نشریه مطالعات راهبردی تعلیم و تربیت
پیاپی 1 (پاییز 1401)

این پژوهش به منظور شناسایی ابعاد رهبری دانشی و تعیین ارتباط این ابعاد با ظرفیت یادگیری سازمانی بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی با کاربست روش مدل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کارکنان بخش اداری آموزش وپرورش اداره کل آموزش وپرورش استان همدان بود که با روش نمونه گیری تصادفی ساده 105 نفر از ایشان انتخاب شدند. با استفاده از پرسشنامه رهبری تحولگرا (جیمز کاستیلیون، پرسشنامه ظرفیت یادگیری سازمانی (چیوا، الگر و لاپیدرا، 2007)، و پرسشنامه سازمان یادگیرنده (مارسیک و واتکینز، 2003) داده های لازم برای تحلیل استخراج شدند. نتایج نشان دادند رهبری دانشی مشتمل بر ابعاد گرایش به یادگیری، حمایت گری، چشم انداز دانشی، تاکید استراتژیکی و جستارگری می باشد. ضرایب تاثیر متغیرهای پژوهش، نشان داد از بین مولفه های مربوط به رهبری دانشی، سه مولفه گرایش به یادگیری، چشم انداز دانشی و جستارگری تغییرات مربوط به متغیر ظرفیت یادگیری سازمانی را پیش بینی می کند.

برنامه های کلان و اسناد فرادستی، افقی را برای سیاست گذاران، برنامه ریزان و مجریان فراهم می کند. الگوهای متعدد سیاستگذاری، هر کدام بر مبنای منطقی و عقلانی خاصی استوار بوده و دلالت-های ویژه ای بر تولید سیاست ها دارند. در فرایند سیاستگذاری، بایستی به عواملی مانند بهره گیری از نظرات ذی نفعان، توجه به نیازهای آتی، در نظر داشتن شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی توجه شود و در صورت غفلت از این موارد، زمینه اجرای آن فراهم نخواهد بود. آموزش و پرورش به عنوان نهادی بنیادی در سطح جوامع، با اکثریت آحاد جامعه در ارتباط بوده و فرایند سیاستگذاری در آن مستلزم دقت و هم افزایی است. اسناد تولیدشده در سالیان اخیر مانند سند برنامه درسی ملی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش راهنمای خطوط و مسیر آینده نظام تعلیم و تربیت است. این پژوهش با نگاهی نقادانه و انتقادی در نظر دارد فرایند سیاستگذاری در سند برنامه درسی ملی را مورد واکاوی قرار دهد. بدین منظور با روش تحلیل اسنادی، سند مذکور را مورد تحلیل قرار داد و نتایج نشان داد که این سند از فرایند سیاستگذاری قابل قبولی برخوردار نبوده وهمین موجب اثرگذاری کم در مرحله اجرا بوده است.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر شیوه داستان گویی در پیشرفت سواد خواندن دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی منطقه 9 تهران صورت گرفته است. از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، تجربی است. جامعه نمونه 2 مدرسه ابتدایی دخترانه است که به صورت تصادفی ساده از بین تمامی مدارس ابتدایی دخترانه منطقه 9 انتخاب شده است و از هر مدرسه به صورت تصادفی ساده چهار کلاس و در مرحله بعد سه کلاس از یک مدرسه به عنوان گروه آزمایش و یک کلاس از مدرسه دیگر به عنوان گروه گواه انتخاب شده است. فرضیه های این تحقیق عبارتند از : شیوه داستان گویی در پیشرفت سواد خواندن دانش آموزان پنجم ابتدایی تاثیر مثبت دارد. شیوه داستان گویی نمایشی بیش از دیگر روش ها در پیشرفت سواد خواندن دانش آموزان تاثیر مثبت دارد. تاثیر شیوه داستان گویی در پیشرفت سواد خواندن با توجه به انواع داستان متفاوت است. بر اساس آزمون پرلز، از گروه گواه و آزمایش پیش آزمونی گرفته شده است و بعد از یک دوره داستان گویی برای گروه گواه، یک پس آزمون از هر دو گروه به عمل آمد. با توجه به تفاوت نمرات پیش آزمون و پس آزمون، می توان گفت شیوه داستان گویی در پیشرفت سواد خواندن دانش آموزان موثر است.

