «تفسیر نویسی قرآن» رواج داشته است؛ و یکی از این مفسران زیدی، حسن بن علی عسکری، ملقب به ناصر للحق می باشد. جدای از تالیفات و آثار زیادی که برای وی، یعنی ناصر کبیر اطروش، برشمرده اند، آثار قرآنی وتفسیری ای نیز، به وی نسبت داده اند. از سوی دیگر، چون مناقشات متعددی پیرامون تفسیر منسوب به امام عسکری (ع) و مخصوصامشکوک بودن انتساب تفسیر به امامین عسکریین (ع) وجود دارد؛ و پژوهش های جدید با توجه به اسناد تفسیر عسکری در روایات شیخ صدوق و نیز برخی از محتواهای تفسیر، نشان داده اند که، این تفسیر از حسن بن علی اطروش است؛ اکنون لازم است پژوهش شود که،ناصر اطروش چه آثار قرآنی و تفسیری داشته است؟ و تفسیر اصلی او چگونه بوده است؟ و نیز ممکن است چه شباهت هایی میان آن تفسیر، با تفسیر منسوب به امام عسکری (ع) وجود داشته باشد؟ بنابراین، با توجه به این که تاکنون پژوهش مستقلی در این مساله، صورت نگرفته است؛ تحقیق حاضر با روش پژوهش کتابخانه ای و بررسی و تحلیل داده ها، در صدد است که به معرفی و شناسایی آثار قرآنی ناصر کبیر بپردازد؛ و البته، توجه بیشتری به تفسیر ناصر للحق بنماید. با توجه به قراین و شواهد گوناگون، مشخص شد که به نظر می رسد تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، از آثار ناصر اطروش است. همچنین در پایان مقاله، پیشنهاد داده شد تا با الحاق متون تفسیری باقی مانده دیگر اطروش، تفسیر حسن بن علی عسکری اطروش، بازسازی و احیاء گردد

    کلیدواژگان: تفسیر قرآن، حسن بن علی، اطروش، تفسیر امام حسن عسکری، زیدیه، کتابشناسی
  • ابراهیم شمسی اژیه، فاطمه جان احمدی* صفحات 113-127

    بغداد یا مدینه السلام کلان شهری اسلامی است که در تمامی عصر خلافت عباسیان (145-656 ه.ق) توانست به عنوان پایتخت سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی جهان اسلام جایگاه خود را همواره حفظ نماید. مسیله پژوهش حاضر بررسی وضعیت اقتصادی بغداد در قرن هفتم هجری است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که اوضاع خلفای عباسی در قرن هفتم هجری نشات گرفته از شرایطی بود که آنان در زمانی که با امیران بویهی مواجه شدند از قدرت مطلقشان کاسته شد و تابع امیران بویهی شدند هرچند در این برهه ، بغداد با شکوفایی هایی همراه بود و درپی آن سلاطین سلجوقی ، پادشاهان خوارزمشاهی و اسماعیلیان به وخیم تر نمودن اوضاع افزودند . با بحرانی شدن شرایط سیاسی ، خلفای عباسی از نظر اقتصادی نیز تحت تاثیر قرار گرفتند و در زمینه های کشاورزی ، تجارت و صنعت آنان با رکود همراه شدند. با حملات مغولان عظمت و جایگاه آنان از بین رفت که بر پیکره شان لطمات سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی وارد آورد . پس از کشتار وسیع در این شهر ، حاکمیت ایلخانی استقرار یافت و به دستور هلاکوخان ، عطاملک جوینی و برادرزاده اش به مدت بیست و چهار سال بر شهر بغداد حکمرانی نمودند که در رشد این شهر تاثیرگذار بودند و در کنار آنها غازان خان ، فرمانروای مغولی هم در احیای مجدد مجد و شکوه بغداد بی تاثیر نبود .

    کلیدواژگان: بغداد، عباسیان، وضعیت اقتصادی، قرن هفتم، مغولان
|
  • Adela Nicoleta Chiru * Pages 1-12

    Omar Khayyam is, without doubt, the most studied and the most famous Iranian poet outside Iran. His conciseness and his philosophical thought are the reason why Khayyam gained universal fame. However, Khayyam is still not known to the fullest extent; his Ruba’yyats were found late. The first references to his Ruba’yyats were discovered more than a hundred years after his death. There also exists a large number of poems attributed to him, but after extensive researches it was found out that many of them do not belong to Khayyam. Probably this may be the reason why his personality, his thoughts and poems were criticized more than other Iranian poets. Omar Khayyam, in his Ruba’yyats, does not stop for a moment from warning us. He reminds us in almost every poem that we are all exposed to the tyranny of our world, and, while we can not change the past, the future is uncertain to us, thus, Khayyam demands us to be careful and conscious, and to make form the present time an eternal moment. In what manner does Khayyam invite us to search for happiness? Is he that nihilistic person that it was said to be, or is his way of thinking more profound than this? The purpose of the present inquiry is to speak about the tactics that Khayyam proposes in his Ruba’yyats in order to achieve happiness and wisdom.

