فصلنامه نفس
سال نهم شماره 3 (پاییز 1401)

 دکتر حیدر میرزای شاهرخ شاهی مشهور به حیدر میرزای دکتر (متوفی 1340 ق)، از شاهزادگان افشاری و نسل شاهرخ شاه افشاری می باشد. وی از شاگردان شایسته ژول ریشار یا میرزارضا خان (1816-1891 میلادی) نخستین معلم زبان فرانسه مدرسه دارالفنون و دکتر ژوزف دزیره تولوزان (1820-1897 میلادی) پزشک و همه گیرشناس فرانسوی در عهد قاجار می باشد. وی دیپلم پزشکی را زیر نظر دکتر تولوزان گذرانده است.

 روش تحقیق در این پژوهش، روش تاریخی با رویکرد توصیفی تحلیلی و تصحیح نسخه خطی و شیوه گردآوری مطالب به صورت کتابشناسی می باشد.

 دکتر حیدر میرزای شاهرخ شاهی از پزشکان دوره ناصری و مظفری است که ریاست حفظ الحصه منطقه آذربایجان و نمایندگی مجلس شورای ملی در دور دوم را در کارنامه خویش داشته است. وی دانش آمخته مدرسه دارالفنون است که به زبان فرانسه آشنایی کامل داشت. از او اثری با نام «رساله گریپ»  به یادگار مانده که به نام ناصرالدین شاه نوشته است. این رساله محصول برگردان آثار  چند پزشک فرانسوی (مسیو اولمن و مسیو باریپه و مسیو فیسن ژر) می باشد که به سبک و شیوه پزشکان سنتی ایران جمع آوری شده است.

 مطالعه پیش رو تصحیح و بازخوانی رساله گریپ (آنفلوانزا) اثر حیدر میرزای دکتر (شوال 1311 قمری) می باشد که به شرح و بازگویی اپیدمی که در سالهای  1889 و 1890 پرداخته و راهکارهای درمانی را برای این بیماری ذکر نموده است.

 مایکوپلاسما پنومونیه عامل گرفتاری های تنفسی از قبیل؛ گلودرد، فارنژیت، تراکیوبرونشیت و سایر عفونت های تنفسی به ویژه در افراد با انسداد مزمن ریه مطرح می باشد. هدف از این مطالعه تشخیص مایکوپلاسما پنومونیه در بیماران مبتلا به انسداد ریوی مزمن و بررسی تغییرات بیان miR-126 در حضور این باکتری بود.

 این مطالعه از نوع مقطعی-توصیفی بود که در بیمارستان مسیح دانشوری تهران، پس از اخذ مجوز از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد. تعداد 40 نمونه (22 نفر مرد و 18 نفر زن، 05/0 <p) از ترشحات تنفسی و خون بیماران مبتلا به COPD که مشکوک به عفونت باکتریایی بودند، جمع آوری گردید. تعداد 40 فرد سالم نیز به عنوان گروه شاهد در این مطالعه مشارکت نمودند. سپس آزمایشات مولکولی انجام گردید.

 بیومارکر miR-126 درخون محیطی گروه افراد بیمار در 34  نفر از 40 نفر مثبت بود. میزان این بیومارکر در گروه افراد سالم 16 نفر از 40 نفر بود. مقایسه آماری میزان مثبت شدن این بیومارکر در2 گروه صورت گرفت که بیانگر تفاوت آماری معنی داری بین این دو گروه بود (001/0 > p).

 میتوان نتیجه گرفت که مایکوپلاسما پنومونیه و بیان بیومارکر  miR-126  در مبتلایان به COPD دارای ارتباط هستند که میتواند در پیش آگهی و تشخیص استفاده شود .

 تعیین آستانه تحمل کاربران نسبت به ترازصوتی در استخرهای سرپوشیده شهر مشهد بوده است.

 در ابتدا تراز معادل توسط نرم افزار Decibel X اندازه گیری و با استاندارد صوتی (OSHA-90 dBA) مورد مقایسه قرار گرفت. در ادامه، حد مجاز مواجهه با استفاده از نموگرام HSE به دست آمد. سپس با ایجاد تراز صوتی پلکانی اقدام به ثبت مشاهدات اعتراضی کاربران شد. وضعیت شنوایی کابران با روش شنوایی سنجی (PTA) اندازه گیری شد و به همراه سن توسط نرم افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفت.

 کمترین و بیشترین تراز فشارصوتی برابر با 36/81 و 5/94 دسی بل بوده است. اکثر استخرهای مورد سنجش دارای میانگین ترازصوتی کمتر از استاندارد NIOSH و  OSHAو ACGIH هستند. در حالیکه تمامی استخرها، دارای تراز صوتی بالاتر از استاندارد آژانس حفاظت محیط زیست هستند. همچنین، برای پرسنل (مدیریت و کارکنان) حد مجاز 5 ساعت و کاربران (شناگران و مشتریان) 3.0/1 ساعت تعیین شد. ازطرفی، نقطه شکست منحنی (اعتراض بیش از 50 درصد) برای بانوان، تراز صوتی 95 دسی بل و برای آقایان 100 دسی بل بوده است. نقطه بحرانی منحنی نیز برای بانوان و آقایان ترازصوتی 58 دسی بل بوده است. همچنین، از نظر اختلال شنوایی شایعترین نوع، اختلال خفیف در میانگین آستانه شنوایی (7/59%) و پس از آن اختلال متوسط (6/35%) و اختلال شدید (7/4%) بود.