تصمیم گیری و سیاستگذاری در حیطه مسایل پیچیده ای همچون مسایل تربیتی بدون پشتوانه پژوهشی مستحکم نه تنها به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست، بلکه به لحاظ اخلاقی نیز اقدامی ناروا و نادرست است که پیامدهای ناگوار برخاسته از آن ممکن است زندگی یک نسل و حتی نسل های آینده را به مخاطره اندازد. در واقع در خوشبینانه ترین حالت ممکن، برخی سیاستگذاران تربیتی آشنا و آگاه نسبت به مسایل تربیتی با اتکای به نتایج پژوهش های تربیتی تصمیم گیری می کنند و به تبع آن تا اندازه ای اطمینان حاصل می کنند که تصمیمات شان درست و منطقی بوده است. بنابراین نقش پژوهشگران تربیتی در اینجا حساسیت فوق العاده ای پیدا می کند و از این منظر آنها فراتر از هر نقش دیگری باید دغدغه اخلاقی داشته باشند و در پژوهش خود به آن آگاه و پایبند باشند. این آگاهی و پایبندی پژوهشگر را ترغیب می کند که در مراحل مختلف پژوهش از برنامه ریزی و اجرای پژوهش تا گزارش نتایج با تدبیر و درایت هوشمندانه عمل کند. دستیابی به چنین درکی مستلزم درک پیچیدگی پدیده های تربیتی، فهم مبانی فلسفی و ارزشی زیربنای پارادایم های روش شناختی مختلف و توانمندی بهره گیری از انواع رویکردها و روش های پژوهشی و فنون متعدد گردآوری و تحلیل داده ها است. اما مهمتر این که پژوهشگر تربیتی باید به نقش پژوهش در بهبود عمل و سیاست تربیتی باور داشته و ضمن رعایت انصاف و صداقت در گردآوری و تحلیل داده ها و گزارش نتایج در ارایه راهکارهای نظری و عملی نیز با احتیاط و درایت عمل کند.

بدون تردید برنامه های درسی در توفیق یا شکست نظام تعلیم و تربیت به طور عام و تربیت دینی به طور خاص نقش کلیدی و بسیار تعیین کننده ای ایفا می کنند. برنامه درسی مستلزم اخذ تصمیماتی است که از پشتوانه های نظری و علمی مستحکمی برخوردار باشد، از این رو در حوزه تربیت دینی نیز موضع گیری در خصوص ابعاد یاددهی – یادگیری باید برخاسته از پشتوانه نظری و علمی محکمی باشد. در حوزه تربیت دینی سه رویکرد از پیشینه نظری و علمی قابل توجهی برخوردار هستند. این رویکردها عبارتند از: رویکرد عقلانی (معرفت اندیش)، رویکرد عادتی و رویکرد شهودی (تجربیت اندیش). دیدگاه برنامه درسی از منظر هر یک از این رویکردها متفاوت است. در این مقاله ضمن معرفی مختصر دو رویکرد دیگر (یعنی عادتی و تجربی)، رویکرد عقلانی ، مبانی معرفت شناختی و موضعگیری آن نسبت به برنامه درسی بررسی می شود و در پایان به نقد و ارزیابی این دیدگاه به برنامه درسی تربیت دینی می پردازیم.

ادبیات ایران و تاجیکستان هر دو در حوزه زبان فارسی و گذشته مشترک به وجود آمده اند. تاثیر شعری ایران بر شعر و ادبیات تاجیکستان به ویژه تشابه موضوع و مضمون، ویژگی های ادبی، موسیقی و قالب های شعری ایران و تاجیکستان در دوره مهم و تاریخی معاصر بسیار مشهود است. شاعران تاجیک از سال های دیرین از شاعران معاصری چون نیما یوشیج، فروغ فرخزاد، نادرپور، مهدی اخوان ثالث، سهراب سپهری و... بهره ها گرفته اند که خود انگیزه اصلی ظهور شعر نو و شعر سفید در این مرزوبوم بوده است. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی - تطبیقی انجام شده، به بیان شناخت جریان های شعری تاجیکستان، نوپردازی در شعر معاصر تاجیک، زمینه ها و علل تاثیرپذیری شعرای نوپرداز تاجیک از شعرای پیشکسوت و معروف معاصر ایران پرداخته و با طرح سوالاتی در صدد پاسخگویی به چرایی به وجودآمدن جریانات شعری، عوامل تاثیرگذار بر این جریانات و نقاط اشتراک و افتراق جریان های شعری ایران و تاجیکستان برآمده است تا بر دوام و قوام زبان و ادب فارسی در کشورهای فارسی زبان همتی تازه بگمارد.