    Keywords: the Millennium of Khayyam, Ruba’yyat, Mistery of Life, Carpe Diem
  • Ali Muhammad Sabeghi * Pages 13-31
  • Zeinab Sadeghi Sahlabad *, Janolah Karimi Motahhar Pages 32-46

    Khayyam is one of the most famous Iranian poets whose poetry is well known not only in Iran but in the whole world. Khayyam's quatrains have been translated into many languages ​​in the world, including Russian, and have been reprinted many times. The purpose of this research is to introduce Iranian scholars to the quantity and quality of Khayyam'sresearch in Russia and to translate Khayyam's Rubaiyat and important Russian critics' views on this great poet's poems. It is noteworthy that Iranian readers so far have only been familiar with Zhukovsky's "wandering Rubaiyat" theory, as well as to some extent with the Russian Orientalist Yevgeny Berthels' perspective, which has been attempted here with a view. Other Russian critics and scholars also know about Khayyam's personality and Rubaiyat. In this article we have mentioned some Russian translations of Khayyam's Rubaiyat. The first person to introduce Khayyam to the Russians was Vilichka, after whom many poets and literary translators turned to Khayyam's Rubaiyat, many of which are still in use. The best and most complete biography of Khayyam in Russian is also from Rosenfeld and Yushkevich.

    Keywords: Khayyam, Rubaiyat, Russian, Persian, Translation
  • Kazem Ostadi * Pages 80-112

    Among the Zaidis, especially the Zaidis of northern Iran, "interpretation of the Qur'an" was common; And one of these Zaidi commentators is Hassan Ibn Ali Askari, nicknamed Nasser al-Lahq. Apart from the many writings and works that have been mentioned for him, namely Nasser Kabir Atroush, Quranic and interpretive works have also been attributed to him. On the other hand, because there are several disputes about the interpretation attributed to Imam Askari (AS) and especially the suspicion of attributing the interpretation to Imam Askari (AS); And new researches according to the documents of Askari commentary in the narrations of Sheikh Saduq and also some of the contents of the commentary, have shown that this commentary is by Hassan Ibn Ali Atroush; Now it is necessary to investigate, what Qur'anic and interpretive works did Nasser Atroush have? And what was his main interpretation? Also, what are the similarities between that interpretation and the interpretation attributed to Imam Askari (AS)? Therefore, given that no independent research has been done on this issue so far; The present research, with the method of library research and data analysis, intends to introduce and identify the Quranic works of Nasser Kabir; And, of course, pay more attention to the interpretation of Nasser al-Lahaq. According to various evidences and proofs, it was found that the commentary attributed to Imam Hassan Askari (AS) is one of the works of Nasser Atroush. Also, at the end of the article, it was suggested that by adding the remaining commentary texts of Atroush, the commentary of Hassan Ibn Ali Askari Atroush be reconstructed and revived.

    Keywords: Interpretation of the Qur', an, Hassan Ibn Ali, Atroush, Interpretation of Imam Hassan Askari, Zaydiyya, Bibliography
  • Ebrahim Shamsi Ezhiyeh, Fatemeh Janahmadi * Pages 113-127

    Baghdad or Medina al-Salam is an Islamic metropolis that was able to maintain its position as the political, cultural and economic capital of the Islamic world throughout the era of the Abbasid Caliphate (132-656 AH).The aim of the present study is to examine the economic situation of Baghdad in the seventh century AH.The results of the research indicate that the situation of the Abbasid caliphs in the seventh century AH originated from the situation that when they faced the Buwayhi emirs, their absolute power was reduced and they became subject to the Buwayhi emirs, although at this time, Baghdad was flourishing. Subsequently, the Seljuk sultans, the Khwarezmshahi kings, and the Ismailis made matters worse.As the political situation became critical, the Abbasid caliphs were also economically affected and their agriculture, trade, and industry stagnated.After a great massacre in this city, the patriarchal rule was established and by the order of Holakokhan, Atamalek Jovini and his nephew ruled the city of Baghdad for twenty-four years, which influenced the development of this city and along with them Ghazan Khan, the Mongol ruler. It was not ineffective in reviving the glory of Baghdad.

    Keywords: Baghdad, Abbasids, Economic situation, Seventh century, Mongols