 در استخرهای سرپوشیده شهر مشهد، پرسنل و کاربران در معرض آلودگی صوتی بالایی قرار دارند و احتمال آسیب های جسمی و افت شنوایی زیاد است. پیشنهاد می شود مدیریت مجموعه ها نسبت به آکوستیک کردن فضا و کنترل صوت تا حد مجاز 75 دسی بل اقدام نمایند.

عواقب بیخوابی چه بصورت کوتاه مدت چه طولانی مدت همراه با صرف هزینه ومختل شدن سلامتی و عوارض اجتماعی است.  با در نظر گرفتن این نکته که همزمانی آن با بیماری فشارخون ریوی که خود یک بیماری جدی و تهدید کننده حیات است با تشدید عوارض بیماری می تواند همراه باشد وکیفیت زندگی را به شدت مختل می کند.لذا با توجه به اینکه اداره این مشکلات به کلی متفاوت از بیماری زمینه است برآن شدیم که شیوع این اختلال و ارتباط آن با بیماری فشارخون ریوی را بررسی کنیم و با تعیین راهکارهای مناسب در تشخیص زودرس این بیماری و درمان آن از عوارض قابل پیشگیری آن در بیماران فشار خون ریوی بکاهیم.         

تعداد 68 بیمار با تشخیص قطعی پر فشاری ریوی (شامل سه دسته IPAH CTEPH,و سایر موارد) از نظر وجود اختلالات خواب تحت بررسی قرار گرفت. جهت ارزیابی اختلالات خواب شامل   بی خوابی ، خواب آلودگی واختلالات حرکتی شامل  سندرم پای بیقرار و پاراسومنیا به ترتیب  از پرسشنامه های ISI و ESSو RLS وپاراسومنیااستفاده شد. یافته ها به وسیله ی نرم افزار SPSS  تحلیل شد.

 میانگین سنی بیماران14.2  ±.048 و 64.7% بیماران، زن بودند.51 بیمار از 68 بیمار تحت مطالعه(%75) مبتلا به بیخوابی بودند که به ترتیب با توجه به پرسشنامه ISI  این امتیاز ها بدست آمد: در گروه IPAH: 10.5±6.6    و در گروهCTEPH : 12.7±6.5 ودرسایر موارد 14.4±9.3 بوده است .که دراین افراد به صورت معنی داری پاراسومنیا (P=0.039) و خواب آلودگی روزانه (P=0.072) ، بیشتر مشاهده است.

علی رغم خفیف تا متوسط بودن  شدت بی خوابی با توجه به پرسشنامه ISI،شیوع اختلالات خواب در بیماران  مبتلا به پر فشاری ریوی نسبتا بالا است از این رو باید به جهت درمان مناسب و ارتقا کیفیت زندگی این اختلالات را به خصوص در افراد در معرض خطر شناسایی کرد.ازطرفی بدتر شدن پیش آگهی پرفشاری شریان ریوی در همراهی با اختلالات خواب، انجام این بررسی هارا ضروری تر می سازد.

 ویروس  COVID-19به صورت گسترده میان انسان ها پخش شده است. این بیماری به دلیل شیوع بالای آن اکنون به یک بیماری همه گیر تبدیل شده و عوارض اقتصادی، اجتماعی و مرگ و میر جهانی را به همراه داشته است. بنابراین به منظور کاهش شدت و عوارض بیماری در بیماران، نیاز به مطالعه ای برای دستیابی به درمان کمکی ایمن در کنار درمان های پیشنهادی، واضح و بدیهی است. هدف ما در این مطالعه، بررسی اثر عصاره آبی بادام شیرین بر اختلالات تنفسی (شدت تنگی نفس و سرفه) و خواب در بیماران مبتلا به COVID-19 بود. 

 این مطالعه یک کارآزمایی بالینی تصادفی سازی شده است که بر روی 60 بیمار مبتلا به COVID-19 انجام شد، در طول مطالعه، تمامی بیماران گروه مداخله، علاوه بر دریافت داروهای تجویز شده برای درمان بیماری، عصاره آبی بادام شیرین، 10 سی سی 3 بار در روز بعد از غذا به مدت 6 روز دریافت کردند و گروه کنترل فقط داروهای تجویز شده برای درمان COVID-19 را طبق پروتکل وزارت بهداشت ایران دریافت کردند. 

 در این مطالعه 57 بیمار مطالعه را تکمیل کردند. نتایج مطالعه نشان داد که بین 2 گروه مورد و شاهد اختلاف معنی داری وجود ندارد ولی روند تغییرات شدت سرفه و کیفیت خواب پس از انجام مداخله در هر دو گروه مورد و شاهد به طور معناداری کاهشی بود و پس از انجام مداخله میزان تنگی نفس به طور معناداری در گروه شاهد کمتر از گروه مورد بود و عارضه خاصی نیز در گروه مداخله ثبت نشد. 

 نتایج این مطالعه نشان می دهد که عصاره آبی بادام شیرین به عنوان یک مکمل طبیعی در بیماران مبتلا به COVID-19 عارضه ای ندارد ولی به نظر می رسد که عصاره آبی بادام شیرین در کنار سایر گیاهان دارویی بتواند اثرگذاری بیشتری در این بیماران داشته باشد لذا پیشنهاد می شود مطالعات بیشتری در مورد تاثیر بادام شیرین به تنهایی و یا در کنار سایر گیاهان دارویی بر علایم COVID-19 انجام شود.

لوله گذاری داخل نای [1]عملی است کمک تنفسی که در بیماران به کما رفته و یا بیمارانی که به هر دلیل قادر به تنفس خود به خودی نیستند انجام می گیرد. تنگی تراشه[2] یکی از مهمترین عوارض اینتوباسیون است. شناحت کافی از تغییرات پاتولوژیک این عارضه برای بررسی علل احتمالی ضروری است که در این مطالعه به بررسی دقیق تغییرات هیستوپاتولوژیک تراشه در بیماران مبتلا به این عارضه پرداخته شده است.

 در این مطالعه مقطعی نمونه ی نای در ناحیه ی دچار تنگی با انتخاب 15 بیمار مبتلا به تنگی تراشه از بانک داده های البرز که تمام موارد تنگی نای در آن ثبت می گردد با رنگ آمیزی هماتوکسیلین/ایوزین و تری کروم ماسون تحت بررسی قرار گرفت و نتایج بافت شناسی ارایه گردید.

  رنگ آمیزی هماتوکسیلین / ایوزین نشان داد که تخریب کامل در اپیتلیوم سطحی تراشه صورت گرفته است و این تخریب در بسیاری از بیماران باعث از بین رفتن لایه ساب اپیتلیوم، غدد سروزی و موکوسی نیز می گردد که گاهی تا تخریب لایه عمقی غضروف هیالین نیز پیش می رود. رنگ آمیزی تری کروم ماسون نیز تجمع بسیار وسیع و حجیم بافت فیبروز و الیاف کلاژن را نشان داد که همین تجمع باعث تنگ شدن راه هوایی بیمار می گردد .

تخریب بافتی در تنگی تراشه گاها تا عمق لایه غضروفی پیش می رود و برگشت ناپذیر بوده لذا در بسیاری از موارد جراحی رزکسیون آناستوموز تنها راه درمان می باشد. روش های دیگر درمانی نیز با توجه به نتایج هیستوپاتولوژیک قابل ارزیابی می باشند.

 در طول چند دهه گذشته، توجه بر درک اساس مولکولی سرطان زایی متمرکز شده است. یکی از این مکانیسم ها آپوپتوز یا مرگ برنامه ریزی شده سلولی است که یک تنظیم کننده کلیدی کنترل رشد فیزیولوژیکی و هموستاز بافتی است. این پژوهش جهت بررسی تاثیرتمرین هوازی و عصاره آناناس بر بیان ژن Bax و Bcl2 و نسبت Bax/Bcl2 بافت کبد موش های مبتلا به سرطان ملانوما طراحی گردید.

 این مطالعه بر روی 32 سر موش های نژاد C57 در چهار گروه کنترل، تمرین هوازی، عصاره آناناس و تمرین هوازی- آناناس انجام شد. حیوانات پس از القای تومور، برنامه تمرین هوازی به مدت شش هفته و گاواژ عصاره آناناس به میزان 300mg/kg روی آنها انجام پذیرفت. پس از تهیه خون و نمونه های بافتی، بیان ژن های آپوپتوزی بافت کبد به روش RT-PCR انجام گرفت. سپس داده ها با استفاده آنالیز واریانس یک طرفه و دو عاملی و تعقیبی تجزیه و تحلیل شدند. سطح معناداری p≤0.05 در نظر گرفته شد.

 یافته ها نشان داد بیان ژن Bax نسبت به گروه کنترل درگروه های تجربی کاهش داشته که درگروه آناناس و تمرین-آناناس کاهش بیشتر است. بیان ژن Bcl2 نسبت به گروه کنترل درگروه های تجربی افزایش داشته که درگروه آناناس و تمرین-آناناس بیشتر بود. نسبت بیان ژن Bax/Bcl2 درگروه های تجربی کاهش داشته که درگروه آناناس و تمرین آناناس کاهش بیشتر بود.

 نتایج نشان دادند تمرین هوازی همراه با عصاره آناناس نقش موثری در پیشگیری از رشد تومور و کاهش عوامل آپوپتوزی و افزایش عوامل ضدآپوپتوزی داشت.